Ломница

Ломница — село во Општина Врапчиште, во околината на градот Гостивар.

Ломница
Поглед на селото Ломница
Ломница Местоположба на Ломница во Македонија Ломница на карта
Координати 41°53′43″N 20°49′58″E
Општина	Врапчиште
Население	118 жит. (поп. 2021)[1]
Шифра на КО	07049
Надм. вис.	1020-1200 м
Ломница на општинската карта Атарот на Ломница во рамките на општината
Ломница на Ризницата

Географија и местоположба

Селото се наоѓа во областа Горни Полог, оддалечено 17 километри северозападно од градот Гостивар. Сместено е на источната падина на Шар Планина под гребенот Кржелино и врвот Рудока, на левиот брег над планинската река Матене која истекува од шарското ледничко Црно Езеро. Ломница е вовлечена во масивот на Шар Планина, расположена во горниот дел на долината на Маздрача од нејзината лева страна, на висина од 1200 метри^[2], односно 1020 метри^[3]. Западно од Ломница е превојот Враца преку Шар Планина, помеѓу врвовите Голема и Мала Враца, низ кој водел стариот пат од Полог за Љума во северна Албанија^[2]. Селото Ломница припаѓа на Општина Врапчиште, чиј атар се издига до сртот на Шар Планина и е релативно голем зафаќајќи простор од 27,6 км² на кои преовладуваат шумите на површина од 1773 ха, на пасиштата отпаѓаат 678 ха, а на обработливото земјиште 203 ха^[3]. Од градот Гостивар, Ломница е оддалечена 19 км^[3]. Ломница е село од збиен тип, чиишто куќи се поделени во три маала, кои се нарекуваат: Чајан, Бодин и Лека^[2].

Историја

Ломница е старо село, а за првпат се споменува во турските документи (пописен дефтер) од 1595 година, кога тоа било населено со православни Македонци^[2]. Денешните жители, муслимански Албанци, започнале да се доселуваат пред околу 240 години, од северниот дел на Албанија^[2]. Сегашните албански жители не знаат или не кажуваат кога се иселиле староседелските македонски родови од Ломница^[2]. Името на селото Ломница е со потекло до македонскиот јазик, што укажува дека тоа е основано и во него во минатото живееле Македонци.

Само 1 жител на оваа населба е заведен како жртва во Втората светска војна.^[4]

Стопанство

Според структурата на земјиштето Ломница има мешовита земјоделска функција. Поради големиот атар кој ги опфаќа пространите пасишта на зарамнетите шарпланински гребени Кржелино (главно пасиште), Војводино, Думково и бројните бачила, Ломница е изразито сточарско овчарско село и воедно едно од селата со најголем број на стада и грла овци меѓу сите шарпланински села. Сточарски станови - трла со бројни овци има во самото село и во месностите Трла и Кодра Станишеве^[2], веднаш западно над самото село. На пределот Матене има голема и густа букова шума^[2] од која се сече и огревно дрво.

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 459 —     1953 512 +11.5% 1961 582 +13.7% 1971 711 +22.2% 1981 748 +5.2%	Година Нас. ±% 1991 0[5] −100.0% 1994 762 —     2002 574 −24.7% 2021 118 −79.4%

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Ломница живееле 166 жители, сите Албанци.^[6] Според секретарот на Бугарската егзархија Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Ломница имало 34 куќи и 360 жители Албанци.^[7]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралство Југославија во 1931 година, селото имало 300 Албанци.^[8]

Според пописот на населението на Македонија од 2002 година, селото има 574 жители, 1 Македонец, 571 Албанец и 2 останати.^[9]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 118 жители, од кои 93 Албанци и 25 лица без податоци.^[10]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	166	360	459	512	582	711	748	0	762	574	118

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[11]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[12]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[13]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[14]

Родови

Во Ломница живеат доселени албански муслимански родови^[2]. Во маалото Чајан живеат: Чајан по потекло од Чаја во северна Албанија; Пал или Палолар од фисот Бериш од северна Албанија; Скоре по потекло од Љума во северна Албанија^[2]. Во маалото Бодин живеат: Бодин од фисот Красниќ и областа Калис во северна Албанија, а во маалото Лека живеат: Лека по потекло од областа Малесија во северна Албанија, Реч дошле од истоименото село кое се наоѓа крај реката Дрим во северна Албанија, Печ и Штеи по потекло до Малесија во северна Албанија, Булк од северна Албанија^[2].

Општествени установи

Самоуправа и политика

Избирачко место

Во селото постои избирачкото место бр. 449 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на основното училиште.^[15]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 577 гласачи.^[16]

Културни и природни знаменитости

Редовни настани

Личности

Култура и спорт

Иселеништво

Галерија

• 
  Глетка од Ломница
• 
  Поглед од влезот на селото
• 
  Глетка од Ломница
• 
  Поглед на Ломница и Неготино од Шар Планина