Словенечки земји
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Словенечки земји (словенечки: Slovenske dežele) — историски назив за териториите во Централна и Јужна Европа каде што луѓето главно зборувале словенечки. Словенечките земји биле дел од Илирските провинции, Австриското Царство и Австроунгарија. Тие ги опфаќале Крањска, јужниот дел на Корушка, јужниот дел на Штаерска, Истра, Горица и Градишка, Трст и Прекмурје.
Територијата повеќе или помалку одговара на современа Словенија и соседните територии во Италија, Австрија, Унгарија и Хрватска, каде што живеат автохтони словенечки малцинства. Областите околу денешна Словенија никогаш не биле етнички хомогено словенечки.
Remove ads
Терминологија
Словенците го зачувале самоименувањето на раните Словени како свој етноним. Терминот Словенија („Slovenija“) не бил во употреба пред почетокот на 19 век, кога бил создаден за политички цели од словенечките романтичарски националисти, најверојатно од некои ученици на лингвистот Јернеј Копитар. Почнал да се користи дури од 1840-тите години, кога за првпат била истакната идејата за политички автономна Обединета Словенија во рамките на Австриската империја за време на Пролетта на народите. „Словенија“ за првпат станала де факто посебна административна и политичка целина во 1918 година, со едностраното прогласување на Државата на Словенците, Хрватите и Србите.
Иако Словенија не постоела како автономна административна единица помеѓу 1921 и 1941 година, Дравската Бановина во Кралството Југославија често била нарекувана едноставно „Словенија“, дури и во некои официјални документи.
Како резултат на тоа, повеќето словенечки научници претпочитаат да го користат изразот „словенечки земји“ на англиски, наместо „Словенија“, за да го опишат територијот на современа Словенија и соседните области во поранешните времиња. Употребата на англискиот термин „Slovenia“ генерално се смета за анахронична од страна на словенечките научници поради неговото современо потекло.
Remove ads
Географско проширување

Во 19 век, териториите кои се сметале за дел од словенечките земји биле:
- Крањска
- јужна Корушка
- Долна Штаерска
- Словенечка Краина во округот Вас на Кралство Унгарија и соседните зони на округот Зала (Белтинци, Турнишче, Велика Полана, Кобиље)
- Женавци во Кралството Унгарија (сега во Градиште (Австрија));
- поголемиот дел од округот Горица и Градишка, освен низините југо-западно од Градишка и Кормонс, кои веќе биле дел од историските Фриули
- Царскиот слободен град Трст, град во денешна Италија
- северна Истра, во современите општини Копер, Изола, Пиран, Хрпеље-Козина, Муџа и Долина
- Венецијанска Словенија, до 1797 година дел од Венецијанска Република, подоцна Кралство Ломбардија-Венеција
Жумберак и областа околу Чабар, кои денес припаѓаат на Хрватска, долго време биле дел од Војводството Крањска и затоа генерално се сметале за дел од словенечките земји, [потребен извор] особено пред појавата на романтичарскиот национализам во 19 век, кога точната етничка граница помеѓу Словенците и Хрватите сè уште не била утврдена.
Не сите територии што се нарекуваат „словенечки земји“ отсекогаш имале мнозинство словенечки говорници. Некои градови, особено во Долна Штаерска, одржувале германско говорно мнозинство до доцните 1910-ти, најзначајно Марибор, Цеље и Птуј.
Областа околу Кочевје во Долењска, позната како Кочевска област, имала претежно германско говорно население од 14 век до 1941 година, кога тие биле преселени со договор меѓу нацистичките германски и фашистичките италијански окупациски сили.
Сличен германски „јазичен остров“ во рамките на етнички словенечка територија постоел и во денешната италијанска општина Тарвизијо, која припаѓала на Војводството Корушка до 1919 година.
Градот Трст, чија територија Словенците ја сметаат за составен дел од словенечките земји, отсекогаш имал романско говорно мнозинство (првин фурланско, а потоа венецијанско и италијанско). Сличен случај е градот Горица, кој со векови служел како значаен религиски центар на словенечките земји, но бил населен со мешано италијанско-словенечко-фурланско-германско население.
Градовите Копер, Изола и Пиран, опкружени со етнички словенечко население, биле населени речиси исклучиво со италијанци што зборувале венецијански дијалект сè до Истрско-далматинскиот егзодус во доцните 1940-ти и 1950-ти години, исто како и големи делови од општината Муѓа.
Во јужна Корушка, процесот на германизација започнал кон крајот на 1840-тите, создавајќи неколку германскоговорни области во рамките на претходно компактна словенечка територија. Од доцните 1950-ти, поголемиот дел од јужна Корушка има германско говорно мнозинство, при што локалното словенечко малцинство живее расфрлано низ областа.
Од друга страна, други области со историски значајни словенечки заедници, како хрватските градови Риека и Загреб, како и словенечките села во округот Шомоѓи во Унгарија (Шомоѓски Словенци), никогаш не биле сметани за дел од словенечките земји.
Истото важи и за словенечките заедници во југозападен Фурлан (во селата Градишка, Градишкута, Горицо, Гориџа, Лестица и Белград во долниот тек на реката Таљаменто), кои исчезнале до крајот на 16 век.
Remove ads
Поврзано
Литература
- Бого Графенауер, Словенско народно впрашање во словенечки згодовински положај (Љубљана: Словенска матика, 1987)
- Josip Gruden & Josip Mal, Згодовина словенскега народа I.-II. (Цеље: Мохорјева дружба, 1992-1993)
- Јанко Прунк, Кратка историја на Словенија: Историска позадина на Република Словенија (Љубљана: Михелач, 1994)
Надворешни врски
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads