Качаци

Качаци (албански: kaçak) — поим што се користи за албанските бандити кои биле активни кон крајот на 19 и почетокот на 20 век во северна Албанија, Црна Гора, Косово и Македонија, а подоцна и како термин за милициите на албанските револуционерни организации против Кралството Србија (1910– 18) Кралство Југославија (1918–24), наречено „Качачко движење“.

Косовски Албанци бунтовници контролираат пат во Косово, 1920-ти

Етимологија

Зборот е изведен од турскиот збор kaçmak за „одметник“.^[1][2]

Историја

1920–24 Качачко движење

Комитетот за национална одбрана на Косово (албански: Komiteti për Mbrojten Kombëtare e Kosovës) е создаден во Скадар, под Хасан Приштина, во 1918 година. Комитетот организациски и финансиски ги подржувал качаците во областите населени со Албанци на Југославија, во Косово и Скопје (поранешен Косовски Вилает). Качаци дејствувале и околу Охрид и Битола. ^[3] На 6 мај 1919 година Комитетот повика на општо востание во Косово и во другите области населени со Албанци во Југославија. Качаците биле популарни меѓу Албанците, а локалната поддршка за нив се зголемила во 1920-тите кога Хасан Приштина стана пратеник во албанскиот парламент, Хоџе Кадриу стана министер за правда, а Бајрам Цури стана министер за војна (1921). Сите тројца биле косовски Албанци. За тоа време, косовските Албанци под команда на Азем Галица започнале вооружена борба, позната и како „Качачко движење“,^[4] бунт од големи размери во Дреница во кој учествувале околу 10.000 луѓе под Галица. Востанието било задушено од југословенската војска.^[5] Вооружените конфликти меѓу југословенската војска и качаците се случиле во годините 1920 и 1921 година,^[6] 1923 година,^[7][8] со заживување во 1924 година. Едно од достигнувањата било создавањето на „неутрална зона“ околу Јуник која ќе послужи за загрозување на границата и обезбедување муниција и друга логистичка поддршка за качаците.

Наследство

Тие се широко прикажани во албанскиот фолклор.^[9][10][11] Албанските колаборационисти во Југославија за време на Втората светска војна биле познати и како Качаци.^[12]

Забележителни луѓе

• Бајрам Цури (1862–1925)
• Азем Галица (1889–1924)
• Ќериме Шоте Галица (1895–1927) ^[13]
• Зеф Кол Ндока (1883-1924)
• Хисни Кури (?-1925)
• Ајет Сопи Блата
• Аган Која
• Мехмет Паше Дерала
• Сали Бутка
• Осман Така
• Аслан Кури
• Идриз Сефери
• Бајрам Балота
• Садик Рама
• Иса Болетини
• Јусуф Мехоња