Пејзаново
гратче во Солунско, Егејска Македонија From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Пејзаново, Киречќој или Варово (грчки: Ασβεστοχώρι, Асвестохори) — гратче во Солунско, Егејска Македонија, денес во општината Капуџилар-Хортач на Солунскиот округ во Централна Македонија, Грција. Сместено е веднаш до градот Солун, а населението брои 6.453 жители (2021) кои до денес се исклучиво Македонци.[2]
Remove ads
Географија и местоположба
Гратчето се наоѓа на планината Хортач, во подножјето на врвот Свети Илија, 5 км источно над градот Солун, на надморска височина од 460 м.[2]
Се смета дека местото има многу здрава клима поради полупланинскиот карактер и претставува популарно излетничко место поради близината до Солун.[2]
Историја
Во Отоманското Царство
Според Кузман Шапкарев, селото е основано од Османлиите откако завладеале со Солун и тука населиле Бугари со цел да бидат испостава, пазејќи го градот од „грчки смутови“.[3] Сè до првата половина на XIX век, населението уживало особени привилегии. Не плаќале никакви даноци и се нарекувале пајзани, т.е. „пазачи“, со традицонална задача да го пазат водоснабдувањето на Солун.[2]
Селото подоцна се нарекувало и Варово (на турски Киреч Ќој) поради тоа што населението специјализирало во производство на вар, потоа превезувајќи го за продажба нашироко, дури до Анадолија.[2]
Во 1848 г. рускиот славист Виктор Григорович го опишал Пејзаново како македонско село.[4][5] Во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. во Пејзаново Киречќој (Payzanovo Kiretchkeui) селото е заведено со 700 домаќинства со вкупно 3.158 жители, сите Македонци.[6][7]
На почетокот на 1870-тите рускиот козул во Солун сведочи дека селото има 700 македонски[8] и 15 влашки семејства. Во продолжение, конзулот вели дека Македонците се поделени на партии поради странските странски пропаганди, од кои посилна е онаа на патријаршијата (грчката).[9]
Во 1874 г. бугарските пропагандисти конечно успеале да отворат бугарско училиште,[10] покрај постоечкото големо грчко училиште со шест учители. Бугарското училиште работело сè до првата половина на 1880-тите, кога е затворено по силни залагања на солунскиот митрополит Јоаким (подоцна вселенски патријарх Јоаким III)[11]
Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 г. во Киречќој (Пејзаново) живееле 4.200 Македонци-христијани.[6][12]
По податоците на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Киречќој живеат Македонци[6] под врховенството на Цариградска патријаршија и во селото работи едно основно и едно средно грчко училиште.[13]
Боривое Милоевиќ вели дека пред Балканските војни Кречово (Киречкеј) се состоело од 1000 македонски куќи.[14]
Во Грција
Со Букурешкиот договор во 1913 г. селото е припоено кон грчката држава, кога имало 4.800 жители.[2] Сè до Првата светска војна Пејзаново било најголемото македонско село во Солунско. Во неговиот патописен попис од 1917-18 г. Ова се сменило поради страдањата во неа, така што во 1920 г. се заведени само 2.767 жители[2], а во 1928 г. населението понатмау опаднало на 2.705 жители.[2] Селото до денес останува сосем македонско благодарение на тоа што во него воопшто не се сместувале грчки доселенички семејства.[2]
Remove ads
Население
Преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:
- Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија
Културни и природни знаменитости
- Црква „Св. Ѓорѓи“ од 1800 г., прогласена за споменик на културата
- Црква „Св. Петка“
- Пејзановска пештерна црква
Самоуправа и политика
Гратчето припаѓа на општинската единица Хортач со седиште во Пејзаново, која припаѓа на поголемата општина Капуџилар-Хортач, во округот Солун. Воедно, селото е дел од општинскиот оддел Пејзаново, каде спаѓа и новосоздаденото место Кранос, кое најчесто се смета за дел од него.
Наводи
Надворешни врски
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads