Goeree-Overflakkee

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

---

Gemeinte Goeree-Overflakkee
Provincie	Zuid-Holland
Hoofplaats	Middelharnis
Börgemeister (lies)	A. Grootenboer-Dubbelman (CDA)
Opperflaakde – daovan water	422,24 km² 159,23 km²
Inwoeners – deechde:	48.311 (1-2-2012) 184/km²

Goeree-Overflakkee is e (veurmaoleg) eiland en 'n gemeinte in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. Oondaanks zien staotkundege positie zien de taol, de cultuur en 't landsjap Ziews. 't Weurt umgeve door 't Haringvliet (noorde), 't Hellegat en Volkerak (ooste), de Grevelingen (zuie) en de Noordzie (weste). Sinds de Deltawerke is 't mèt damme en brögke verboonde mèt Voorne-Putten, de Hoekse Waard, Schouwen-Duiveland, Sint Philipsland (gemeinte Tholen) en 't Braobants vasteland. Groetste plaots is 't twielingdörp Middelharnis-Sommelsdijk. Sinds 1 jannewarie 2013 vörmp 't ein gemeinte.

Insignes

't Eiland had al e waope veur de vörming vaan de gemeinte: 't veurmaoleg watersjap Goeree-Overflakkee (wat vaan 1981 tot 2005 bestoont) droog e waope gebaseerd op 't aajd waope vaan Voorne.^[1] De nui gemeinte wouw dat waope evels neet euvernumme, umtot 't 't häör te sterk aon 't watersjap rappeleerde. Ouch e traditioneel waope, mèt 'n combinatie vaan de veer stiechtende gemeintes, bleek neet gemekelek te realisere.^[2] Oetindelek koos me veur 't volgend waope:^[3]

Golvend doorsnooje: 't boveste deil vaan lazuur (blauw) mèt 'n opriezende gerf vaan goud (geel); 't oonderste deil golvend gedweersbalk vaan zès stökker zèlver (wit) en lazuur. 't Sjèld gedèk mèt 'n perelkroen.

De gerf symboliseert de gemeinte, die de versjèllende kerne bijeinhèlt wie aore in 'n gerf. De zès oonderste stökker weure gezeen es vief golve, die weer stoon veur de vief umringende waters: Haringvliet, Krammer, Volkerak, Grevelingen en Noordzie.^[3]

Kerne

'ne 'Ruter' (stellaasj veur hui te druge) bij Ouddorp; op d'n achtergroond kin me de vuurtorie zien.

• Achthuizen
• Den Bommel
• Dirksland
• Goedereede
• Herkingen
• Melissant
• Middelharnis
• Nieuwe-Tonge
• Ooltgensplaat
• Ouddorp
• Oude-Tonge
• Sommelsdijk
• Stad aan 't Haringvliet
• Stellendam

Daoneve tèlt de gemeinte nog versjèllende naobersjappe. 't Raodhoes steit in Middelharnis.^[4]

Aonzien en cultuur

Grach in Goedereede; kèrktorie op d'n achtergroond.

Veurmaoleg raodhoes vaan Middelharnis.

Windmeule 'De Bommelaer' bij Den Bommel.

Mèt aon veer kaante zie of aofgedamde zie-erm, zien agrarisch kleipolderlandsjap en zien duine vertiont Goeree-Overflakkee sterke landsjappeleke euvereinkomste mèt Zieland. Ouch veur de immaterieel cultuur gelt dit.

Monuminte

De veer fusiepartners same hadde per juli 2012 357 rieksmonuminte: 139 in Goedereede,^[5] 158 in Middelharnis,^[6] 31 in Dirksland^[7] en 29 in Oostflakkee.^[8] De gemeinte kint twie besjermde stads- en dörpsgeziechter: 't stedsje Goedereede en 't twielingdörp Middelharnis-Sommelsdijk.^[9]

Taol

Alle inheimse dialekte hure tot 't Ziews. Op Goeree sprik me 't Goerees, op Overflakkee 't Flakkees. Binne dat lèste dialek zien zeker oos-wesgeoriënteerde versjèlle te hure, boebij de oostelekste dörper invlood vaan 't Braobants kinne.^[10] 't Goerees en 't Flakkees deile, in vergelieking mèt de aander Ziewse dialekte, 't behajd vaan de h^[11] (op de oostelekste dorper nao)^[12] en vaan de cluster -rs.^[13] Oondaanks dudelek verval bij de jäög^[14] steit 't dialek hei väöl beter deveur es de traditioneel dialekte in de res vaan Zuid-Holland.^[15]

Religie

De mierderheid vaan de bevolking is protestants. 't Eiland ligk in de Nederlandse Biebelgordel; versjèllende bevindelek gerifformeerde genoetsjappe höbbe hei 'ne groeten aonhaank, die nog 't sterkste is op Goeree. Allein in Oude-Tonge gief 't vaanajds 'n groete kathelieke gemeinsjap.

