Јастреб глувчар

Јастребот глувчар (науч. Buteo buteo) е средна до голема граблива птица, која е распространета низ цела Европа, вклучувајќи ја и Македонија и се раширена кон Азија. Вообичаено е резидентна преку целата година, освен оние птици кои живеат во најсеверните краишта и еден подвид, кои се преселнички.

Јастреб глувчар
Заштитен статус
Незагрозен  (МСЗП 3.1)[1]
Научна класификација
Царство:	Животни
Колено:	Хордови
Класа:	Птици
Ред:	Јастребовидни
Семејство:	Јастреби
Род:	Јастреби
Вид:	Јастреб глувчар
Научен назив
Buteo buteo (Linnaeus, 1758)
Подвидови
7-10, види во текстот
Темнозелено: преку цела година Светлозелено/сино: размножување/зимување.

Опис

Јастребот глувчар (обичниот јастреб) е долг 40-58 см, со распон на крилјата 109-136 см и тежина од 427 до 1364 грама, што го прави средно голем грабливец.^[2][3]

Овој јастреб има многу различни бои на своето перје и во Европа може да се помеша со сличниот гаќестиот глувчар (Buteo lagopus) и со подалечниот сродник осојадот (Pernis apivorus), кој го имитира перјето на јастребот глувчар за да се заштити од јастребот кокошкар. Перјето може да му варира од речиси целосно бело до црно, но обично е во нијанси на кафеаво со посветол „ѓердан“ од пердуви.

Buteo buteo

Систематизација

Јастреб глувчар во Зоо Скопје.

Јастребот глувчар прв го опишал Карл Линеј во неговата Systema naturae во 1758 како Falco buteo.^[4] Подвидовите се сместени во две групи. Западна група јастреби, кои се обично постојани жители или преселници на кратки растојанија:

• Buteo buteo buteo: во поголемиот дел на Европа;
• B. b. rothschildi: Азурен Брег;
• B. b. insularum: Канарски Острови;
• B. b. arrigonii: Корзика и Сардинија;
• B. b. menetriesi: Кавказ;
• B. b. harterti: Мадејра, сомнително различен од номинираниот Buteo.

Источната vulpinus група ги вклучува:

• B. b. vulpinus (степски јастреб): Евроазија: преселничка птица;
• B. b. burmanicus (хималајски јастреб): Хималаи и западна Кина;
• B. b. japonicus: Јапонија: постојан жител;
• B. b. toyoshimai: Изу Осторите, Јапонија;
• B. b. oshiroi: Даито Острови, Јапонија.

Две постојани форми на островите близу Африка често се сместуваат во првата група, но изгледа дека се посебни видови, поблиски до африканскиот лисест глувчар, според биогеографијата и прелиминарните ДНК-анализи:

• Buteo bannermani: Зелен ’Рт
• Buteo socotraensis : Сокотра

Во Хамертон зоолошката градина, Англија

Поведение

Во лет

Јастребот глувчар се размножува во шумски предели, обично по краевите, но го фаворизира ловот над отворено земјиште. Јаде главно мали цицачи, и ако најде мрши. Голем опортунист е, добро се приспособува на разновидна исхрана на: фазани, зајаци, други мали цицачи, средни цицачи, змии и гуштери, и често може да се види на места со неодамна изорени полиња во потрага по црви и инсекти. Птиците имаат неверојатна сила и затоа се во можност да носат храна од сите тежини.

Јастребите вообичаено не формираат јата, но мала група може да се забележи при преселбата или во добра животна средина. Во ретки прилики може да се заблежат дваесетина јастреби во поле, раздвоени по триесетина метри, па тоа не може да се нарече јато во вистинската смисла на зборот. Тие се жестоки бранители на територијата, и, иако ретко, се борат да го избркаат натрапникот. Паровите се создаваат за цел живот. За да го ​​привлечат партнерот (или да го импресионираат постоечкиот) мажјакот изведува ритуални воздушни летови уште пред да започне пролетта. Овој спектакуларен приказ е познат како „тобоган“. Тој ќе се вивне високо во небото, ќе се сврти и ќе паѓа надолу, во спирала, извртувајќи се и превртувајќи додека да стигне до долу. Потоа веднаш се крева нагоре и го повторува истото.

Повикот на јастребот глувчар е тажно пии-јау, слично на мјаукањето на мачката.

Степски подвид

Подвидот, степски јастреб, B. (b.) vulpinus се размножува од источна Европа, на исток, до Далечниот Исток, без Јапонија. Тие се преселници на долги растојанија, освен некои птици од северни Хималаи, кои зимуваат во Африка, Индија и југоисточна Азија. Во зимските престојувалишта, на отворено, овој јастреб често може да се види на жиците од телефонските кабли.

Овој подвид, понекогаш е сметан за посебен вид, B. vulpinus. Во споредба со номинираниот вид, тој е малку помал, долг 45-50 см, со подолги крилја и подолга опашка. Има два типа различни по боја, едниот е светлопортокалов, од каде доаѓа неговиот биномен назив (vulpes латински за „лисица“), а другиот е темносив.

Опашката на vulpinus е посветла од номинираниот вид и често попувкаста. Горниот дел од крилјата имаат посветли примарни завршетоци, а примарните пердуви за летање им се исто така посветли кога се гледаат одоздола. Возрасните имаат црни задни рабови на крилјата, а долните делови им се обични, без линии на градите, кои се чести кај B. b. buteo.