Барбаросса ажиллагаа

"Барбаросса" ажиллагаа/ төлөвлөгөө (Герман: Unternehmen Barbarossa, Weisung Nr. 21. Fall Barbarossa) нь Дэлхийн хоёрдугаар дайны үед Нацист Германы Зөвлөлт Холбоот Улсад халдан орсон, 1941 оны 6 дугаар сарын 22-нд эхэлсэн цэргийн эзлэн түрэмгийлэх ажиллагааны нууц нэр юм.^[11][12] Тэнхлэгийн хүчний 4.5 сая цэрэг ЗХУ-ын хилийн дагуу 2,900км урттай фронтоор нэгэн зэрэг давшиж эхэлжээ.^[13] Тус ажиллагааг 12-р зуунд болсон Загалмайтны гуравдугаар аян дайны удирдагч, Ариун Ромын Эзэнт Улсын хаан "Барбаросса" хочит Фридрих I Гогеншта́уфены нэрээр нэрлэгдсэн байна. Барбаросса ажиллагааг 1940 оны 12-р сарын 18-наас эхэлж боловсруулан төлөвлөсөн бөгөөд цэргийн бэлтгэл ажиллагаа нь 1941 оны 6-р сар хүртэл үргэлжилсэн юм.

Барбаросса ажиллагаа
Хамаарах дайн: Дэлхийн хоёрдугаар дайны Дорнод фронт
Огноо 1941 оны 6 сарын 22 - 1941 оны арванхоёрдугаар сар Байршил Польш, Беларусь, Украин, Молдав, Литва, Латви, Эстони, Баруун Орос Үр дүн Тэнхлэгийнхний ялагдал
Байлдагч талууд
Герман  Румын  Финланд Italien 1861 Итали Унгар 1940 Унгар Словак Хорват 1941 Хорват	Зөвлөлт Холбоот Улс
Командлагч болон удирдагчид
Адольф Хитлер Франц Халдер Вильхельм Риттер фон Лееб Федор фон Бок Герд фон Рундштедт Ион Антонеску Жиованни Мессе Итало Гариболди Карл Густаф Эмиль Маннерхайм	Иосиф Сталин Георгий Жуков Александр Васильевский Семён Будённый Климент Ворошилов Семён Тимошенко Маркиан Попов Фёдор Кузнецов Дмитрий Павлов Иван Тюленев
Цэргийн хүч
~3.9 (нөөц хүчийг оруулаад) сая цэрэг (Нацист Герман), Холбоотон улсуудын 1,6 сая цэрэг 3,600 танк, 4,389 онгоц[1]	Эхэндээ ~3.2 сая ( сүүлд 5 сая гаруй болсон ) 12-15,000 танк, 35-40,000 онгоц (1941 оны 6 сарын 22-ны байдлаар 11,357 онгоц бэлэн байв)[2]
Хохирол
918,000 орчим.[3] 2,093 aircraft [4] 1941 онд алдсан танк 2,758.	Дор хаяж 802,191 алагдаж,[5] 3,000,000 орчим нь шархдаж, 3,300,000 гаруй нь олзлогдсан.[6][7] 21,200 онгоц [8][9][10] 1941 онд алдсан танк 20,500.

Барбаросса ажиллагааны гол зорилго нь Зөвлөлт Холбоот Улсын Европын хэсгийг (Архангельск, Астраханийг холбосон А-А шугам хүртэл) хоромхон хугацаанд эзлэх "цахилгаан мэт" дайны төлөвлөгөө байв. (Гитлерийн гаргасан чиглэлийн англи орчуулгаас дэлгэрэнгүйг үзнэ үү). Гэвч 1941 оны 12-р сар гэхэд Улаан Арми Вермахтын гол хүчийг зогсоож, довтолгоог тогтоож чадсан байна. Гитлер төлөвлөж байсан амжилтандаа хүрч, ялалт байгуулж чадаагүй ч Зөвлөлт Холбоот Улсын нөхцөл байдал хүнд хэвээр байв. Германчуудын төлөвлөгөө нурсан ч Украйн зэрэг ЗХУ-ын эдийн засаг, аж үйлдвэрийн чухал бүсүүдийг эзэлж чаджээ.^[14] Эхэн үедээ нэлээн амжилт олсон ч Германчууд Москва орчим хүрээд хүчин нь саарч эхэлсэн бөгөөд ингэснээр дайны явцад эргэлт гарч, Зөвлөлт-Германы фронт баруун тийш шилжиж эхэлсэн билээ.^[15]

"Барбаросса" ажиллагаа сүйрсэн нь Гитлерийн ЗХУ-ын нутагт явуулж байсан Ленинградын бүслэлт^[16][17], Умардын гэрэл ажиллагаа, Сталинградын тулалдаан зэрэг бусад ажиллагаануудаа үргэлжлүүлэх боломжгүй болгосон юм.^{[18][19][20][21][22]}

Барбаросса ажиллагаа нь хүний түүхэнд хамарсан талбай, оролцсон цэргийн хүчээрээ хамгийн том цэргийн ажиллагаануудын нэг нь болсон билээ.^[23] Уг ажиллагааны амжилтгүй төгсгөл нь дайны явцыг эргүүлж, Нацист Германы ялагдлыг зөгнөн, Гуравдугаар Райхын уналтыг ойртуулсан юм. Барбаросса ажиллагаа нь дэлхийн хоёрдугаар дайн, түүний зүүн фронтын хувьд чухал байр суурийг эзэлдэг.

