Аляска

Аляска (Англи: Alaska Аласка) нь Хойд Америк тивийн баруун хойд хэсэгт орших 1 717 854 км² газар нутгтай Америкийн Нэгдсэн Улсын хамгийн том муж юм. 2025 оны байдлаар мужийн хүн ам 740 133 байсны ойролцоогоор 50% нь Анкориж метрополитан бүсийн дагуу оршин суудаг.^[2] Мужийн нийслэл нь Жуно хот.

Аляска Муж Улс State of Alaska
Далбаа Сүлд Хоч(нууд): The Last Frontier (Сүүлчийн хязгаар) Land of the Midnight Sun (Шөнө дундын нарны орон) Уриа: North to the Future (Умард ирээдүйн зүг) Аляскыг тодруулсан газрын зураг
Албан ёсны хэл	англи
Ярьдаг хэлнүүд	англи - 89.7%, Индианчууд - 5.2%, испани - 2.9%
Нийслэл	Жуно
Хамгийн том хот	Анкориж
Нутаг дэвсгэр	АНУ-д 1-д орно
- Нийт	1,717,856 км²
- Өргөн	2285 km км
- Урт	3639 km км
- Усны эзлэх %	13.77
- Өргөрөг	51°20'N - 71°50'N
- Уртраг	130°W - 172°E
Хүн ам	АНУ-д 47-д орно
- Нийт	736,732 (2014 тооцооллоор) "Table 1. Annual Estimates of the Resident Population for the United States, Regions, States, and Puerto Rico: April 1, 2010 to July 1, 2014" (CSV). U.S. Census Bureau. December 26, 2014. Retrieved December 26, 2014.
- Нягтшил	0.46/км² АНУ-д 50-д орно
- Дундаж орлого	$54,627 (6)
Өндөр
- Хамгийн өндөр цэг	МакКинли уул[1] 6,193.7 м
- Дундаж	580 м
- Хамгийн нам цэг	Номхон Далай[1] 0 м
АНУ-д нэгдсэн	1959 оны нэгдүгээр сарын 3 (49)
Амбан захирагч	Сара Пэлин (БНН)
Дэд захирагч	Шон Парнелл (БНН)
АНУ-ын сенатчид	Тед Стивенс (БНН) Лайза Мөрковски (БНН)
Конгрессын төлөөлөгчид	Дон Янг (БНН) (Жагсаалт)
Цагийн бүс	Аляска: UTC-9/DST-8
Товчлолууд	AK US-AK
Вэбсайт	www.alaska.gov

Түүх

Анх 1732 онд Михаил Гвоздев, Иван Фёдоров хоёрын удирдаж байсан оросын экспедиц нээсэн бөгөөд эхлээд хувь хүмүүсийн эзэмшилд байж байгаад сүүлд 1799 оноос Оросын Эзэн хаан I Павелын захирамжаар тусгайлан байгуулагдсан бүрэн орос худалдаачдаас бүрдсэн Орос-америкийн компанийн (шинэчлэлийн өмнөх орос хэл. Россійско-Американская компанія) мэдэлд очжээ. Америк тив дахь Оросын Эзэнт гүрний эзэмшилд байж байгаад 1867 онд АНУ-д худалдсан юм.

АНУ-ын Конгресс Аляскын байгалийн нөөц баялгийг АНУ-ын ирээдүйн өсөлт хөгжилд онц чухал ач холбогдолтой гэж үзэн шийдвэр гаргасны үндсэн дээр тус 1,518 сая км² газар нутгийг Оросын эзэнт гүрнээс худалдан авчээ. Америкийн Нэгдсэн Улс нь Оросын Эзэнт улстай 1867 оны 3-р сарын 30-нд нэг акр газрыг 2 центээр буюу нэг га газрыг 5 цент орчим үнээр бодож нийт 7.2 сая доллараар худалдан авах Гэрээ Вашингтон хотод байгуулж мөн оны 10-р сарын 18-нд тус газар нутгийг албан ёсоор шилжүүлэн авчээ. Ханш уналтыг тооцож үзвэл тухайн үед төлсөн мөнгөн дүн 2021 оны 133,3 сая орчим доллартай тэнцэх юм.

АНУ-ын Аляска муж

Сүүлд 1912 оны 5-р сарын 11-нд зохион байгуулалтай нутаг дэвсгэр болгохоос өмнө энэ нутагт засаг захиргааны хэд хэдэн өөрчлөлт хийгдсэн. 1959 оны 1-р сарын 3-нд албан ёсоор АНУ-ын 49 дэх муж улс болжээ. Хойгийг нэрлэхэд л хэрэглэдэг байсан "Аляска" хэмээх нэрийг Оросын колоничлолын үед өгсөн бөгөөд энэ нэр нь алеут хэлний alaxsxaq ("эх газар" буюу үгчилбэл "тэнгисийн ажиллагаа чиглэдэг зүйл" гэсэн үгнээс гаралтай.^[3] Энэ муж улсыг мөн ижил үндсээс гаралтай алеут үг болох Alyeska буюу "их газар" гэсэн үгээр нэрлэдэг. 1917 оноос хойш албан ёсоор шилжүүлж авсан 10-р сарын 18-ны өдрийг АНУ-д Аляскын өдөр гэж тэмдэглэдэг байна.