Казань

Бусад утгыг, "Казань (салаа утга)"-с харна уу.

Казань (Орос: Казань ; тат. Казан) бол эртнээс түүхтэй, одоогийн Оросын холбооны улсын бүрэлдэхүүн ордог—Бүгд Найрамдах Татарстан Улсын нийслэл, саятан хот юм.

Казан Казань
Бүгд найрамдах улсын чанартай хот[1]
Бусад галиглал
• Татар	Казан
Газар тариалангийн ордон болон Ордны талбай Спасскийн цамхаг Кул-Шариф сүм Сююмбике цамхаг Бауманы гудамж Казанийн кремлийн үзэмж
Далбаа Сүлд
Байршил: Казан
Казан Байршил: Казан Татарстан дахь байршил Казан Казан (Орос) Орос дахь байршил Казан Казан (Европ) Европ дахь байршил
Солбицол: 55°47′47″N 49°06′32″E
Улс	Орос
Холбооны субъект	Татарстан[1]
Байгуулагдсан	1005[2]
Засаг захиргаа
• Биет	Хотын Дум[3]
• Mayor[4]	Ильсур Метшин[4]
Газар нутаг [5]
• Нийт	425.3 км2 (164.2 бээр2)
Өндөр	60 м (200 фут)
Хүн ам  (2010 оны тооллого)[6]
• Нийт	1,143,535
• Тооцоо  (2018)[7]	1,243,500 (+8.7%)
• Байр	8th (2010 онд)
• Нягтрал	2,700/км2 (7,000/бээр2)
Засаг захиргааны статус
• Харьяалагдах нэгж	Казан бүгд найрамдах улсын чанартай хот[1]
• Нийслэл нь	Бүгд Найрамдах Татарстан Улс[8]
• Нийслэл нь	Казан бүгд найрамдах улсын чанартай хот[1]
Хотын захиргааны статус
• Хотын тойрог	Казан хотын тойрог[9]
• Нийслэл нь	Казан хотын тойрог[9]
Цагийн бүс	UTC+3 (Москвагийн цаг [10])
Шуудангийн код[11]	420xxx
Залгах код(ууд)	+7 843[12]
OKTMO ID	92701000001
Баярын өдөр	8 сарын 30[13]
Вэб сайт	www.kzn.ru

Ижил мөрөн, Казань гол хоёрын бэлчирт 425.3 км² газар эзлэн байршсан Казаньд 2010 онд 1.16 сая хүн оршин сууж байсан. Тиймээс Орост 8-р олон, Ижилийн эдийн засгийн бүст 2-р олон (Самарын ард) хүнтэй хот юм байна.^[14] Энэ хотынхноос Орос (48,6 %), Татар (47,6 %) хүмүүс тэнцүүхэн тоотой байдаг бол өөр зуу гаран ястан үндэстний төлөөлөл цөөн хувийг нь нөхдөг.^[15]

Нэр

Монгол хэлнээ Казань, Казан гэж 2 янз бичигдэнэ. Татар (н≠ң), Англи хэлний бичиг (n≠ng) шиг /n/ /ŋ/ хоёр авиа ялгаатай тэмдэглэгддэг худам монгол бичигт Казан (сүүл «н»-тэй) гэж бичнэ. Харин дээрх ялгаагүйгээрээ орос бичиг шиг тул кирилл монголоор оростой адил Казань гэж бичнэ. Орост Каза́нь гэх учир (а́=аа) монголоор Казаань (монг-бичигт Казаан) гэж дуудна.

Түүх

Казань хотыг 1005 онд Ижилийн Булгарчууд үүсгэн байгуулжээ. 13-р зуунд Алтан Ордны Улс тус хотыг эзлэн авснаар Ижилийн Булгарчууд тусгаар тогтнолоо алдав. Монголчуудын ноёрхол унаснаар 1393 оноос эхлэн Казанийн ханлиг (ойролцоогоор 1437-1552 он) үүсэх нөхцлийг бүрдүүлэв. Исламын ханлигийн нийслэл учраас Казань нь 15-р зууны дундуур чухал худалдаа ба гар урчуудын төв болон хөгжив.

Олон арван жил үргэлжилсэн Москва-Казанийн дайн 1552 онд оросын их гүн Догшин Иван тус хотыг эзэлснээр дуусгавар болов. Казань нь Хаант Орос гүрний анхны орос биш хот болон нэгджээ. Үүгээр Казань нь оросын олон үндэстний улсын эхлэл цэг болжээ.

Уур амьсгал

Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Казань 1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Маx. Температур (°C) −9.0 −8.1 −1.5 9.1 18.7 23.0 24.7 23.0 16.1 6.6 −1.0 −6.1 Ø 8 Мин. Температур (°C) −16.4 −15.3 −9.0 0.6 8.0 12.1 14.5 12.5 7.2 0.8 −5.4 −12.3 Ø −0.2 Тунадас (мм) 33 27 27 37 37 70 68 68 52 48 44 37 Σ 548 Нартай цаг (h/d) 1.6 3.2 4.8 6.8 9.1 9.8 9.4 8.2 5.3 2.7 1.4 1.1 Ø 5.3 Бороотой өдөр (d) 10 8 7 7 6 8 9 8 9 11 10 10 Σ 103 Агаарын чийгшил (%) 84 82 81 72 60 65 68 71 75 80 86 84 Ø 75.6 Т е м п е р а т у р −9.0 −16.4 −8.1 −15.3 −1.5 −9.0 9.1 0.6 18.7 8.0 23.0 12.1 24.7 14.5 23.0 12.5 16.1 7.2 6.6 0.8 −1.0 −5.4 −6.1 −12.3 1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Хур тунадас Х у р т у н а д а с 33 27 27 37 37 70 68 68 52 48 44 37   1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Эх сурвалж: wetterkontor.de

Үзэсгэлэн

• 
  Казань хэрэмний дотор талд байдаг авралын зар тараах цогчин дуган
• 
  Хотын тээврийн улаан автобус
• 
  Эгц дээрээс харагдах хот
• 
  Төв цэнгэлдэх хүрээлэн

Мөн үзэх

• Казанийн метро

Цахим холбоос

 Commons: Казань – Викимедиа дуу дүрсний сан

• Казань хотын тухай