Марумбиџи

Реката Марумбиџи е главна притока на реката Мари која припаѓа на таканареченит слив на Мари и Дарлинг, и е втора по должина река во Австралија. Тече низ австралиската сојузна држава Нов Јужен Велс и Австралиската Престолнинска Територија. Тече претежно во насока запад-северозапад од подножјето на Пеперкорн Хил во Огнениот Венец на Снежните Планини до нејзиново влевање со реката Мари во близина на Граничниот Свијок .

Марумбиџи
Реката Марумбиџи кај Вага Вага
Марумбиџи е главна притока на реката Мари
Етимологија	Абориџински Вираџурски јазик: "голема вода"
Местоположба
Country	Австралија
Држава/Територија	Нов Јужен Велс Австралиска Престолнинска Територија
Физички особености
Извор	Пеперкорн Хил
• место	Снежни Планини, НЈВ
• координати	35°35′7″S 148°36′5″E
• надм. вис.	1,560 м (5,120 ст)
Устие	се влива во реката Мари
• место	кај Бондари Бенд
• координати	34°43′43″S 143°13′8″E
• надм. вис.	55 м (180 ст)
Должина	1,485 kм (923 ми)[1]
Големина на сливот	84,917 km2 (32,787 ми)
Проток
• место	Вага Вага[2]
• просечен	120 m3/s (4,200 cu ft/s)[2]
Проток
• место	Нарандера
• просечен	105 m3/s (3,700 cu ft/s)
Проток
• место	Балнаралд
• просечен	27 m3/s (950 cu ft/s)
Особености на сливот
Речен слив	Мари, Мари Дарлингов слив
Притоки
• леви	Река Гудгенби, Котер, Гудрадигби, Тумут
• десни	Бредбо, Молонгло, Река Јас, Лахлан
[3][4]

На Вираџурски јазик (еден од месните јазици на Австралиските абориџини) зборот Марумбиџи или Марамбидја значи „голема вода“.^[5][6][7]

Тек

Главниот тек на речниот систем изнесува 900 км.^[8] Изворот на реката се наоѓа во подножјето на Пеперкорн Хилл кој е во рамките на Снежните Планини (кои пак се дел од Австралиските Алпи). Од изворот тече до вливот во реката Мари. Во својот тек поминува 66 км низ Австралиската Престолнинска Територија и покрај Канбера,^[9] каде што во неа се влеваат реките Гуџенби, Квинбејан, Молонго и Реките Котер. Во Марумбиџи се влеваат голем дел од реките од јужниот дел на Нов Јужен Велс и сите реки од Австралиската Престолнинска Територија, и таа е важен извор на вода за наводнување за земјоделската област Риверина.

Во близина на изворот на реката Марумбиџи во 1960 година била изградена браната Тантагара, и оваа брана одзема голем дел од водата (речиси 50%) што се влева во Марумбиџи од пролетното топење на снегот затоа што 99% од водите на реката Марумбиџи во тој дел од реката се пренасочуваат во езерото Еукумбе.^[10][11] Ова лошо се одразува врз рибите и другиот жив свет во реката. Кога Марумбиџи влегува во Австралиската Престолнинска Територија количината на вода е практично половина од онаа што ја имала реката пред изградбата на браната.^[11][12]

Една студија наведува дека дел од речното корито во горниот дел на реката е релативно нови во геолошка смисла, и датира од раниот миоцен (миоценската ера била од пред 23 до пред 5 милиони години). Се претпоставува дека Горниот Марумбиџи е анагранка на реката Тумут (која некогаш течела на север), а по геолошките издигнувања во близина на Адаминаби нејзиниот тек бил пренасочен. По Гундагаи, реките течат по првобитното корито.^[13]

Истражување

Во 1820 година, истражувачот Чарлс Трозби го известил гувернерот на Нов Јужен Велс дека очекува да најде „голема солена река“, која што домородците ја нарекувале Мар-рам-биг-џи.^[14] Реката до која наишол всушност била реката Молонло. Трозби стигнал до Марумбиџи во април 1821 година.^[15]

Во 1823 година, Бригадниот мајор Џон Овенс и Капетанот Марк Кари стигнале до горниот тек на Марумбиџи додека вршеле истражување јужно од Езерото Џорџ.^[16] Во 1829 година, Чарлс Стурт со својата група веслал по долниот на реката Марумбиџи.^[17]

Областите по течението на Марумбиџи почнале да се населуваат во 1830-тите и наскоро станале важна земјоделска област.

Споменикот на Чарлс Стурт на Вага плажата во Вага Вага

Поплави

Реката Марумбиџи во големата поплава во декември 2010 година и маркер за поплави кој ја покажува висината на поплавите во 1974 година во Вага Вага

Водостојот на реката во Гундагаи надминал 7 метри девет пати во периодот помеѓу 1852 и 2010 година, во просек еднаш на секои единаесет години. Во 1974 година и во декември 2010 година водостојот на реката се искачил на 10,2 метри во близина на Гундагаи.^[18] Во катастрофата од 1852 година, водостојот на реката се искачил на нешто повеќе од 12,2 метри, а следната година на нешто повеќе од 12,5 метри. Со Изградбата на браната Бурињук во 1907 година поплавите значително се намалиле, но сепак имало големи поплави во 1925, 1950, 1974 и 2012 година.^[19][20]

Најпозната е поплавата во 1852 година кога градот Гундагаи бил однесен и 89 луѓе (една третина од населението) загинале. Подоцна градот бил повторно изграден на повисоко место.^[21]

Во 1925 година, загинале четири лица, а поплавите траеле осум дена.^[22][23][24]

Мочуришта

Поголеми мочуришта долж Марумбиџи или поврзани со сливот на Марумбиџи се:^[25]

• Лоубидџи Блатото, 2000 квадратни километри помеѓу Мод и Балраналд
• Мочуриштата во средината на Марумбиџи по течението на реката од Нарандера до Каратул
• Мочуриштата Фајвбо и Такербил
• Томнис Плејн
• Микалонг мочуриште
• Езерото Џорџ
• Јаук
• Црното Блато и Блатото Куперс
• Големото Баџа Блато

Населени места

• Тарва
• Канбера
• Југионг
• Гундагаи
• Вага Вага
• Нарандера
• Јанко
• Литон
• Дарлингтон Поинт
• Хеј
• Балраналд

Слики

• 
  Втора фотографија од изворот и областа на Марумбиџи
• 
  Вода што тече од ридот во изворната област на Мурумбиџи
• 
  Браната Тантангара
• 
  Мостот Јаук
• 
  Марумбиџи во Боларо
• 
  Мостот Тарва
• 
  Поинт Хат Премин
• 
  Вкрстување со Котер, при умерена поплава
• 
  Премин Уриара, ACT, во умерена поплава
• 
  Пристап до мостот Таемас
• 
  Мостот Таемас, од север
• 
  Мостот Југионг
• 
  Мостот принц Алфред ја преминува реката Мурумбиџи кај Гундагаи, фотографиран в. 1885 година
• 
  Murrumbidgee во Гундагаи
• 
  Премин на реката Марумбиџи кај Мундарло
• 
  Мостот Еунони кој гледа кон Гумлу Гумлу
• 
  Поранешен Железничкиот мост Вага Вага
• 
  Нов бетонски железнички мост кај Вага Вага
• 
  Мостот Хемпден кај Вага Вага
• 
  Мостот Вираџури
• 
  Мостот Гобагомбалин (Гоба).

Поврзано

• Список на реки во Нов Јужен Велс
• Список на реки во Австралиската Престолнинска Територија
• Слив на Мари и Дарлинг