Caronte (corp celest)

Caronte l'è 'l piö grant dei satèliti natürài del pianeta nano Plutone. Endel ambiènt astronòmich l'è ciamàt apò (134340) Pluto I.^[1]

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda.

Caronte (Plutone I) (134340 Pluto I)
Caronte töt zó de la sonda New Horizons (14 de löi del 2015)
Satellite de	Plutone
Descuprii	22 giugno 1978
Descovridor	James Christy
Parameter orbital
(a l'epoca J2000)
Semiass maggior	(19 571 ± 4) km
Period orbital	6,387230 dé (6g 9h 17' 36")
Inclinazion su l'eclittega	112,78 ± 0,02°
Inclinazion dal equat. de Plutone	0,000° ± 0,014°
Inclinazion da l'orbita de Plutone	119,59° ± 0,02°
Ecentricità	0,00000 ± 0,00007
Longituden del noeud ascendent	223,046°
Dati fisegh
Dimension	(1 207 ± 3) km
Volum
Massa	(1,52 ± 0,06) × 1021 kg
Densità media	(1,65 ± 0,06) × 103 kg/m³
Acceleraz. de gravità in superfiss	0,278 m/s²
Velocità de fuga	580 m/s
Period de rotazion	rotasiù sìncrona
Inclinazion assiala	nesöna
Temperatura superficiala	53 K (media)
Pression atm.	nesöna
Albedo	0,36-0,39
Dati d'osservazion
Magnituden app.	16,8
Magnituden ass.	1

L'è stat scuprìt endel 1978 al United States Naval Observatory de Washington, D.C., co le lastre fotogràfiche del United States Naval Observatory Flagstaff Station (NOFS). L'è 'na lüna de grànde dimensiù se confrontàda col pplutone, el sò pianéta de riferimènt. La sò 'nflüènsa gravitasiunàla l'è isé grànda che 'l baricèntro del sistéma Plutone–Caronte el se tróa al de föra de Plutone.

La sónda spasiàla New Horizons l'è pasàda arènt al sistéma Plutone–Caronte ai 14 de löi del 2015, e l'è riàda a la distànsa mìnima de Caronte de 27.000 km.

Caronte el g'ha 'n diàmetro de 1208 km — apéna apéna de piö de la metà de Plutone,^[2] e piö grant del pianeta nano Cerere. Caronte el g'ha asé de masa per ìga ragiungìt 'na fùrma sferoidàla sóta l'asiù de la sò stèsa gravità. A diferènsa de la superfìce de Plutone che l'è furmàda de gias de azòto e metàno, la superfìce de Caronte envéce l'è de gias de àiva.

Caraterìstiche urbitàle

'Na vìsta de sviess del sistéma Plutone–Caronte endoche se vèt che Plutone el g'ra entùren a 'n pónt che stà al de föra del sò còrp. Se èt apò a el ligàm gravitasiunàl 'ntra i dù ogècc.

Plutone e Caronte, en scàla. Fóto töda zó de la sónda New Horizons de menemà che la riàa arènt.

Caronte e Plutone i se gìra entùren l'ü a l'óter ogna 6,387 dé. I è 'n risunànsa gravitasiunàla e i se móstra sèmper la stèsa fàcia. Se tràta de 'na situasiù de ligàm gravitasiunàl recìproco, diferènt per ezèmpe de chèl che gh'è 'ntra la Tèra e la Lüna perchè la Lüna la ghe móstra sèmper la stèsa fàcia a la Tèra ma la Tèra la ghe móstra mìa sèmper la stèsa fàcia a la Lüna. La distànsa média 'ntra Caronte e plutone l'è de 19570 km. Sèrte detài de le òrbite de le lüne piö estèrne de Plutone i permèt de calculà che Caronte el g'hape presapóch 11.65% de la màsa de Plutone.^[3] e chèsto el sögerés che Caronte el g'ha de ìga 'na densità de 1.65 ± 0.06 g/cm³, rezültàt de 'na percentuàl de 55% de préda e 45% de gias, (a diferènsa de Plutone che 'l g'harès de rià al 70% de préda).