Џуџеста галаксија

Џуџеста галаксија — мала галаксија составена од неколку милијарди ѕвезди, што е мал број во споредба со Млечниот Пат (нашата галаксија), која има 200-400 милијарди ѕвезди. Големиот Магеланов Облак, кој има над 30 милијарди ѕвезди, понекогаш се смета за џуџеста галаксија, но други пак, го сметаат за редовно голема галаксија што кружи околу Млечниот Пат.

Пумпа — типична елиптична џуџеста галаксија

NGC 147 — типична топчеста џуџеста галаксија

Стрелец — типична неправилна џуџеста галаксија

Настанок на џуџестите галаксии

Според современата теорија, највеќето галаксии (а со тоа и џуџестите) настануваат во заемодејство со темна материја или од гасови што содржат метали. Меѓутоа вселенската сонда за испитување развојот на галаксиите GALEX на НАСА пронашла нови џуџести галаксии настанати од гасови без метали. Овие галаксии се наоѓаат во Прстенот во Лав — облак од водород и хелиум околу две масивни галаксии во соѕвездието Лав.^[1]

Месни џуџиња

Во Месната Група постојат многу џуџести галаксии: честопати овие мали галаксии кружат околу поголемите галаксии како Млечниот Пат (Кумова Слама), Андромеда (Гумно) и Триаголник. Согласно наодите во еден труд од 2007^[2], многу џуџести галаксии настанале од приливни сили во раните еволутивни фази на Млечниот Пат и Андромеда. Приливните џуџести галаксии настануваат при судир на галаксии и заемодејство на нивните гравитациски маси. При судирот, од матичните галаксии и ореолите од темна материја се извлекуваат потоци од галактички материјал.^[3]

Околу Млечниот Пат орбитираат 14 познати џуџести галаксии, а со недамнешните набљудувања^[4] астрономите сметаат дека Омега Кентаур(и) (најголемото збиено јато во Млечниот Пат) е всушност јадро на џуџеста галаксија со црна дупка во средиштето, која некогаш била заземена од Млечниот Пат и станала дел од него.

Џуџести галаксии

Џуџестите галаксии имаат најразлични морфологии:

• Елиптична галаксија: џуџеста елиптична галаксија (dE) и поттипот џуџеста сфероидна галаксија (dSph)
• Неправилна галаксија: џуџеста неправилна галаксија (dI)
• Спирална галаксија: џуџеста спирална галаксија

Хобитски галаксии

Галаксиите што се помали и потемни од џуџестите галаксии од неодамна се нарекуваат хобитски галаксии^[5][6]

Ултракомпактни џуџиња

Ултракомпактните џуџести галаксии (UCD) се неодамна откриена класа на мошне збиени галаксии со огромен број на ѕвезди. Се смета дека имаат пречник од околу 200 светлосни години и дека содржат сто милиони ѕвезди.^[7] Се претпоставува дека тие се јадра на соголени џуџести елиптични галаксии, што го изгубиле гасот и надворешните ѕвезди со приливни заемодејства, патувајќи низ средиштата на богати јата.^[8] Ултракомпактните џуџиња може да се најдат во галактичкото јато во Девица, галактичкото јато во Печка, Ејбел 1689, галактичкото јато во Береникина Коса и разни други јата.^[9]

Некои џуџести галаксии

• Џуџеста галаксија во Водолија
• Џуџеста галаксија во Големо Куче
• I Цвики 18
• IC 10
• Голем Магеланов Облак
• NGC 1569
• NGC 1705
• Неправилна џуџеста галаксија во Пегаз
• Џуџеста галаксија во Феникс
• Елиптична џуџеста галаксија во Стрелец
• Неправилна џуџеста галаксија во Стрелец
• Џуџеста галаксија во Вајар
• Неправилна џуџеста галаксија во Вајар
• Декстанс A
• Џуџеста галаксија во Секстанс
• Мал Магеланов Облак
• Џуџеста галаксија во Тукан
• Џуџеста галаксија во Мала Мечка
• Вилман 1
• Џуџеста галаксија во Кобилица
• Џуџеста галаксија во Змеј
• Џуџеста галаксија во Печка
• Лав II

Поврзано

• Морфолошка класификација на галаксиите
• Список на најблиските галаксии

Надворешни врски

„Џуџеста галаксија“ на Ризницата ?

• Придружни галаксии на Млечниот Пат Архивирано на 19 февруари 2014 г. - Упсалски универзитет (англиски)
• Хобитски галаксии Архивирано на 28 март 2009 г. - Science (англиски)