Жупан (село)

Жупан (грчки: Πεντάλοφος, Пендалофос; до 1928 г. Πετρόβουνο, Петровуно,^[2] до 1927 г. Ζουπάνι, Зупани^[3]) — село во Населичко, Егејска Македонија, денес во општината Горуша на Кожанскиот округ во областа Западна Македонија, Грција. Населението брои 272 жители (2021).

Жупан Πεντάλοφος
Жупан
Местоположба во областа Жупан Местоположба на Жупан во општината Горуша и областа Западна Македонија
Координати: 40°12′N 21°09′E
Земја	Грција
Област	Западна Македонија
Округ	Кожански
Општина	Горуша
Општ. единица	Жупан
Надм. вис.	&100000000000010400000001.040 м
Население (2021)[1]
• Вкупно	272
Час. појас	EET (UTC+2)
• Лето (ЛСВ)	EEST (UTC+3)
Пошт. бр.	500 07
Рег. таб.	KZ

Географија и местоположба

Селото е сместено во областа Населица, на југоисточните падини на планината Горуша, на надморска височина од 1.040 м, крај патот кој води за Борботско и Коница.^[4] Во непосредна близина на селото е сместен Жупански мост.

Историја

Во Отоманското Царство

Во даночните записници од средината на XV век Жупани е споменато со 21 глава на семејства и една вдовица: Јорги, Димо, Мартин, Миле, Папа Стефан, Краимирос, Мано, Коста, Никша, Никола, Коста, Димос, Волкан, Михо, Јорги, Михо, Стајо, Николас, Јане, Михо, Никола и Стана. Вкупниот приход за државата од селото изнесувал 1.112 акчиња.^[5]

Во XIX век Жупан било грчко село во Населичката каза на Серфиџенскиот Санџак.

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900, населението на Жупан броело 1.750 жители, сите Грци.^[6] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“), во 1905 во Жупан живееле 1.675 Грци.^[7]

Според грчка статистика од 1904 г. во Жупан живееле 2.200 Грци христијани.^[8]

Во Грција

По Балканските Војни во 1913 г. селото е припоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Истата година во него се попишани 2.323 жители, кои во 1920 г. се намалиле на 1.708 лица.^[4]

Во 1927 г., името на Жупан му било применувано во Петровуно, но во 1928 пак му било применувано во денешното име Пендалофос.^[2]

Стопанство

Неговото население произведува компири, жито и други земјоделски производи. Дел од населението се занимава и со сточарство.^[4]

Население

Во пописот од 1913 година, селото било забележано со 2.323 жители, во 1920 година со 1.560 жители, во 1928 година со 1.708, во 1940 година со 1.752, во 1951 година со 1.144, во 1961 година со 981, во 1971 година со 814, во 1981 година со 789, а во 1991 година со 652 жители.^[4]

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011	2021
Население	1.752	1.144	981	814	789	652	633	446	272

Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Самоуправа и политика

Во 1918 година, селото станало самостојна општина, а атарот на општината опфаќал површина од 38 квадратни километри.^[4] Општината Жупан била укината во 2011 година и станала дел од поголемата општина Горуша.

Селото припаѓа на општинската единица Жупан со седиште во истоименото село, која припаѓа на поголемата општина Горуша, во округот Кожани. Воедно, селото е дел од општинскиот оддел Жупан, во кој е единствено село.

Општествени установи

• Полициска станица
• Пошта

Културни и природни знаменитости

Фреска со царевите Александар Македонски, Кир Велики, Пор и Дариј III од композицијата „Страшниот суд“ во црквата „Св. Ахил“, XVIII век

Цркви

• Св. Ахил од 1742 г., прогласена за споменик на културата
• Св. Атанасиј од 1816 г.
• Св. Варвара од 1867 г.
• Св. Ѓорѓи од 1870 г.

Мостови

• Жупански мост — мост на реката Праморица крај селото

Личности

Родени во Жупан

• Јанис Џорџиос (1750 - 1800) — ајдутин

Поврзано

• Населица