Касиопеја A

Касиопеја A ― остаток од супернова во соѕвездието Касиопеја и најсветлиот вонсончев радиоизвор на небото на честоти над 1 GHz. Суперновата се случила на приближно 11,000 светлосни години (3.4 килопарсеци) далеку во рамките на Млечниот Пат;^[2][3] со оглед на ширината на Орионовиот Крак, тој се наоѓа во најблиската крак нанадвор, Персеевиот Крак, околу 30 степени од галактичкото противсредиште. Облакот од материјал кој се шири од суперновата сега се појавува на приближно 10 светлосни години (3 парсеци) од гледиште на Земјата. Виден е во бранови должини на видлива светлина со аматерски телескопи до 234 мм и со филтри.^[4]

Касиопеја A

Неприродно обоена слика составена од податоци од три извори: црвената е инфрацрвена информација од Вселенскиот телескоп Спицер, златната е видливите податоци од Вселенскиот телескоп Хабл и сината и зелената се податоци од Чандранската рендгенска набљудувачница. Малата, светла, бебешкосина точка што е надвор од средината е остаток од јадрото на ѕвездата.
Други ознаки	SN 1671, SN 1667, SN 1680, SNR G111.7-02.1, 1ES 2321+58.5, 3C 461, 3C 461.0, 4C 58.40, 8C 2321+585, 1RXS J232325.4+584838, 3FHL J2323.4+5848, 2U 2321+58, 3A 2321+585, 3CR 461, 3U 2321+58, 4U 2321+58, AJG 109, CTB 110, INTREF 1108, [DGW65] 148, PBC J2323.3+5849, 2FGL J2323.4+5849, 3FGL J2323.4+5849, 2FHL J2323.4+5848
Вид појава	Супернова
Спектрална класа	IIb[1]
Датум	1947 од Мартин Рајл и Френсис Греам-Смит)
Соѕвездие	Касиопеја
Ректасцензија	23ч 23м &1000000000000002400000024с
Декиланција	+58° 48.9′
Епоха	J2000
Галактички координати	111.734745°, −02.129570°
Оддалеченост	околу 11,000 светлосни години[2]
Остаток	Надворешен слој
Домаќин	Млечен Пат
Забележителности	Најсилниот радиоизвор надвор од нашиот Сончев Систем
Најголема привидна величина	околу 6
Претходи	SN 1604
Следи	G1.9+0.3 (ненабљудувана, околу 1868), SN 1885A (следна набљудувана)
На Ризницата
[уреди на Википодатоците]

Проценувано е дека светлината од самата супернова првпат стигнала до Земјата во близина на 1690-тите, иако од тогаш нема дефинитивно соодветни записи. Касиопеја A е околуполарна ѕвезда на и над средните северни географски широчини кои имале обемни записи и основни телескопи. Нејзиниот веројатен пропуст во записите веројатно се должи на меѓуѕвездената прашина која прима оптичко зрачење со бранова должина пред да стигне до Земјата, иако е можно да е запишана како ѕвездата со шеста величина, 3 Касиопеја од Џон Флемстид. Можните објаснувања се наклонети кон идејата дека изворната ѕвезда била невообичаено масивна и претходно исфрлила голем дел од нејзините надворешни слоеви. Овие надворешни слоеви би ја прекриле ѕвездата и би примиле голем дел од емисиите на видливата светлина додека внатрешната ѕвезда се уривала.

Касиопеја A била меѓу првите откриени дискретни астрономски радиоизвори. Неговото откритие било пријавено во 1948 година од Мартин Рајл и Френсис Греам-Смит, астрономи во Кембриџ, врз основа на набљудувањата со Интерферометарот „Лонг Мајкелсон“.^[5] Оптичкиот составен дел првпат бил идентификувана во 1950 година.^[6]

Можни набљудувања

Пресметките кои работат наназад од моментално набљудуваното проширување укажуваат на експлозија што би станала видлива на Земјата околу 1667 година. Астрономот Вилијам Ешворт и други предложуваат дека кралскиот астроном Џон Флемстид можеби ненамерно ја набљудувал суперновата на 16 август [ст. ст. 6 август] 1680 година, кога каталогизирал ѕвезда 3 Касиопеја која е со шеста величина, но нема соодветна ѕвезда на запишаната положба. Можните објаснувања вклучуваат грешка во положбата,^[7] или дека е запишано минливо тело. Каролин Хершел забележала дека ѕвездата во близина на τ Касиопеја, HD 220562, добро се вклопува со 3 Касиопеја, доколку е направена вообичаена грешка во читањата на секстантите.^[8] Алтернативно, ѕвездата AR Касиопеја можеби била забележана, повторно со погрешно запишана положба. Положбата и времето значат дека можеби е набљудување на родоначалникот-супернова на Касиопеја А.^[9] Друг предлог од неодамнешното меѓудисциплинарно истражување е дека суперновата била „ѕвездата на пладневниот ден“, забележана во 1630 година, за која било сметано дека го најавила раѓањето на Чарлс II, идниот владетел на Англија, Шкотска, и Ирска.^[10]

Оттогаш, ниту една супернова што се појавува во Млечниот Пат не е видлива со голо око од Земјата.

