Трикветрум (астрономија)

Трикветрум (произведен од латинскиот три- [„три“] и quetrum [„аголен“]) ― средновековното име за античкиот астрономски инструмент првпат опишан од Птоломеј (ок. 90 – ок. 168 година) во Алмагест (Т. 12). Исто така познат како Паралактички линијари, бил користен за одредување на височините на небесните тела. Птоломеј го нарекува „паралактички инструмент“ и се чини дека го користел за да го одреди зенитното растојание и паралаксата на Месечината.^[1][2]

Трикветрумот на Коперник.

Дизајн

Трикетумот ја извршувал истата функција како квадрантот и бил осмислен за да се надмине тешкотијата на степеноста на лаковите и круговите. Се состоел од вертикален столб со степенска скала и два свртени краци шарки на врвот и на дното, а надлактицата носела нишани. Двете краци биле споени за да може нивните краеви да се лизгаат. Како што некој гледа по надлактицата, долната го менува својот агол. Со читање на положбата на долната прачка, во комбинација со вертикалната должина, може да се пресмета зенитното растојание (или, алтернативно, висината) на небесното тело.^[1][3]

Употреба

Трикетумот бил еден од најпознатите астрономски инструменти до пронаоѓањето на телескопот, тој можел да ги мери аглите со подобра прецизност од астролабот.^[2] Коперник ја опишува неговата употреба во четвртата книга на „За вртењето на небесните сфери“ (латински: De Revolutionibus orbium coelestium (1543) под наслов „ Instrumenti parallactici constructio“.^[2] Инструментот го користел и Тихо Брахе^[4] во истиот век.

Поврзано

• Список на астрономски инструменти