Provënz Lëtzebuerg

D'Provënz Lëtzebuerg (fr.: Province de Luxembourg; wa.: Province do Lussimbork) ass eng vun de 5 Provënzen an der Regioun Wallounien, am Südoste vun der Belsch. De Chef-lieu ass Arel.

Provënz Lëtzebuerg
Land	Belsch
Regioun	Wallounien
Communautéit	Franséisch Communautéit vun der Belsch
Chef-lieu	Arel
ISO 3166-2	BE-WLX
Awunner	246.820 (1. Januar 2018)
Fläch	4.439,72 km²
Arrondissementer	Arel Baaschtnech Marche-en-Famenne Neufchâteau Virton
Websäit	https://www.province.luxembourg.be

Geschicht

Den haitege Grand-Duché vu Lëtzebuerg an déi belsch Provënz Lëtzebuerg hunn tëscht 1815 an 1839 eng Eenheet gebilt, an zwar de Grand-Duché, sou wéi e vum Wiener Kongress geschaf gi war. Nodeem awer d'Belsch sech vum Vereenegte Kinnekräich vun den Nidderlanden onofhängeg gemaach hat, gouf de 14. Oktober 1831 zu London eng Konferenz aberuff, déi d'Grenze vun deem neie Staat sollt festleeën. D'Groussmuechten hunn do ënner anerem beschloss, Lëtzebuerg ze deelen: Dee westlechen, francophonen Deel sollt belsch ginn an nëmmen deen ëstleche, germanophone géif dem hollännesche Kinnek Wëllem I. gelooss ginn, dee jo Groussherzog vu Lëtzebuerg war (a Personalunioun). Dobäi ass allerdéngs d'Grenz e bëssen zu Gonschte vun der Belsch gezu ginn, sou datt d'Regioun vun Arel, d'Areler Land, derbäi koum, obschonns se deemools nach ganz däitschsproocheg war (oder, wat dat selwecht heescht, lëtzebuergeschsproocheg). Definitiv gouf d'Deelung dunn den 19. Abrëll 1839 am Traité vu London festgehalen.

Gouverneure vun der Provënz Lëtzebuerg

• 1830 - 1836: Jean-Baptiste Thorn
• 1836 - 1841: Victorin de Steenhault
• 1841 - 1842: Joseph de Riquet de Caraman et de Chimay
• 1843 - 1857: Jean Baptiste Smits
• 1862 - 1884: Charles Vandamme
• 1884 - 1891: Paul de Gerlache
• 1891 - 1901: Édouard Orban de Xivry
• 1902 - 1932: Emmanuel de Briey
• 1932 - 1940: Fernand Van den Corput
• 1940 - 1944: René Greindl
• 1944 - 1945: Fernand Van den Corput
• 1946 - 1953: Pierre Clerdent
• 1961 - 1965: Désiré Lamalle
• 1965 - 1976: Maurice Brasseur
• 1976 - 1996: Jacques Planchard
• 1996 - 2016: Bernard Caprasse
• 2016 - haut: Olivier Schmitz

Geographie

D'Provënz Lëtzebuerg ass mat 4.443 km² déi gréisst belsch Provënz. Si huet 246.820 Awunner an ass a 5 Arrondissementer a 43 Gemengen agedeelt. Zwou grouss Landschafte leien do: d'Gaume an d'Ardennen. Den héchste Punkt mat 652 m ass d'Baraque de Fraiture.

Gemengen

D'Provënz Lëtzebuerg huet 43 Gemengen.

