Haumea (corp celest)

Haumea (zamò cunusìt co la sìgla pruvizòria de (136108) 2003 EL61, e ciamàt encö col la denuminasiù uficiàla 136108 Haumea; simbul: )^[1] l'è 'n pianeta nano che gìra entùren al Sul sönden òrbita colocàda endèl Sistema Solar estèrno. L'è clasificàt come ogèt transnetünià. L'è stat scuprìt de 'na squàdra de astrònom californià de l'oservatóre del Mut Palomar ai 28 de dezèmber del 2004.

Chest artícol a l'è scricc in Lumbàrt, ortograféa orientàl unificàda.

Haumea (136108 Haumea)
Haumea e sò du satèliti.
Stella mader	Sole
Descuprii	28 dicembre 2004
Descovridor	Michael Brown et al.
Classificazion	Pianeta nano, plutoide, ogèt transnetünià (cubewà)
Parameter orbital
(a l'epoca JD 2453600,5)
Semiass maggior	6 484 000 000 km 43,335 UA
Perieli	5 260 000 000 km 35,164 UA
Afeli	7 708 000 000 km 51,526 UA
Period orbital	104 234 dé (285,4 agn.)
Velocità orbitala	4 484 m/s (media)
Inclinazion su l'eclittega	28,19°
Ecentricità	0,18874
Longituden del noeud ascendent	121,90°
Argom. del perieli	239,51°
Anomalia media	198,07°
Par. Tisserand (TJ)	5,090 (calcolato)
Satellit	2
Anel	0
Dati fisegh
Dimension	~1960×1518×996 km
Diameter medi	~1500 km
Volum	1 980 000 000
Massa	4,2±0,1 × 1023  kg
Densità media	2,6−3,3 × 103 kg/m³
Acceleraz. de gravità in superfiss	0,44 m/s²
Velocità de fuga	840 m/s
Period de rotazion	0,16314 dé (3,9154 ure)
Albedo	0,7 ± 0,1
Dati d'osservazion
Magnituden app.	17,4
Magnituden ass.	0,18

El sò retroamènt l'è stat rindìt püblich ai 29 de löi del 2005, el stès dé che gh'è stat anunciàt el retroamènt de óter du ogècc transnetünià de dimensiù mìa trascüràbii: Eris e Makemake.

Per dimensiù, l'ogèt el se 'nsomèa a Plutone. El g'ha el particolàr de ìga 'na velocità de rotasiù 'n grant ràpida, presapóch quatr'ùre, e chèsto el g'ha fat ciapà 'na fùrma bislónga.

El g'ha du satèliti natürài: Hi'iaka e Namaka.

1. JPL/NASA (2015-04-22). What is a Dwarf Planet?.