From Wikipedia, the free encyclopedia
Малайз (Малай: Malaysia) нь 13 муж, 3 холбооны нутгаас бүрдэх Зүүн Өмнөд Азийн орон юм. Нийт газар нутгийн хэмжээ нь 330,803 кв.км.[14][15] Нийслэл хот нь Куала Лумпур, Холбооны Засгийн газар Путражаяа хотод байрлана. 2018 оны байдлаар улсын нийт хүн ам 31 сая 890 мянга бөгөөд 70 % орчим нь хотод амьдардаг. Албан ёсны хэл-малай.
Малайз Malaysia (Малай)
| |
---|---|
Төрийн дуулал: Negaraku "Миний эх орон" | |
Нийслэл ба томоохон хот | Куала Лумпур[fn 1] 3°8′N 101°41′E |
Засаг захиргааны төв | Путражая[fn 2] 2°56′N 101°42′E |
Албан ёсны хэл | Малай хэл[lower-alpha 1][lower-alpha 2][lower-alpha 3] |
Зөвшөөрөгдсөн хэл | Англи хэл[lower-alpha 3] |
Угсаатны бүлгүүд |
|
Шашин (2020)[4] |
|
Ард түмний нэршил | Малайзчууд |
Төр засаг | Холбооны парламентын үндсэн хуульт сонгомол хаант засаглал |
• Хаан | Абдуллах ал-Хадж |
• Ерөнхий Сайд | Анвар Ибрахим |
Хууль тогтоох байгууллага | Парламент |
• Дээд танхим | Деван Негара (Сенат) |
• Доод танхим | Деван Ракят (Төлөөлөгчдийн танхим) |
Тусгаар тогтнол | |
• Малайн холбоо | 8 сарын 31, 1957 он[6] |
• Саравакийн бие даасан засаглал | 7 сарын 22, 1963 он |
• Хойд Борнеогийн бие даасан засаглал | 8 сарын 31, 1963 он[7] |
• Малайзын тунхаглал | 9 сарын 16, 1963 он |
Газар нутаг | |
• Нийт | 329,847[8] км2 (67) |
• Усны эзлэх талбай (%) | 0.3 |
Хүн ам | |
• 2023 тооцоо | 33,200,000[9] (45) |
• 2023 тооллого | 32,447,385[10] |
• Нягтаршил | 101/км2 (116) |
ДНБ (ХАЧТ) | 2023 тооцоо |
• Нийт | ▲ $1.230 их наяд [11] (31) |
• Нэг хүнд ноогдох | ▲ $36,847[11] (54) |
ДНБ (нэрлэсэн) | 2023 тооцоо |
• Нийт | ▲ $447,026 тэрбум[11] (35) |
• Нэг хүнд ноогдох | ▲ $13,382[11] (66) |
ОТББИ (2018) | 41.2[12] дундаж |
ХХИ (2021) | ▼ 0.803[13] маш өндөр · 62 |
Мөнгөний нэгж | Ринггит (RM) (MYR) |
Цагийн бүс | UTC+8 (МСЦ) |
Огнооны формат | өө-сс-жжжж |
Жолооны тал | зүүн |
Утасны томьёо | +60 |
Домэйн нэр | .my |
Улсын газар нутаг нь Өмнөд Хятадын тэнгисээр зааглагдсан хоёр салангид, тодруулбал Энэтхэг-Хятадын хойг дахь Баруун Малайз, Калимантан арал дахь Зүүн Малайзаас бүтнэ. Малайз нь Тайланд, Индонез, Сингапур, Бруней, Филиппинтэй хиллэнэ.[15] Тус улс нь экваторт ойрхон учраас халуун орны уур амьсгалтай.
НҮБ болон Зүүн өмнөд азийн олон улсын байгууллага болох АСЕАН-ны гишүүн. Мөн Исламын орнуудын хамтын ажиллагааны байгууллага, АПЕК-ын гишүүн орон.
Монгол Улс Малайз Улстай 1971 оны 9 дүгээр сарын 8-нд дипломат харилцаа тогтоосон. Монгол Улс Малайз Улсыг Бангкок дахь ЭСЯ-наас хавсран хариуцдаг. 1994 оны 4 дүгээр сараас монголчууд 30 хүртэл хоног Малайз Улсад визгүй зорчих эрхтэй болсон. Малайзад 2017 оны байдлаар 350 орчим монгол иргэн оршин сууж байгаа бөгөөд тэдний 250 нь Малайзын их, дээд сургууль, коллеж, хэлний дамжаанд суралцаж байна.
Малайз орон 329,847 км² газар нутаг эзлэсэн дэлхийн 67-р том орон. хойгийн Өрнө Малайз нь Тайландтай, арлын Дорно Малайз нь Индонез, Брунейтэй газраар хиллэдэг. Сингапуртай багахан хоолой дээгүүрх гүүрээр холбогддог. Тэнгисийн хянах мужаар Вьетнам, Филиппинд тулна. Малайзын хоёр хэсгийг Хятадын өмнөд тэнгис заагласан.
Энэтхэг-хятадын хойг дахь Өрнө Малайз 740 км урт, 322 км өргөн. Хоёр талын нам доор газрыг зааглан голоор нь Титиванса нуруу тогтжээ. Уул нурууд ширэнгэн ойтой, боржин гэх мэт магмын гаралт чулуулагтай. Жохор мужийн өмнөд үзүүрийн Пиай хошуу Евразийн эх газрын өмнөд цэг юм. Малаккын хоолойгоор Суматра арлаас зааглагдана. Эргийн урт 1931 км.
Калимантан арал дээрх Дорно Малайз арлын төв рүү, Индонез-Малайзын хил дагуу уул нуруудтай. Крокер нуруу Саравак, Сабах хоёр мужийг тусгаарлана. Энд Малайзын хамгийн өндөр Кинабалу уул (4095 м) бий. Саравакт Мулу агуй гэх онцгой тогтоцтой газар байдаг.
Малайз эрэг дагуу олон аралтайгаас Банги арал хамгийн том. Малайз экваторын уур амьсгалтай, их чийгшдэг, дотроо уулын, нам доор газрын, эргийн, мөн муссон салхины нөлөөгөөр гээд газар газарт өөр байдаг. Жилд дунджаар 250 см хур тунадас унадаг.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.