Куртизана

Куртизана (француски: courtisane, италијански: cortigiana) — жена со лесен морал што се движи во високото општество.^[1] На куртизаните, љубовните врски и давањето сексуални услуги на припадниците на високото општество им претставува главен извор на приходи и/или темел на нивната општествена положба.

Вирџинија Олдоини, италијанска куртизана и љубoвница na францускиот цар Наполеон III, фотографија од 1866 година

Потекло на поимот

Зборот доаѓа од италијанскиот збор за дворјанка, односно дворска дама, а почнал да се користи во 16 век.

Историја

Дворските дами во тоа време, кога браковите на владетелите и другите великодостојници биле мотивирани од политиката наместо од љубовта, претставувале најприкладен и најдостапен облик за „сериозни“ или романтични љубовни врски. Со текот на времето куртизаните станале своевидна институција која освен сексуални давале и други услуги. Така од куртизаните се очекувало да бидат вешти во танцувањето и музиката, односно да бидат доволно образувани и интелигентни за да можат да учествуваат во интелектуалните расправи. Понекогаш куртизаните биле и мажени, најчесто за мажи со понизок општествен статус кои во нивните вонбрачни врски со општествената елита гледале средство за сопствено напредување. Меѓу куртизаните се јавила и хиерархија, така што куртизаните на врвот на општествената скала се сметале за љубовници, додека оние на дното за проститутки.

Денешна употреба

Во денешниот свет, во кој се промовира еднаквост на половите, феноменот на куртизани е прилично редок или не е така видлив како во претходните периоди. Денес, изразот првенствено се користи во пејоративна смисла или како еуфемизам за жени за придружба или елитни проститутки.

Прочуени куртизани во историјата

• Аспасија - влијателен имигрант во Атина која била придружник на државникот Перикле.
• Теодора - царица на Византиското Царство и сопруга на императорот Јустинијан I.
• Агнес Сорел - метреса на францускиот крал Шарл VII Победникот.
• Дијан де Поатје - официјална метреса на францускиот крал Анри II.
• Мери Болејн - метреса на Хенри VIII и (наводно) љубовница на Франсоа I.
• Мадам де Помпадур - прочуена по својата убавина и смислата за хумор, во Версајската палата се вселила како љубовница на Луј XV.
• Мата Хари - германска шпионка за време на Првата светска војна, по потекло Холанѓанка.

Прочуени куртизани во уметноста

• Дамата со камелии - роман за куртизана на францускиот писател Александар Дима (Синот) од 1848 година.
• Нана - во истоимениот роман од Емил Зола.
• Бјанка - во Отело од Шекспир.
• Камала - во Сидарта од Херман Хесе.