Тайбэй

Энэ хуудас нь Тайванийн хотын тухай өгүүлнэ. Бусад утгыг, "Тайбэй (салаа утга)"-с харна уу.

Шинэ Тайбэй хуудастай андуурч болзошгүй.

Тайбэй (Хятад: 臺北市 – Тайванийн умард нутаг) буюу Тайпей (Taipei) — Тайвань орон (БНХУ)-ын нийслэл. 2.7 сая хүнтэй. Тайвань арлын умард хэсэгт 271.8 км² талбай эзлэн оршдог, Тайвань орон болон арлын дөрөвдүгээр том хот.

Тайбэй 臺北市 Тай-пак, Тайпей, Тайхоку
Нийслэл
Тайбэй хотын төв хэсэгт байрладаг Тайбэй-101 Ерөнхийлөгчийн ордон Дурсгалын ордон Тайбэй Дом Тайбэйн их зочид буудал Луншань сүм Үндэсний Ордон Музей
Туг Лого
Тайбэй Тайвань дахь байршил Тайбэй Ази дахь байршил Тайбэй Номхон далай дахь байршил Тайбэй Дэлхий дахь байршил
Улс	Тайвань
Анхны суурин	1709
Тайхоку	4 сарын 17, 1895
Үндэсний түр нийслэл	12 сарын 7, 1949
Тусгай хотын захиргааны статус	7 сарын 1, 1967
Захиргааны байр	Шиньи дүүрэг 25°02′15″N 121°33′45″E
Дүүрэг	12
Хамгийн том дүүрэг	Даань дүүрэг
Төр засаг
• Хотын дарга	Жян Ваньань (ГМН)
Хууль тогтоох байгууллага	Тайбэйн Хотын Зөвлөл
Үндэсний төлөөлөл
• Хууль Тогтоох Юань	113 тойргийн 8
Газар нутаг
• Нийт	271.80 км2 (16-р байр)
• Ус	2.7 км2
Хүн ам
• 2023 тооцоо	2,494,813 (4-р байр) 9,078,000 (бөөгнөрөл)[1] (4-р байр)
ДНБ (ХАЧТ)	2016 тооцоо
• Нийт	NT$65,539 (1-р байр)
ДНБ (нэрлэгч)	2016 тооцоо
• Нийт	NT$990,292 (1-р байр)
Цагийн бүс	UTC+8 (Үндэсний Стандарт Цаг)
Утасны томьёо	(0)2
Шуудангийн код	100–116
ISO 3166 код	TW-TPE
Вебсайт	gov.taipei (Хятад хэлээр) en.gov.taipei (Англи хэлээр)

Тайбэй хот
"Тайбэй" уламжлалт (дээд тал) ба хялбаршуулсан (доод тал) Хятаз ханзаар
Уламжлалт	臺北市
Хялбаршуулсан	台北市
Шууд утга	"Хойд Тай[вань]"
Галиглал Стандарт Хятад хэл Пиньинь Táiběi Shì Бопомофо ㄊㄞˊ   ㄅㄟˇ   ㄕˋ Гоюй ломацы Tairbeei Shyh Вэйд — Гайлс Tʻai2-pei3 Shih4 Тунюн пиньинь Táiběi Shìh Иелийн латинчлал Táiběi Shr̀ MPS2 Táiběi Shr̀ IPA Загвар:IPAc-cmn Ву Сүжоу Dé-poh Хакка Pha̍k-fa-sṳ Thòi-pet-sṳ Юэ: Кантон Иелийн латинчлал Tòihbāk Síh Ютпинь Toi4bak1 Si5 IPA Загвар:IPAc-yue Өмнөд Минь хэл Хоккиен ПВЖ Tâi-pak-chhī Tâi-lô Tâi-pak-tshī Дорнод Минь хэл Фүжоу BUC Dài-báe̤k chê

Түүх

1960 оны Тайбэй. Чан Кайши ерөнхийлөгч, АНУ-ын ерөнхийлөгч Дуайт Эйзенхауэрийг угтсан.

Тайбэй хавьд анх кайдагэлань хүмүүс амьдарч байсан. зуунаас хятадууд ихээр цагаачлан суусан ба 1875 онд Тайбэй аймаг байгуулагджээ. 1886 онд Чин улс Тайвань мужийг Фужянь мужаас салган Тайбэйг засаг захиргааны төв болгов. Дайнд ялсан Япон 1895 оны Шимоносэкийн гэрээгээр Тайванийг авч Тайбэйг Тайхокү аймагт харьяалуулсан ба хотжиж, төмөр замын сүлжээ тавигдсан.^[2]

