Историја

Историја — поим што означува сознанија за минатото. Кога се користи како име за поле на студии, „историја“ се однесува на изучување и објаснување на минатото на човечките општества. Поимот „историја“ потекнува од грчкиот збор "ιστορία" или historia, што значи расказ, иследување, испитување односно познавање на она што е испитано и ја дели истата етимологија со англискиот збор story (приказна). Во поширока смисла на зборот, историја е сè што се случило, како во човечкиот живот, така и во природниот свет.

Историја
од Николаос Гизис (1892)

Историски извори

Историчарите добиваат податоци за минатото од различни извори, како што се пишаните или печатените, монети и други артефакти, градби и споменици, како и преданија. Се што се случило пред забележаната историја се означува како праисторија.

Како историски извори може да послужат визуелните извори (извори кои можат да бидат во облик на илустрации, цртежи, слики, мапи, постери, фотографии, археолошки ископини и др.), писмените извори (кои се во облик на написи, тестаменти, книги, пописни материјали, дневници, мемоари и др.), усната историја (во вид на раскажување или сеќавања на постари лива), и аудиовизуелните извори. Предметите и пишаните сведоштва за животот и дејноста на луѓето во минатото се викаат историски извори.Изворите се делат на материјални и пишани.Исто така се користат и усните кажувања за минатото.Материјалните извори се разновидни.Во нив спаѓаат стари орудија, садови, облека, накит,уметнички дела и други. Материјалните остатоци се многу драгоцени.Затоа се чуваат во музеите,а некои,како остатоци од градбите,се наоѓаат на местото каде што се откриени.

Во пишаните историски извори спаѓаат извештаи,патописи,писма,записи,весници,книги...Тие се чуваат на разни места:во библиотеки,музеи,архиви и на други места.Пишаните извори се многу сигурни и даваат значајни податоци за минатото.

Во усните кажувања спаѓаат разни кажувања за историски настани кои се пренесуваат усно од генерација на генерација.На пример,тука спаѓаат легендите,митовите и песните.Во нив има доста неточности,измислени настани и личности,па историчарите ги користат многу внимателно.

Поделба по периоди

Праисторија

• првобитно општество - од појавата на човекот до изумот на првите орудија.
• праисторија, периодот пред појавата на пишаните докумнети го делиме на:
  • постаро камено време или палеолит ( - до 35.000 пр. не.)
  • средно камено време или мезолит (35.000 пр.не. - до 10.000 пр. не. )
  • младо камено време или неолит (10.000 пр. не. - до 3.000 пр. не.)
  • бакарно време, бронзено време и железно време (8.000 пр. не. - до 750 пр. не.)
• варварско време, во општествените односи превладува родовско-племенско уредување

Историја (од појава на писмото)

• стар век - појава на писмо, стариот век се дели според културите чии траги се зачувани до денес (3.500 пр. не. - V век)
  • Народи на Месопотамија
  • Средоземна Азија
  • Далечен Исток
  • Иранска Висорамнина
  • Египет - Список на фараони
  • Стара Грција
  • Античка Македонија
  • Рим - Стар Рим
• среден век - после падот на Западното Римско Царство во Европа започнува среден век.

Средниот век се дели на:

• • Ран среден век - од Јустинијан I до Крстоносните војни
  • Доцен среден век - Од Крстоносните војни до средината или крајот на XV век.

Средниот век може да се подели и според уметничките правци; во општествените односи преовладува феудализмот

• • предромантика (X век)
  • романтика (XI и XII век)
  • готика (XIII и XIV век)
  • Новиот век започнал со Колумбовото откривање на Америка во 1492 г.; во општествените односи се појавува капитализмот.

На полето на уметноста Новиот век се дели на:

• • ренесанса
  • барок
  • класицизам и просветителство
• модерно време - време на денешницата, се смета дека почнало по Првата светска војна во 1918 г.

Посебни истории

Историја на области или народи

Историја се може да се проучува според областити или народи:

Историја на Европа

• Историја на македонскиот народ
• Античка Македонија
  • Филип II Македонски
  • Александар Македонски
  • Историја на Аргеадите
• Римско Царство
  • Јулиј Цезар
• Византија
• Француска револуција
• Прва светска војна (1914-1918)
• Втора светска војна (1939-1945)
  • Адолф Хитлер
  • Бенито Мусолини
• Студена војна
• Југославија
  • Јосип Броз Тито

Историја на Северна и Јужна Америка

• Џорџ Вашингтон
• Американска граѓанска војна (1861-1865)
  • Абрахам Линколн
  • Војната за независност во Северна Америка и создавање на САД

Историја на Азија

• Кинески династии
• Кинеска граѓанска војна (1926-1949)
  • Мао Це Тунг

Историја на Африка

• Клеопатра

Историја на Австралија

Историјата како тема во уметноста и во популарната култура

• „Историја“ — песна на Никола Јонков Вапцаров.^[1]
• „Цикличниот од на историјата“ (Циклични ход историје) — кус расказ на македонскиот писател Митко Маџунков од 1984 година.^[2]
• „Историја“ — песна на македонскиот поет Анте Поповски.^[3]
• „Историја“ - песна на рускиот поет Александар Ревич.^[4]
• „Лекција по историја“ (англиски: History Lesson) — песна на американската хард-кор група Минитмен Minutemen од 1981 година.^[5]
• „Лекција по историја - втор дел“ (англиски: History Lesson - Part II) — песна на американската рок-група „Минитмен“ (Minutemen) од 1984 година.^[6]