Јавор

Јаворот (науч. Acer) е род на дрва од семејството сапунови (Sapindaceae). Опфаќа околу 113 видови, препознатливи по своите вкрстени листови, симетрично ослободени со цветови. Расте до височина од 35 метри, а распространет е во Средна, Западна и Јужна Европа, Северна Америка, Кавказ, северниот дел на Мала Азија и на Далечниот Исток.

Јавор
Листови од јавор
Научна класификација
Царство:	Растенија
Оддел:	Скриеносеменици
Класа:	Дикотиледонски растенија
Ред:	Сапуновидни
Семејство:	Сапунови
Род:	Јавор
Распространетост

Чинар во Скопје стар 800 години

Стариот јавор во село Теово

Градба

Крошната му е широко заоблена, а дебелината на стеблото може да достигне и преку 1 метар и обично е кратко и обраснато со црвеникаво-кафеава кора која се лупи плочесто. Листовите се долги 8 - 16 см, широки, одозгоре темнозелени, а одоздола нешто посветли. Цветовите се жолтеникаво-зелени, во кратки висечки метлички. Цвета десет дена по пролистувањето во мај. Котиледоните му се јазичести, одозгора заоблени, одоздола клинести со паралелна надолжна нерватура.

Обично посадените видови се: сикамура, црвен јавор, шеќерен јавор и норвешки јавор кои растат во Северна Америка и Европа. Азиските видови од своите западни роднини се разликуваат по коренот. Некои се мали како џбунови, некои се зимзелени, а некои имаат сосема изобличени листови.

Употреба

Јаворот е извор на дрвена граѓа, особено сикамурата. Јаворите се важен извор на полен и нектар за пчелите во текот на рана пролет. Со векови луѓето го собирале слаткиот сок од јавор за изработка на сирупи и шеќери. Денес, освен за производство на мебел и подови, јаворот се користи и за производство на музички инструменти. Тоа е едно од најотпорните и најплеменити дрва, а неговата дискретно светла боја дава посебна елеганција и раскош на просторијата каде се наоѓа.

Листот на јаворот е симбол на Канада, и се наоѓа на нејзиното знаме.

Јаворот како тема во уметноста

• „Јавор цутит, јавор капит“ — македонска народна песна.^[1]
• „О, јаворе“ — македонска народна песна.^[2][3]
• „Два јавора“ — расказ на македонскиот писател Глигор Поповски.^[4]
• „Бреза и јавор“ — песна на македонскиот поет Стојан Тарапуза.^[5]

Поврзано

• Чинар