Кекчи

Кекчите се мајански народ во Гватемала и Белиз. Нивниот домороден јазик е кекчискиот јазик.

Кекчи

Кекчиско мајански деца, Белиз
Вкупен број
900,000[1]
Подрачја со значајно население
Гватемала	852,998
Белиз	11,143
Мексико	834
Ел Салвадор	245
Хондурас	?
Јазици
кекчиски, шпански, криолски, англиски
Вероисповед
Римокатолицизам, Евангелизам, Менонити, Мајанска религија, скорешни мали заедници на Православие and Мијафизитско православие во западна Гватемала.[2]

Пред почетокот на шпанското освојување на Гватемала во 1520-тите, населбите на Кекчите биле сконцентрирани во денешните департмани Алта Верапаз и Баја Верапаз. Во текот на наредните векови, низа на промени на имотни земјишта, преселување, прогонства и миграција резултирале со пошироко распрснување на заедниците Кекчи во другите региони на Гватемала (Изабал, Петен, Ел Квице), јужен Белиз (округ Толедо) и помал број во јужниот дел на Мексико (Чијапас, Кампече).^[3] Додека најзабележително присутни во северен Алта Верапаз и јужен Петен,^[4] современите говорници на кекчискиот јазик се најмногу географски застапени од сите мајански народи во Гватемала.^[5]

Историја

Не се знае многу за животот и историјата на Кекчи народот пред да бидат освоени од шпанските освојувачи; сепак, познато е дека тие биле мајанска група луѓе сместена во централните висорамнини и северните низини на Гватемала. Нивната земја била официјално позната како Тезулутлан или „Воената земја“, а со Кекчите управувал крал и имал свои закони и власт. Кога Шпанците започнале со нивното освојување, Кекчите биле тешки за контролирање заради распространетото население. На Бартоломе де лас Касас му била дадена дозвола да се обиде да ги смени Кекчите во христијанство, меѓутоа, само мал дел биле христијанизирани и Црквата ја изгубила можноста да управува со Кекчите. Ова довело до експлоатација на Кекчите од сопствениците на плантажи и робовладетелите.^[6]

Во текот на XIX век, плантажното земјоделство било голем дел од животот на Кекчите. Ова довело до запленување на општото земјиште на Кекчите за насади и работење на Кекчите да ги одгледуваат насадите. До 1877 година, сето земјишно сопствеништво на Кекчите било укинато од страна на владата кое ги присилило некои од Кекчите да се преселат во Белиз. Ова заплена на општественото земјиште, заедно со ефектите од шпанското освојување, создаде долготрајна сиромаштија кај Кекчите.^[6]

Религија и култура

Религија

Традиционално Кекчите верувале Цуултак'a “кои се боговите на планините и долините. Сепак, тие тие верувања ги мешале со верувањето на католичката црква. Кекчите веруваат во христијанскиот бог и ги слават светците. Тие исто така веруваат дека Цуултак'а претседава со природата и живее во пештерите на планините. Тие исто така имаат тројца специфични религиозни специјалисти кои се од страната на Цуултак'a од нивната религија. Постојат т.н. „илонел“ кои се лекувачи кои користат различни видови на билки и церемонии. „Ај ке“ кои ги советуваат и предвидуваат работите во селото. Последниот е „ај тул“ за кој се верува дека се волшебници кои можат да фрлат магии. Тие исто така веруваат во слични ритуали со оние во другите земји од Латинска Америка како славењето на Денот на мртвите. Тие, исто така, претпочитаат обред на мртвите, што се состои од завиткување на телото во ситница, што е сламен душек. Потоа се погребани со предмети што им се потребни за патување во задгробниот живот.^[7]

Брак

Бракот во културата на Кекчите не е толку различен од културата на договорени бракови во хиндуската религија. Браковите ги уредуваат родителите на децата. Родителите на двете деца се среќаваат со текот на времето и ако се оди добро, децата се во брак. Ова се случува на возраст од 12 до 15 години за девојки и 15 до 18 години за момчиња. После тоа, семејството би изгледало многу слично на нормалната слика на семејството; мајка, татко и неколку деца. Кога станува збор за наследство, родителите обично му даваат на имотот и имотот на детето кое нуди да се грижи за родителите во текот на животот.^[8]

Храна и земјоделство

Земјоделското производство на Кекчите главно се состои од земјоделство за егзистенција. Ова значи дека тие работат само за потребите на нивните семејства, а не на надворешните пазари. Отпрвин, Кекчите биле повеќе културни земјоделци. Растенијата што ги одгледувале биле јастиви плевели, видови на банани и други придружни расади. Тие, исто така, добивалет дел од својата храна од диви растенија, а некои села сè уште ловат. Меѓутоа, за повеќето денешни денови, Кекчите денес нивната храна доаѓа од полињата со пченка. Ова доаѓа главно од време кога плантажите доминирале во општеството на Кекчите. Од 1880-тите до околу 40-тите години на минатиот век, сопствениците на плантажа забранувале одгледување на какви било земјоделски култури, освен пченка и грав, за да можат лесно да се идентификуваат кои култури им припаѓаат. Ова создало исхрана зависна од пченка кај Кекчите.^[8]

Иако пченката не е профитабилна за заработката на Кекчите или нивната исхрана, таа има други заслуги. Кекчите го користат земјоделството како начин да се комуницираат со Богот создател на многу физички и духовен начин. Тоа било начин да се чувствуваат како со-создател кога садат нов живот во почвата. Сите делови на садење, одгледување и берба се сите ритуали и обожавања во нивната религија.^[9]

Современи прашања

QHA, односно „Здружението на кекчините исцелители“ (Qʼeqchiʼ Healers Association), е здружение на домородните исцелители кои се собрале да ги споделат своите форми на зачувување и ботаника. „QHA“ заедно со „Домородниот институт за обука - Белиз“ финансирале проект со кој се развивал традиционален центар за исцелување и култура. Овде кекчините исцелители ги споделиле нивните слични методи што им биле пренесени, со надеж дека ќе го зачуваат реткиот растителен живот и ќе ја образоваат својата заедница. Тие ја зачувувале биолошката разновидност во нивниот регион со тоа што доаѓале со различни можности освен на жетви на див расад како и за размножување и одлгедување на многу ретки растителни видови.^[10]

Поважни членови на заедницата

• Кристина Кок, предводела 39 села во јужно Белиз во донесувањето на значајна одлука за правата на нивните традиционални земји и примањето на Екваторската награда^[11]
• Родриго Тот, ја доделил наградата Голдман за животна средина во 2017 година