es

Algemein Gesjreve Limburgs

Voogwaord

es (Nederlands: als, zoals, gelijk als, wanneer, indien)

• Mofers: es (es kóndisie), we~n (bie tied), , wie\ (bie vergeliekinge)

Sinneniem

• biegeval, ingeval

Verwantje wäörd

• wen

Zelfsjtendig naamwaord

es v (Nederlands: s-vormig gebakje, boterletter, S-bocht, werktuig om veevoer fijn te stampen)

• Mofers: es (esse, —)

Verbuging

esse, eske

Mofers

Ónbestump veurnaamwaord

Lemma

es /æs/ (liaison: /æz/)

1. partitief biewaord: guuef 'n gedeiltelikheid aan

   Wen het vief jaor is, bön ich es zeve.

   Wieväöl kölsen höbs toe? - Ich höb es neuge.

Raod

Mit naodrök wuuert dit waord bao noeatj gebroek; meis wuuert de ónbeklemtoeandje vorm "'s" gebroek, mer ouch kump "t'rs" veur.

Aafbraeking

• es

Net get anges gesjreve

• as, ès

Variaasje

• 's, t'rs

Verwantje wäörd

• t'r, ze

Kómaaf

• Dit waord is 't aad partitief genitief lidwaord.

Vermeljing

• Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 116.

In anger spraoke

bewirk

• Algemein Gesjreve Limbörgs: der
• Nederlandjs: er^(nl:), ervan^(nl:)

Veurzitsel

Lemma

es /æs/ (liaison: /æz/)

1. in 't waeze van

   Ich raoj dich det aan es vrundj.

2. guuef aan det de functie of d'n toestandj örges van verangerd wuuert

   Veer höbbe dem toe es veurzitter gekaoze.

3. guuef aan det me zoea verklèdj is, inne rol van

   Ich bön deze vastelaovendj es piraat gegange.

Raod

Me gebroek dit waord neet bie vergeliekinge, det is "wie": Hae meekdje wie e kindj.

Nao 't veurzitsel "es" kump noeatj 'n ónbepaoldj lidwaord.

Aafbraeking

• es

Net get anges gesjreve

• ès

Vermeljing

• Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 116.

Voogwaord

Lemma

es /æs/ (liaison: /æz/)

1. (óngersjikkendj) wuuert gebroek veur 'n veurwaerd aan te gaeve

   Es se wils det ich dich help, mós se-n ieës effekes kómme.

2. (óngersjikkendj) guuef e versjil in geliekenis aan

   Det book is baeter es de film daovan.

3. (synoniem) anger waord veur wen

Raod

In 't Mofers wuuert van aadshaer oet bieje trappe van vergelieking 't waord "wie" gebroek; det gebeurt nag ummer, mer "es" wintj aan trein. Me gebroek 't aevel noeatj bie 'n euvereinkóms in geliekenis of 'n ganse geliekheid; daoveur wuuert "zoea ... wie" of "aeve ... wie" gebroek.

De korte wäördjes se, te en toe (< doe) waere los gesjreve van 't voogwaord: es se, es te, es toe.

Aafbraeking

• es

Net get anges gesjreve

• ès, s

Aafleijinge

• este, estebleef, esgodbleef

Zagswies

• ('n) S is 'n króm lètter: wuuertj gezag wen emes 't veugwaord "es" gebroek, veur dao-euver aafkeuring te ute; me mót 't voogwaord "es" neet te dök gebroeke, went mit väöl veurwaerd is d'n aafloup betwiefelenswaerdig (vergeliek mit: Es d'n hemel invèltj, höbbe v'r allemaol 'n blaw patsj.).
• Es d'n hemel invèltj, höbbe v'r allemaol 'n blaw patsj: wuuertj gezag wen emes 't veugwaord "es" gebroek, veur dao-euver aafkeuring te ute; me mót 't voogwaord "es" neet te dök gebroeke, went mit väöl veurwaerd is d'n aafloup betwiefelenswaerdig (vergeliek mit: S is 'n króm lètter).

Vermeljing

• Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 116.