Ном зүй

• Bellamy, Christopher (2007). Absolute War: Soviet Russia in World War Two. Knopf Publishers. ISBN 978-0-375-41086-4
• Bergstrom, Christer (2007). Barbarossa - The Air Battle: July-December 1941. London: Chervron/Ian Allen. ISBN 978-1-85780-270-2.
• Bethell, Nicholas and Time - Life Books Attack of USSR (Hard cover, ISBN 80-7237-279-3)
• Clark, Alan. Barbarossa: The Russian–German Conflict, 1941–45. New York: Willam Morrow & Co., 1965.
• Erickson, John. The Road to Stalingrad. London: Cassell Military, 2003 (paperback, ISBN 0-304-36541-6).
• Erickson, John and Dilks, David eds. Barbarossa: The Axis and the Allies. Edinburgh: Edinburgh University Press, 1994 (hardcover, ISBN 0-7486-0504-5); 1998 (paperback, ISBN 0-7486-1111-8).
• Förster, Jürgen; Mawdsley, Evan. "Hitler and Stalin in Perspective: Secret Speeches on the Eve of Barbarossa", War in History, Vol. 11, Issue 1. (2004), pp. 61–103.
• Farrell, Brian P. "Yes, Prime Minister: Barbarossa, Whipcord, and the Basis of British Grand Strategy, Autumn 1941", The Journal of Military History, Vol. 57, No. 4. (1993), pp. 599–625.
• Glantz, David M. Barbarossa: Hitler's invasion of Russia, 1941. Stroud, Gloucestershire: Tempus, 2001 (paperback, ISBN 0-7524-1979-X).
• Glantz, David M. Stumbling Colossus: The Red Army on the Eve of World War. Lawrence, KA: University Press of Kansas, 1998 (hardcover, ISBN 0-7006-0879-6).
• Glantz, David M. Colossus Reborn: the Red Army at War, 1941–1943. Kansas: University Press of Kansas, 2005 (hardcover, ISBN 0-7006-1353-6).
• Gorodetsky, Gabriel Grand Delusion: Stalin and the German Invasion of Russia. New Haven, CT; London: Yale University Press, 2001 (paperback, ISBN 0-300-08459-5).
• Hoffmann, Joachim. Stalin's War of Extermination. Capshaw, AL: Theses & Dissertations Press, 2001 (hardcover, ISBN 0-9679856-8-4).
• Kershaw, Robert J. War Without Garlands: Operation Barbarossa, 1941/42. Shepperton: Ian Allan, 2000 (hardcover, ISBN 0-7110-2734-X).
• Kirchubel, Robert. Operation Barbarossa 1941 (1): Army Group South. Oxford: Osprey, 2003 (paperback, ISBN 1-84176-697-6).
• Kirchubel, Robert. Operation Barbarossa 1941 (2): Army Group North. Oxford: Osprey, 2005 (paperback, ISBN 1-84176-857-X).
• Krivosheyev, G. Grif sekretnotsi snyat. Poteri vooruzhyonnykh sil SSSR v voynakh, boyevykh deystviyakh i voyennykh konfliktakh, Voyenizdat, Moscow, 1993.
• Krivosheev, G.F. ed. Soviet casualties and combat losses in the twentieth century. London: Greenhill Books, 1997 (hardcover, ISBN 1-85367-280-7). Available on-line in Russian.
• Koch, H.W. "Hitler's 'Programme' and the Genesis of Operation 'Barbarossa'", The Historical Journal, Vol. 26, No. 4. (1983), pp. 891–920.
• Latimer, Jon, Deception in War, London: John Murray, 2001
• Lubbeck, William; Hurt, David B. At Leningrad's Gates: The Story of a Soldier with Army Group North. Philadelphia, PA: Casemate, 2006 (hardcover, ISBN 1-932033-55-6).
• Macksey, Kenneth. Why the Germans Lose at War: The Myth of German Military Superiority. London: Greenhill Books, 1999 (paperback, ISBN 1-85367-383-8).
• Maser, Werner. Der Wortbruch: Hitler, Stalin und der Zweite Weltkrieg. München: Olzog, 1994 (hardcover, ISBN 3-7892-8260-X); München: Heyne, 2001 (paperback, ISBN 3-453-11764-6).
• Megargee, Geoffrey P. War of Annihilation: Combat and Genocide on the Eastern Front, 1941. Lanham, MA: Rowman & Littelefield, 2006 (hardcover, ISBN 0-7425-4481-8; paperback, ISBN 0-7425-4482-6).
• Murphy, David E. What Stalin Knew: The Enigma of Barbarossa. New Haven, CT; London: Yale University Press, 2005 (hardcover, ISBN 0-300-10780-3); 2006 (paperback, ISBN 0-300-11981-X).
  • Reviewed by Robert Conquest at The American Historical Review, Vol. 111, No. 2. (2006), p. 591.