Япон дайнд ялагдсанаар Тайванийг Дундад Иргэн Улс авсан бөгөөд 1945 онд Хятадад коммунист БНХАУ байгуулагдахад Чан Кайшийн удирдсан Гоминдан нам Тайвань руу дүрвэн Тайбэйг түр нийслэл хэмээв. 1967 онд Тайбэй мужтай тэнцэх хотын зэрэг олж 1970-аад онд 2 сая хүнтэй болжээ. 1990 онд Тайбэйн оюутны эсэргүүцлийн жагсаалын дүнд Тайвань олон намын тогтцолцоонд шилжсэн.^[3][4]

Газар зүй

Тайбэй хот 271.8 км² нутаг дэвсгэртэй. Тайваний 22 нутгаас 16-р том нь юм. Тайвань арлын умард хэсэгт Тайбэйн нам доор газар оршдог. Хотын нутагт Шиньдянь, Дахань хоёр нийлж Даньшуй голыг үүсгэдэг бол зүүн талаар Жилун гол урсана. Зүүн хойд захад Чишин (1120 м), Датүнь (1092 м) зэрэг унтарсан галт уул байна.

I сард 13.9°C хүртэл сэрүүсч, VII сард 34.3°C хүртэл халдаг. Жилд дунджаар 2405 мм хур тунадастай.

Хүн ам зүй

Тайбэй хотод 2,686,516 хүн (2013 он) амьдарч байна. Шинэ Тайбэйг чиглэсэн нүүдлээс Тайбэйн хүн амын тоо олигтой өсөхөө байсан. Тайбэй-Шинэ Тайбэй-Жилун хотын бөөгнөрөлд нийлээд 7,028,583 хүн амьдарч байгаа.^[5]

Хүн ам маш шигүү. Даань, Суншань, Датунь дүүрэгт бүр шигүү суурьшсан.

Тайбэйд хятад үндэстэн (хокло, дотор газрын, хакка) болон Тайваний уугуул ард түмэн амьдардаг.

Нутгийн хуваарь

Тайбэй хотын нутаг дэвсгэр 12 дүүрэг (чү)-т хуваагддаг.^[6]

12 дүүрэг газрын зурагт

Дүүрэг	Хятадаар	Хүн ам (2014 он)
■ Бэйтоу	北投區	257,520
■ Ваньхуа	萬華區	193,715
■ Вэньшань	文山區	273,921
■ Даань	大安區	313,693
■ Датун	大同區	130,973
■ Жуншань	中山區	230,496
■ Жунжөн	中正區	163,388
■ Наньган	南港區	121,257
■ Нэйхү	內湖區	285,767
■ Суншань	松山區	210,473
■ Шилинь	士林區	290,455
■ Шиньи	信義區	229,657

Эдийн засаг

Тайбэй нь Тайванийн эдийн засаг, худалдаа, санхүү бизнесийн төв юм.

Боловсрол

Томоохон их сургууль:

• Тайванийн Үндэсний Их Сургууль
• Тайбэй хотын их сургууль
• Жөнжи улсын их сургууль

Цаг уур

Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Тайбэй 1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Маx. Температур (°C) 19.0 19.3 21.6 25.8 28.6 31.6 34.0 33.4 31.4 27.9 23.7 20.6 Ø 26.4 Мин. Температур (°C) 13.1 13.4 15.0 18.5 21.8 24.2 25.7 25.6 24.2 21.8 18.4 14.8 Ø 19.7 Тунадас (мм) 91 139 174 164 224 298 242 281 255 119 73 74 Σ 2,134 Нартай цаг (h/d) 2.8 2.5 2.9 3.4 3.2 4.4 6.2 6.3 5.5 4.4 3.0 3.1 Ø 4 Бороотой өдөр (d) 10 12 13 11 12 13 11 11 10 9 9 10 Σ 131 Усны температур (°C) 19 19 20 23 25 27 28 28 27 25 22 21 Ø 23.7 Агаарын чийгшил (%) 80 82 81 79 81 80 75 76 77 77 77 77 Ø 78.5 Т е м п е р а т у р 19.0 13.1 19.3 13.4 21.6 15.0 25.8 18.5 28.6 21.8 31.6 24.2 34.0 25.7 33.4 25.6 31.4 24.2 27.9 21.8 23.7 18.4 20.6 14.8 1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Хур тунадас Х у р т у н а д а с 91 139 174 164 224 298 242 281 255 119 73 74   1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Эх сурвалж: wetterkontor.de

Зураг

• 
  Эгц дээрээсээ
• 
  Тайбэй хот
• 
  Тайбэй метроны галт тэрэг Бэйтоу өртөөнд явдаг
• 
  Бизнесийн дүүрэг
• 
  Чан Кайшийн дурсгалын өргөө
• 
  Чишин уул
• 
  Хотын захиргааны байр
• 
  Их сургуулийн номын сан
• 
  Тяньмү бэйсболын талбай
• 
  Шилинь шөнийн зах

Мөн үзэх

• Тайванийн хотын жагсаалт