Проширување

Проширувачкиот надворешен слој има температура од околу 30 милиони К, и се проширува со 4.000−6.000 км/с.^[2]

Набљудувањата на експлодираната ѕвезда преку вселенскиот телескоп „Хабл“ покажале дека, и покрај првобитното верување дека остатоците се шират на униформен начин, постојат јазли со голема брзина кои се движат со попречни брзини од 5.500-14.500 км/с со најголеми брзини што се случуваат во два речиси спротивставени млазови.^[2] Кога погледот на ѕвездата што се шири, користи бои за да ги разликува материјалите со различен хемиски состав, тоа покажува дека слични материјали често остануваат собрани заедно во остатоците од експлозијата.^[3]

Радиоизвор

Касиопеја A имала густина на тек од 2720 ± 50 Jy на 1 GHz во 1980 година.^[11] Бидејќи остатокот од супернова се лади, неговата густина на тек се намалува. На 1 GHz, неговата густина на тек се намалува со стапка од 0.97 ± 0.04 проценти годишно.^[11] Ова намалување значи дека на честоти под 1 GHz, Касиопеја A сега е помалку интензивен од Лебед А. Касиопеја А сè уште е најсветлиот вонсончев радиоизвор на небото на честоти над 1 GHz.

Рендгенски извор

Иако Кас X-1 (или Кас XR-1), очигледниот прв извор на рендгенски зраци во соѕвездието Касиопеја не бил откриен во текот на 16 јуни 1964 година, лет на испитувачка ракета на Aerobee, бил сметан за можен извор.^[12] Касиопеја А била скенирана за време на друг лет на ракетата Aerobee од 1 октомври 1964 година, но ниту еден значаен рендгенски тек над позадината не бил поврзан со положбата.^[13] Касиопеја XR-1 била откриена со ракетен лет на Aerobee на 25 април 1965 година,^[14] во ректасцензија 23^ч 21^м и деклинација +58° 30′.^[15] Касиопеја X-1 е Касиопеја А, остаток од супернова од типот II во ректасцензија 23^ч 18^м и деклинација +58° 30′.^[16] Ознаките Касиопеја X-1, Кас XR-1, Кас X-1 повеќе не се користени, но рендгенскиот извор е Кас A SNR G111.7-02.1) на 2U 2321+58.

Во 1999 година, Чандранската рендгенска набљудувачница го пронашла CXOU J232327.8+584842,^[17] средишно збиено тело кое е остаток од неутронската ѕвезда, оставено од експлозијата.^[18]

Одгласено ехо од супернова

Во 2005 година, инфрацрвено ехо на Касиопеја А било забележано на блиските облаци со гас со помош на Вселенскиот телескоп „Спицер“.^[19] Инфрацрвеното ехо било видено и од Инфрацрвениот астрономски сателит и проучувано со Инфрацрвениот спектрограф. Претходно било сомневано дека блесокот во 1950 година од главен пулсар може да биде одговорен за инфрацрвеното ехо. Со новите податоци било заклучено дека тоа е малку веројатно и дека инфрацрвеното ехо било предизвикано од топлинска емисија на прашина, која се загревала од зрачењето на суперновата за време на избивањето на ударот.^[20] Инфрацрвеното ехо е придружено со ехо на расфрлана светлина. Снимениот спектар на оптичкото светлосно ехо докажал дека суперновата е од типот IIb, што значи дека е резултат на внатрешен колапс и насилна експлозија на масивна ѕвезда, најверојатно црвен суперџин со јадро на хелиум, кое ја изгубила речиси целата водородна обвивка. Ова било прво набљудување на светлинското ехо на супернова чија експлозија не била директно забележана што отвора можност за проучување и реконструкција на минатите астрономски настани.^[1][6] Во 2011 година, една студија користела спектри од различни положби на светлинското ехо за да потврди дека суперновата на Касиопеја А е несиметрична.^[21]

Откривање на фосфор

Во 2013 година, астрономите откриле фосфор во Касиопеја А, што потврдило дека овој елемент е правен во супернови преку нуклеосинтеза на супернова. Односот фосфор-до-железо во материјалот од остаток од супернова може да биде до 100 пати повисок отколку во Млечниот Пат воопшто.^[22]

Галерија

• 
  Инфрацрвено ехо на Касиопеја, видено од unWISE. Времето на набљудување на оваа слика се движи од 2015 година (црвено) до 2020 година (сино). Инфрацрвеното ехо се појавува како облаци обоени во виножито. Северот е горе.
• 
  Инфрацрвеното ехо предизвикано од суперновата на Касиопеја, видено од Спицер. Сликата е обработена на начин што инфрацрвеното ехо изгледа обоено додека облаците од прашина остануваат сиви. Северот е лево.
• 
  Касиопеја А видена од 24-инчниот рефлектор Ричи-Кретјен во Лемонската набљудувачница
• 
  Касиопеја A набљудувана од Вселенскиот телескоп „Хабл“
• 
  Рендгенска слика со Касиопеја А направена од Ајнштајновата набљудувачница
• 
  Касиопеја А била првосветлинската слика на Чандранската рендгенска набљудувачница
• 
  Слика од Блискоинфрацрвена камера (NIRCam), со Касиопеја A
• 
  Касиопеја А набљудувана од Средноинфрацрвениот инструмент (MIRI) при „Џејмс Веб“
• 
  Касиопеја А видена од Спицер и покажува различни хемиски елементи и прашина во остатокот од суперновата

Поврзано

• Список на остатоци од супернова
• Светлинско ехо