modus

Solum modus Latine ab hac subpagina tractatur. Vide etiam s.v. Modus.

Latine

Appellatio pronuntiatusque

modus

API: /ˈmodus/

(classice)

Syllabificatio phonetica: mo·dus — morphologica: mod-us

Nomen substantivum

mŏd|us, -ī masc.

1. Mensura.
2. Methodus.
3. (Gramm.) forma verbi quae id significat vel indicativum vel subiunctivum (vel similia) esse.

Declinatio

m.	sing.	plur.
nom.	modus	modī	I
gen.	modī	modōrum	II
dat.	modō	modīs	III
acc.	modum	modōs	IV
abl.	modō	modīs	VI
voc.	mode	modī	V

Dictiones collatae

• moderābilis
• moderāmen
• moderāmentum
• moderāns, moderanter
• moderātus, moderātē, moderātim
• moderātiō
• moderātor, moderātrīx
• moderātūra
• modernus
• modestia
• modiālis
• modiātiō
• modicitās
• modiolus
• modius, modium
• modiātiō

Composita

• modificātiō
• modificātor
• modificō, modificāre
• modificor, modificāri

Dictiones derivatae

• moderō, moderāre
• moderor, moderāri
• modestus, modestē
• modicus, modicē
• modō
• modulor, modulāri
• modulus

Composita

• modificus

Translationes

Mensura	dilatare ▼

Mensura	collabi ▲

Anglice: measure (en) Finnice: mitta (fi) Francogallice: mesure (fr) f Germanice: Maß (de) n Hispanice: modo (es) m Italice: modo (it) m Lusitane: modo (pt) m

Methodus	dilatare ▼

Methodus	collabi ▲

Anglice: method (en), manner (en) Finnice: tapa (fi) Francogallice: manière (fr) f, façon (fr) f Germanice: Art (de) f, Weise (de) f Hispanice: modo (es) m Italice: modo (it) m Lusitane: modo (pt) m

Grammatica: forma verbi	dilatare ▼

Grammatica: forma verbi	collabi ▲

Anglice: mood (en), mode (en) Finnice: tapaluokka (fi), modus (fi) Francogallice: mode (fr) m Germanice: Modus (de) m Hispanice: modo (es) m Italice: modo (it) m Lusitane: modo (pt) m Norvegice: modus (no) m Suecice: modus (sv) m

Loci

M. Tullius Cicero -106…-43

Apuleius ca. 125-170

Aulus Gellius ca. 130-180

Anicius Manlius Torquatus Severinus Boetius ca. 480-525

Ulco Cats Bussemaker 1810–1865

antiq.

class.

I

II

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

XIII

XIV

XV

XVI

XVII

XVIII

XIX

XX

XXI

Latinitas Romana

class.  (45 a.C.n. / 709 a.u.)

• unus is modus est de quo satis dixi, qui est susceptus ex praesensione rerum futurarum; alter ex perturbationibus tempestatum et reliquis motibus; tertius ex commoditate rerum quas percipimus et copia; quartus ex astrorum ordine caelique constantia. —De natura deorum Ciceronis ^[1][2]

Latinitas postclassica

saec. II.  (ca. 170 p.C.n.)

• Sed gestaminum modus numerum gerulorum excedit. Tunc opulentiae nimiae nimio ad extremas incitas deducti nos duos asinos et equum meum productos e stabulo, quantum potest, gravioribus sarcinis onerant et domo iam vacua minantes baculis exigunt unoque de sociis ad speculandum, qui de facinoris inquisitione nuntiaret, relicto nos crebra tundentes per avia montium ducunt concitos. —Metamorphoseon libri XI Apulei ^[3]

saec. II.  (ca. 170-177 p.C.n.)

• Sicut, inquit, lapidem cylindrum si per spatia terrae prona atque derupta iacias, causam quidem ei et initium praecipitantiae feceris, mox tamen ille praeceps volvitur, non quia tu id etiam facis, sed quoniam ita sese modus eius et formae volubilitas habet; sic ordo et ratio et necessitas fati genera ipsa et principia causarum movet, impetus vero consiliorum mentiumque nostrarum actionesque ipsas voluntas cuiusque propria et animorum ingenia moderantur. —Noctes Atticae A. Gellii ^[4][2]

saec. VI.  (ca. 523-525 p.C.n.)

• Tum illa paulisper arridens: Ad rem me, inquit, omnium quaesitu maximam vocas, cui vix exhausti quicquam satis sit. Talis namque materia est, ut una dubitatione succisa innumerabiles aliae velut hydrae capita succrescant; nec ullus fuerit modus, nisi quis eas vivacissimo mentis igne coerceat. —Consolatio philosophiae Boetii ^[5][2]

Latinitas nova

saec. XIX.

• Ac motus videtur quidem esse actus quidam, sed imperfectus; causa autem est: quia id est imperfectum, quod est potestate, cuius actus est motus. Ideoque difficile est sumere, quid ipse sit; aut enim necesse est eum ad privationem referre, aut ad potestatem, aut ad actum simplicem; quorum nullum videtur esse posse. Relinquitur ergo modus quem diximus: nimirum motum esse actum quendam, ac talem actum, qualem diximus, difficilem quidem cognitu, sed qui esse possit. —Aristotelis Physica Bussemakeri ^[6][2]

Fontes

3. Apuleius - Metamorphoseon libri XI. (Bibliotheca Augustana): Liber III. Capitulum XXVIII. Versus 5 — modus