Златна була

Златна була или хрисовул^[1][2] — указ издаден од византиските цареви, а подоцна и од монарсите во Европа за време на средниот век и ренесансата, особено од светите римски цареви. Поимот првично го подразбирал златниот печат (a bulla aurea), прикачен на указот, но почнал да се применува на целиот указ. Ваквите укази биле познати како златни були во западна Европа и chrysobullos logos, или хрисовули, во Византиското Царство (χρυσός, chrysos, што на грчки значи злато).

Царски хрисовул на Алексиј III Требизондски, 1374 година

Златна була од 1356 година издадена од светиот римски цар Карло IV

Златна була од 1242 година од Бела IV на жителите на Загреб во Хрватска

Речиси осумстотини години се издавале еднострано, без обврски од другата страна или страните. Сепак, ова на крајот се покажало неповолно бидејќи Византијците се обидувале да ги ограничат напорите на странските сили да ја поткопаат империјата. Во текот на 12 век, Византијците почнале да вметнуваат во златните були заколнати изјави за обврските на нивните партнери во преговорите.

Познати златни були:

• Златна була од 1082 година, издадена од Алексиј I Комнен да им даде на венецијанските трговци права за слободна трговија, ослободени од данок, низ Византиското Царство во замена за нивната одбрана на Јадранското Море од Норманите.^[3]
• Златна була на Сицилија, издадена во 1212 година од Фридрих II, светиот римски цар .
• Златната була од 1213 година, издадена од Фридрих II, светиот римски цар.
• Златната була од 1213 година, издадена од папството за да го признае договорот со Јован Безземниот (попознат како кралот Џон од Англија).
• Златната була од 1214 година, издадена од Фридрих II, светиот римски цар за да му ги отстапи сите германски територии северно од реките Елба и Елде на кралот Валдемар Победникот од Данска.
• Златната була од Берн, наводно издадена од Фредерик II во 1218 година, но сега се смета за фалсификат.
• Златната була од 1222 година, издадена од унгарскиот крал Андреј II за да ги потврди правата на благородништвото и го присили на речиси ист начин како што кралот Џон од Англија бил натеран да ја потпише Големата повелба (Магна карта).
• Златната була од 1224 година (Златен фрајбриф) издадена од Андреј за да им даде одредени права на саксонските жители на Трансилванија.
• Златната була од Римини (1226), издадена од Фридрих II, светиот римски цар.
• Златната була од 1242 година издадена од кралот Бела IV за да прогласи слободен кралски град за жителите на Градец (дел од Загреб ) и Самобор во Хрватска, за време на монголската инвазија на Европа.^[4]
• Златната була од 1267 година, издадена од кралот Бела IV.
• Златната була од 1348 година, издадена од кралот Карло IV од Бохемија, подоцна светоримски цар како Карло IV, за да му додели привилегии и имунитети на Карловиот универзитет основан од папата Климент VI во Прага, еден од најстарите универзитети во светот.
• Златната була од 1356 година (една од најпознатите златни були), издадена од светиот римски цар Карло IV за објавување на Диетата од Нирнберг, за да се дефинира (и да трае повеќе од четиристотини години) уставната структура на Светото Римско Царство.
• Златната була од 1702 година, издаден од Леополд I, светоримскиот цар за основање на Академија Леополдина во главниот град на Шлезија Бреслау (сегашно име: Вроцлав), идниот универзитет во Бреслау (Universitas Vratislatensis).

Поврзано

• Була
• Папска була