Arel (Arlon) (Stad) Atert (Attert) Éibeng (Aubange) (Stad) Baaschtnech (Bastogne) (Stad) Bertrix Bouillon (Stad) Chiny (Stad) Daverdisse Durbuy (Stad) Érezée Étalle Fauvillers Florenville (Stad) Gouvy Habay Herbeumont Hotton Houffalize (Stad) La Roche-en-Ardenne (Stad) Léglise Libin Libramont-Chevigny Manhay Marche-en-Famenne (Stad) Maartel (Martelange) Meix-devant-Virton Miezeg (Messancy) Musson Nassogne Neufchâteau (Stad) Paliseul Rendeux Rouvroy Sainte-Ode Saint-Hubert (Stad) Saint-Léger-en-Gaume (Saint-Léger) Tellin Tenneville Tintigny Vaux-sur-Sûre Vielsalm Virton (Stad) Wellin

Demographesches

Bezierk	Gemengen	Awunner (1. Januar 2024)	Fläch (km²)	Dicht (Aw./km²)	NIS-Code
Arlon	5	65.565	317,28	207	81000
Bastogne	7	50.851	1.042,99	49	82000
Marche-en-Famenne	9	57.667	953,70	60	83000
Neufchâteau	12	65.901	1.354,57	49	84000
Virton	10	55.162	771,17	72	85000
Provinz Lëtzebuerg	43	295.146	4.439,71	66	80000

Nëmme 5 Gemengen hu méi wéi 10.000 Awunner

• Arel: 24.791
• Marche: 16.390
• Éibeng: 14.663
• Baaschtnech: 13.391
• Virton: 11.009

Wopen

• 
  De Fändel
• 
  De kinnekleche Palais vun der Provënz mat de Fändele vun Europa, der Belsch, Wallounien an der Provënz
• 
  De Wopen

Politik

Dësen Artikel entsprécht net de Wikipediakrittäre fir en enzyklopedeschen Artikel. Dat kann dru leien datt Schreif- oder Tippfeeler dran ze fanne sinn, oder en nach net nom Stil vun engem Wikipediaartikel formatéiert gouf. Et kann och sinn, datt den Inhalt net an eng Enzyklopedie gehéiert, sou wéi en am Moment do steet. Fir ze verhënneren datt dësen Artikel eventuell geläscht gëtt, muss en onbedéngt iwwerschafft ginn. Grond: „Politik“ an all déi rezent Ännerungen mussen iwwerschafft ginn; schlecht Maschinneniwwersetzung.

Provinzrot

Sëtzverdeelung am Provinzrot vu Lëtzebuerg 2024

Am Ganzen 37 Sëtz

• PS: 4
• Ecolo: 2
• DéFI: 0
• LE: 18
• MR: 13
• FN: 0

No de Wale koum et zu enger Koalitioun aus LE an Ecolo.

Sëtzverdeelung am Provinzrot vu Lëtzebuerg 2024 no der Koalitioun

Am Ganzen 37 Sëtz

• LE: 18
• Ecolo: 2
• MR: 13
• PS: 4
• DéFI: 0
• FN: 0

Sëtzverdeelung am Provinzrot vu Lëtzebuerg 2000–2024

Am Ganzen 214 Sëtz

• PS: 46
• Ecolo: 13
• DéFI: 0
• LE: 84
• MR: 71
• FN: 0

Wirtschaft

Am Verglach mam Bruttoinlandsprodukt pro Kapp vun der Europäescher Unioun, ausgedréckt a Kafkraaftstandarden, huet d’Provënz Lëtzebuerg am Joer 2015 en Index vu 75 erreecht (EU-25: 100) – däitlech méi niddreg wéi de belsche Duerchschnëtt vun 119. Domat huet d’Provënz déi schwaachst Pro-Kapp-Wirtschaftsleeschtung ënnert alle belsche Provënzen opgewisen.^[1]

2023 louch d’Aarbechtslosequot bei ongeféier 8 %. Si war domat däitlech ënner dem wallouneschen Duerchschnëtt vun zirka 12 %, awer nach ëmmer iwwer dem nationale belsche Mëttelwäert.^[2]

Verflechtunge mam Groussherzogtum Lëtzebuerg

An de 2020er Joren huet de wuessende Grenzpendelverkéier mam Groussherzogtum Lëtzebuerg d’Provënz ëmmer méi gepräägt: 2024 hunn ongeféier 295.000 Leit an der Provënz Lëtzebuerg gelieft, an derbäi hu ronn 38.000 Awunner reegelméisseg am Ausland geschafft – haaptsächlech am Groussherzogtum. Domat huet d’Provënz Lëtzebuerg de gréissten Undeel u belschen Auspendler gestallt (Stand 2024).^[3]