• Nekrich, Aleksandr Moiseevich. "June 22, 1941; Soviet Historians and the German Invasion". Columbia: University of South Carolina Press, 1968.
• Pleshakov, Constantine. Stalin's Folly: The Tragic First Ten Days of World War Two on the Eastern Front. Boston: Houghton Mifflin, 2005 (hardcover, ISBN 0-618-36701-2).
• Raus, Erhard. Panzer Operations: The Eastern Front Memoir of General Raus, 1941–1945, compiled and translated by Steven H. Newton. Cambridge, MA: Da Capo Press, 2003 (hardcover, ISBN 0-306-81247-9); 2005 (paperback, ISBN 0-306-81409-9).
• Rayfield, Donald. Stalin and his Hangmen,London, Penguin Books, 2004, ISBN 0-14-100375-8
  • Reviewed by David R. Snyder in The Journal of Military History, Vol. 69, No. 1. (2005), pp. 265–266.
• Roberts, Cynthia. "Planning for War: The Red Army and the Catastrophe of 1941". Taylor and Francis Publishers. Europe-Asia Studies, Vol. 47, No. 8 (Dec, 1995), pp. 1293-1326.
• Rees, Laurence. War of the Century: When Hitler Fought Stalin. New York: New Press, 1999 (hardcover, ISBN 1-56584-599-4).
• Stolfi, R.H.S. German Panzers on the Offensive: Russian Front. North Africa, 1941–1942. Atglen, PA: Schiffer Publishing, 2003 (hardcover, ISBN 0-7643-1770-9).
• Suvorov, Viktor. The Chief Culprit: Stalin's Grand Design to Start World War II. Dulles, VA: Potomac Books, 2007 (hardcover, ISBN 1-59797-114-6).
• Taylor, A.J.P. and Mayer, S.L., eds. A History Of World War Two. London: Octopus Books, 1974. ISBN 0-7064-0399-1.
• van Creveld, Martin. Supplying War: Logistics from Wallenstein to Patton Cambridge: Cambridge University Press, 1977. ISBN 0-421-29793-1
• Weeks, Albert L. Stalin's Other War: Soviet Grand Strategy, 1939–1941. Lanham, MD: Rowman & Littlefield, 2002 (hardcover; ISBN 0-7425-2191-5); 2003 (paperback, ISBN 0-7425-2192-3).
• Wegner, Bernd ed. From Peace to War: Germany, Soviet Russia, and the World, 1939–1941 Providence, RI: Berghahn Books, 1997 (hardcover, ISBN 1-57181-882-0).
  • Reviewed by Peter Konecny, Canadian Journal of History, Vol. 34 Issue 2. (Aug., 1999) pp. 288–290.
• Wieczynski, Joseph L.; Fox, J.P. "Operation Barbarossa: The German Attack on The Soviet Union, June 22, 1941", The Slavonic and East European Review, Vol. 74, No. 2. (1996), pp. 344–346.
• Ziemke, Earl F. Moscow to Stalingrad: Decision in the East. Washington DC: U.S. Army Center of Military History, 1987; New York: Military Heritage Press, 1988 (hardcover, ISBN 0-88029-294-6).
• Ziemke, Earl F. Stalingrad to Berlin: The German Defeat in the East. Washington DC: U.S. Army Center of Military History, 1966; Honolulu, HA: University Press of the Pacific, 2003 (paperback, ISBN 1-4102-0414-6).
• Мельтюхов, М.И. Упущенный шанс Сталина. Советский Союз и борьба за Европу: 1939–1941 (Документы, факты, суждения). Москва: Вече, 2000.
• Суворов, В. Последняя республика: Почему Советский Союз проиграл Вторую Мировую войну. Москва: AST, 2003 (hardcover, ISBN 5-17-007876-5).
• lt. Kolobanov and KV-2. Notable engagements of KV series against outnumbering enemy forces: http://wio.ru/tank/ww2tank.htm

Цахим холбоос

 Commons: Барбаросса ажиллагаа – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

• Relationship between the campaigns in the Balkans and the invasion of Russia and associated timeline on a US Army website
• Multimedia map—Covers the invasion of Russia including Operation Barbarossa
• Operation Barbarossa—Detailed analysis of the operation by author Bevin Alexander.
• Central Intelligence Agency, Office of Current Intelligence. The Soviet History of World War II, 28 October 1959.
• Multimedia map—Covers the invasion of Russia including Operation Barbarossa
• Operation Barbarossa^{[permanent dead link]}—Detailed analysis of the operation by author Bevin Alexander.