Politiek

Op 21 november 2012 woorte raodsverkezinge veur de nog te vörme gemeinte gehawwe. 29 raodszedele waore te verdeile; d'n oetslaag waor de volgende:

Partij SGP VVD PvdA ChristenUnie CDA Vitale Kernen Eiland van Vrijheid GOS

Zedele 9 4 4 4 3 3 1 1

De opkoms laog op 55,6%.^[16] De veurluipege börgemeister waor Corstiaan Kleijwegt; ieder waor dee al börgemeister vaan Sliedrecht en Hellevoetsluis.^[17] Heer woort in september opgevolg door Ada Grootenboer-Dubbelman, die ieder wèthawwer in Moerdijk waor.^[18]

Historie

Nederland roond 't jaor 1000 nao Bilderdijk. De gouw Voorne is te zien; 't toen nog neet euverstruimp land wat oets Overflakkee zouw weure huurt dao daan nog bij.

Wie de historie vaan Zieland is ouch die vaan Goeree-Overflakkee geteikend door e gevech tege 't water. De respectief histories vaan Goeree en Overflakkee zien evels wel versjèllend. Goeree hoort oets tot 't veengebeed wat me 't Land vaan Voorne neumde; roond 't jaor 1000 veur 't iers geneump, tot 1371 e zelfstandeg gebeed, tenao e baljouwsjap vaan Holland. Me neumde 't eiland dèkser Westvoorn(e); dit kin allewijl tot verwarring leie mèt de gelieknaomege gemeinte op 't huieg eiland Voorne, wat me vreuger ieder Oostvoorne zouw neume (vaandao d'n dörpsnaom). De bewoening hei is aajd: in Ouddorp zien Romeinse opgravinge gedoon, dewijl Goedereede, 'gooj (veilege) have', in 1312 stadsrechte kraog.

Overflakkee evels waor roond 1300 neet mie es oondepe zie en e paar zandplaote.^[19] Versjèllende euverstruiminge in de hoeg middeliewe hadde dat nog erger gemaak. In d'n dertienden en veertienden iew bleef de activiteit hei beperk tot zaajt- en törfwinning (beveurbeeld in Dirksland),^[20] in de vieftienden iew begóste me hei serieus in te poldere. Zoe góng me in Dirksland en Roxenisse roond 1415 op landbouw euver, en begóste in 1465 drei hiere gezamenlek mèt de inpoldering vaan Sommelsdijk (Zieland), Middelharnis (eiland Putten, Holland) en de polder Duivenwaard (hiere vaan Grijsoord). Sommelsdijk zouw tot aon de Fransen tied bij Zieland blieve hure. Aander polders volgde.

Pas in 1751 woorte de eilen Goeree en Overflakkee aoneingekloonke mèt de zoegeneumde Statendam. 't Dörp Stellendam oontstoont es lèste in de polders die tösse de eilen woorte aongelag. Bij de Watersnoedramp vaan 1953 leep zoe good wie gans 't eiland oonder. 481 lui kaome um en väöl bebouwing raakde versjendeleerd of verrinneweerd. Nao aonleiing daovaan woorte de Deltawerke aongelag, die ouch veur Goeree-Overflakkee groete diekverzwoeringe en damme nao de aander eilen inhele. Sindsdeen is 't eiland oontkoume aon versteideleking, meh heet 't toerisme (veural strandtoerisme in Ouddorp, meh ouch watersport um de Grevelingen) 'n groete vlöch genome.

Vörming vaan de gemeinte

Bij de herindeilinge vaan 1966 woort 't aontal gemeintes op 't eiland trökgebrach tot veer. Dees veer gemeintes zien per 1 jannewarie 2013 tot ein gemeinte samegeveug. Veural de gemeinte Goeree heet ziech hei laank tege verzèt; ze wouw zelfstendeg blieve. De complete herindeilingshistorie zuut zoe oet:

• Goeree-Overflakkee (gevörmp in 2013)
  • Dirksland
    • Herkingen (opgeheve in 1966)
    • Melissant (opgeheve in 1966)
      • Onwaard (opgeheve in 1858)
      • Roxenisse (opgeheve in 1858)
  • Goedereede
    • Ouddorp (opgeheve in 1966)
    • Stellendam (opgeheve in 1966)
  • Middelharnis
    • Nieuwe-Tonge (opgeheve in 1966)
    • Sommelsdijk (opgeheve in 1966)
    • Stad aan 't Haringvliet (opgeheve in 1966)
  • Oostflakkee (gevörmp in 1966)
    • Den Bommel
    • Ooltgensplaat
    • Oude-Tonge