Gläichzäiteg huet Lëtzebuerg am éischte Véierel 2023 am Ganze 222.380 Grenzpendler gezielt, dovun ongeféier 23 % aus der Belsch; d’Zuel vu belsche Pendler ass 2024 liicht stagnéiert (−0,2 % am Verglach zu 2023).^[4] Studien hunn dobäi eng weider geographesch Ausdehnung vun de Pendelzonen zanter 2014 nogewisen.^[5]

D’Noperschaft mam lëtzebuergeschen Aarbechts- a Wunnengsmaart weist sech och an der Bannenwanderung: Grenzregiounen hu weiderhi kloer iwwerduerchschnëttleche Bevëlkerungswuesstem verzeechent (vu ronn 267.000 am Joer 2009 op ongeféier 295.000 am Joer 2024).^[6]

D’Verflechtung weist sech och bei de Staatsbiergerrechtsdaten: 2023 hunn 516 belsch Bierger d’lëtzebuergesch Nationalitéit kritt; d’Acquisitioune goufen haaptsächlech duerch Optioun oder recouvrement gemaach. Am Ganze goufen 2023 respektiv 2024, 11.904 respektiv 7.415 Naturalisiéierungen duerchgefouert.^[7]

Am Grenzraum ass parallel och d’Sichtbarkeet vum Lëtzebuergeschen erëm gewuess, ë. a. duerch Lëtzebuergesch-Coursen zu Arel (organiséiert vun der Gemeng an och vu private Schoulen), souwéi duerch grenziwwerschreidend Kulturprogrammer.^[8]

Kultur a Sehenswierdegkeeten

E Musée iwwert d’Kultur vun der Provënz ass de Fräilichtmusée Fourneau Saint Michel mat enger landwirtschaftlecher an enger montanhistorescher Sektioun. Bei Wéris fanne sech bedeitend Megalithanlagen. D’Musée vun de Kelten zu Libramont-Chevigny weist archäologesch Fuerschungsresultater. Déi mëttelalterlech Buergen vu Bouillon an La Roche-en-Ardenne si markant Symboler vun den Ardennen. D’Euro Space Center bei Transinne bitt eng interaktiv Ausernanersetzung mat Raumfaart an Astronomie. Verschidde Muséeën a Gedenkplazen, wéi d’Musée de la Bataille des Ardennes zu La Roche-en-Ardenne, erënneren un d’Ardenneschlacht am Zweete Weltkrich.^[9]

Arrondissementer a Gemengen

Arrondissement Arel
	Am Arrondissement Arel liewen 51.902 Awunner op 317 km². Arel (Arlon) Atert (Attert) Éibeng (Aubange) Maartel (Martelange) Miezeg (Messancy)

Arrondissement Baaschtnech
	Am Arrondissement Baaschtnech liewen 40.574 Awunner op 1.043 km². Baaschtnech (Bastogne) Fauvillers Gouvy Houffalize Sainte-Ode Vaux-sur-Sûre Vielsalm

Arrondissement Marche-en-Famenne
	Am Arrondissement Marche liewen 50.359 Awunner op 954 km². Durbuy Erezée Hotton La Roche-en-Ardenne Manhay Marche-en-Famenne Nassogne Rendeux Tenneville

Arrondissement Neufchâteau
	Am Arrondissement Neufchâteau liewen 55.598 Awunner op 1.354 km². Bertrix Bouillon Daverdisse Herbeumont Léglise Libin Libramont-Chevigny Neufchâteau Paliseul Saint-Hubert Tellin Wellin

Arrondissement Virton
	Am Arrondissement Virton liewen 48.387 Awunner op 771 km². Chiny Étalle Florenville Habay Meix-devant-Virton Musson Rouvroy Saint-Léger-en-Gaume Tintigny Virton

Um Spaweck

Commons: Provënz Lëtzebuerg – Biller, Videoen oder Audiodateien

• Offiziell Säit
• (en) Flags of the World