Надворешна трговија

Надворешната трговија (англиски: Foreign trade) ги опфаќа продажбата (извозот) и купувањето (увозот) на производи и услуги меѓу земјата и странство. Вкупната вредност на извозот и увозот на една земја се бележи во билансот на меѓународните плаќања, и тоа во трговскиот биланс.

Податоци за меѓународната трговија

Во 2023 година, вкупната вредност на меѓународната трговија во светот изнесувала 23 784 милијарди долари.^[1]

Најголеми извозници во светот (2023)^[2]

Земја	Извоз (милијарди долари)	Учество во светскиот извоз
Кина	3 380	14,2 %
САД	2 020	8,5 %
Германија	1 688	7,1 %
Холандија	935	3,9 %
Јапонија	717	3,0 %
Италија	677	2,8 %
Франција	648	2,7 %
Јужна Кореја	632	2,7 %
Мексико	593	2,5 %
Хонгконг	574	2,4 %
Канада	569	2,4 %
Белгија	562	2,4 %
Велика Британија	521	2,2 %
Обединети Арапски Емирати	488	2,1 %
Сингапур	476	1,8 %
Индија	432	1,8 %
Тајван	432	1,8 %
Русија	424	1,5 %

Надворешна трговија на Македонија

Табела 1: Извоз на Македонија според економски групации (во илјади долари).^[3]

Регион	2012	2013	Структура
ЕУ 28	2 610 776	3 099 759	72,6%
ЕФТА	33 717	42 303	1,0%
ОПЕК	14 221	10 755	0,3%
НАФТА	61 259	51 984	1,2%
Западен Балкан	879 185	751 922	17,6%
АПЕК	165 513	111 377	2,6%
ЗНД	58 936	63 409	1,5%
Останати земји	178 250	135 352	3,2%
Вкупно	4 001 857	4 266 861	100,0%

Табела 2: Увоз на Македонија според економски групации (во илјади долари).^[4]

Регион	2012	2013	Структура
ЕУ 28	3 921 255	4 134 649	62,6%
ЕФТА	151 909	133 452	2,0%
ОПЕК	32 624	38290	0,6%
НАФТА	109 864	159 453	2,4%
Западен Балкан	619 127	657 402	10,0%
АПЕК	428 467	439 683	6,7%
ЗНД	462 584	271 689	4,1%
Останати земји	785 092	765 206	11,6%
Вкупно	5 510 922	6 599 824	100,0%

Табела 3: Земји со најголем обем на трговска размена со Македонија во 2013 година (во илјади долари).^[5]

Земја	Трговија	Структура	Извоз	Структура	Увоз	Структура
Германија	2 227 254	20,5%	1 533 633	35,9%	693 621	10,5%
Грција	909 706	8,4%	211 919	5,0%	697 787	10,6%
Велика Британија	806 648	7,4%	79 839	1,9%	726 809	11,0%
Србија	791 996	7,3%	269 725	6,3%	522 270	7,9%
Италија	703 823	6,5%	275 380	6,5%	428 443	6,5%
Бугарија	690 763	6,4%	325 084	7,6%	365 679	5,5%
Кина	483 428	4,4%	103 864	2,4%	379 563	5,8%
Турција	386 174	3,6%	71 680	1,7%	314 494	4,8%
Косово	306 094	2,8%	276 376	6,5%	29 718	0,5%
Словенија	226 789	2,1%	59 419	1,4%	167 370	2,5%
Хрватска	215 449	2,0%	100 346	2,4%	115 103	1,7%
Романија	212 911	2,0%	87 135	2,0%	125 776	1,9%
Русија	195 204	1,8%	31 581	0,7%	163 624	2,5%
Австрија	190 707	1,8%	47 119	1,1%	143 589	2,2%
Швајцарија	171 669	1,6%	41 454	1,0%	130 216	2,0%
САД	170 030	1,6%	45 971	1,1%	124 059	1,9%
Б и Х	158 184	1,5%	94 655	2,2%	63 530	1,0%
Холандија	138 469	1,3%	67 538	1,6%	70 931	1.0%
Франција	120 221	1,1%	25 563	0,6%	94 658	1,4%
Полска	120 151	1,1%	18 870	0,4%	101 281	1,5%
Вкупно	10 866 685	100,0%	4 266 861	100%	6 599 824	100%

Во 2014 година, вкупната надворешно-трговска размена на Македонија со светот изнесувала 12,2 милијарди долари. Притоа, вредноста на македонскиот извоз изнесувала 4.933.845.000 долари, додека увозот достигнал вредност од 7.276.729.000 долари. Како последица на тоа, покриеноста на увозот со извоз била само 67,8%, односно во трговијата со странство, Македонија остварила дефицит од 2.342.884.000 долари. Во однос на 2013 година, извозот пораснал за 15,6%, додека увозот се зголемил за 10,3%. Во вредноста на извозот, најголемо учество имале катализаторите, фероникелот, спроводниците за палење на возила, производите од челик и железо, како и облеката. На страната на увозот, најмногу биле застапени: нафтените деривати, маслата од битуменозни материјали, платината и нејзините легури и електричната енергија. Дури 76,6% од извозот бил наменет за земјите од ЕУ, а 14% отишол во земјите од Западен Балкан. Земјите од ЕУ доминирале и во вредноста на македонскиот увоз, со 63,5%. Најголеми трговски партнери на Македонија биле: Германија, Британија, Грција, Србија и Италија, кои учествувале со дури 51,7% во вкупната трговска размена.^[6]

Во 2015 година, вкупната вредност на надворешнотрговската размена на Македонија со светот изнесувала 9.828.165.000 евра (10.889.801.000 долари), од кој на извозот отпаѓале 4.051.230.000 евра (4.489.934.000 долари), а увозот изнесувал 5.776.935.000 евра (6.399.867.000 долари). Во 2016 година, вредноста на надворешната трговија достигнала 10.435.994.000 евра (11.544.649.000 долари), од кои извозот бил 4.329.267.000 евра (4.787.199.000 долари), а вредноста на увозот изнесувала 6.106.727.000 евра (6.757.450.000 долари). Во овие две години, најголемите трговски партнери на Македонија биле: Германија, Британија, Србија, Грција, Италија, Бугарија, Кина, Турција, Романија и Белгија.^[7]