In anger spraoke

[1]

bewirk

• Algemein Gesjreve Limbörgs: es

Baskisch: baldin(eu:) Bengaals: যদি(bn:) Bretóns: eo(br:) Fins: jos, mikäli Frans: si Hindi: अगर(hi:) Ieslandjs: ef Ingels: if(en:) Japans: なら(ja:)

Litouws: jei(lt:) Nederlandjs: als(nl:), indien, mits Pruus: wenn(de:), falls Remeens: dacă(ro:) Russisch: если(ru:) Sjinees: 倘(zh:) Spaans: si, siempre que(es:) Zweeds: om

Zelfstenjig naamwaord

Lemma

es m /æs/

1. (plantje) Fraxinus excelsior: 'n saort loufbuim dae flot grujtj, mit ónaeve gevaerdje blajer die gekruuts taengenein euver staon en zäöj mit vleugelkes

Aafbraeking

• es

Net get anges gesjreve

• as, ès

Variaasje

• †esj

Aafleijinge

• esse
• esseboum, essedaore, essenhout
• haveres

Verwantje wäörd

• esp

Verbuging

		inkelvaad		mieëvaad
		radikaal	liaison	radikaal	liaison
nom.	sjrif	es		esse	essen
	IPA	/æs/	/æz/	/æse/	/æsen/
dim.	sjrif	eske	esken	eskes
	IPA	/æskʲe/	/æskʲen/	/æskʲes/	/æskʲez/
dat.	sjrif	es		esse	essen
	IPA	/æs/	/æz/	/æse/	/æsen/

In anger spraoke

bewirk

• Algemein Gesjreve Limbörgs: esj en esjboum

Fins: saarni Frans: frêne(fr:) m Grieks (klassiek): μελία v Grieks (nuuj): μελιά(el:) v Ieslandjs: askur(is:) m, eski(is:) ó Ingels: ash(en:), ash-tree

Luuksembörgs: Esch v Nederlandjs: es g Pruus: Esche v Slowaaks: jaseň m Spaans: fresno m Zweeds: ask g

Zelfstenjig naamwaord

Lemma

es m /æs/

1. 'nen inwoonder van Eslandj of emes dae dao aafkumstig oet is

Raod

Lèt op! Bakkes sjrief vouksname mit 'n houflètter.

Aafbraeking

• es

Aafleijinge

• Eslandj, estin, estisch, Estisch

Verbuging

		inkelvaad		mieëvaad
		radikaal	liaison	radikaal	liaison
nom.	sjrif	es		este	esten
	IPA	/æs/	/æz/	/æste/	/æsten/
dim.	sjrif	eske	esken	eskes
	IPA	/æskʲe/	/æskʲen/	/æskʲes/	/æskʲez/
dat.	sjrif	es		este	esten
	IPA	/æs/	/æz/	/æste/	/æsten/

In anger spraoke

• Frans: Estonien m
• Ieslandjs: Eisti m, Eistlendingur m
• Ingels: Estonian^(en:)
• Nederlandjs: Est m
• Pruus: Este^(de:) m
• Zweeds: est m

Zelfstenjig naamwaord

Lemma

es v /æs/

1. (meziek) e♭: 'ne verlieëgdjen toean e (e-bemol)

Aafbraeking

• es

Net get anges gesjreve

• ès

Aafleijinge

• es-bas

Verbuging

		inkelvaad		mieëvaad
		radikaal	liaison	radikaal	liaison
nom.	sjrif	es		—
	IPA	/æs/	/æz/	—
dim.	sjrif	—		—
	IPA	—		—

Zelfstenjig naamwaord

Lemma

es v /æs/

1. de neugetieëndje lètter van 't alfabèt: S

Aafbraeking

• es

Net get anges gesjreve

• ès

Variaasje

• s

Aafleijinge

• ringel-es

Zagswies

• ('n) S is 'n króm lètter: wuuertj gezag wen emes 't veugwaord "es" gebroek, veur dao-euver aafkeuring te ute; me mót 't voogwaord "es" neet te dök gebroeke, went mit väöl veurwaerd is d'n aafloup betwiefelenswaerdig (vergeliek mit: Es d'n hemel invèltj, höbbe v'r allemaol 'n blaw patsj.).

Vermeljing

• Bakkes, Pierre: Mofers Waordebook, Stichting Mofers Waordebook (2007); p. 116.

Verbuging

		inkelvaad		mieëvaad
		radikaal	liaison	radikaal	liaison
nom.	sjrif	es		esse	essen
	IPA	/æs/	/æz/	/æse/	/æsen/
dim.	sjrif	—		—
	IPA	—		—