Anugerah Dadasaheb Phalke

Anusgerah Dadasaheb Phalke ialah anugerah tertinggi dalam industri perfileman di India. Anugerah ini dipersembahkan secara tahunan di acara Anugerah Filem Kebangsaan oleh Direktorat Festival Filem, sebuah pertubuhan yang diuruskan oleh Kementerian Penerangan dan Penyiaran. Penerimanya diiktiraf kerana "jasa-jasa menakjubkan mereka dalam pertumbuhan dan pembangunan pawagam India"^[1] dan dipilih oleh sebuah jawatankuasa yang terdiri daripada ahli dari industri filem India.^[2] Setakat 2014^{[kemas kini]}, anugerah ini termasuk pingat Swarna Kamal (Teratai Emas), sebuah syal, dan hadiah wang tunai sejumlah Templat:Indian rupee1,000,000 (AS$15,000).^[3]

Anugerah Dadasaheb Phalke
Anugerah kebangsaan bagi sumbangan kepada pawagam India
Nama asli	Dadasaheb Phalke Award (en)
Jenis	Anugerah, senarai maklumat
Penerangan	"sumbangan luar biasa kepada pertumbuhan dan perkembangan pawagam India"
Penaja	Direktorat Festival Filem
Negara	India
Disampaikan oleh	Majlis Kesatuan Menteri India
Ganjaran	Swarna Kamal (Teratai Emas) Templat:Indian rupee1,000,000 (AS$15,000)
Kali pertama	1969
Kali terakhir	2018
Pemenang terkini	Amitabh Bachchan
Sorotan
Jumlah anugerah	50
Pemenang pertana	Devika Rani
Susunan keutamaan
Lebih rendah	National Film Award for Best Actor (en) dan National Film Award for Best Actress (en)
Tapak web
http://dff.nic.in/NFA.aspx
sunting · sunting di Wikidata Lihat pendokumenan templat ini

Dadasaheb Phalke, sering dikreditkan sebagai "bapa pawagam India", mencipta filem cereka pertama India yang pertama Raja Harishchandra (1913).

Pertama kali diberikan pada 1969, anugerah ini diperkenalkan oleh Kerajaan India untuk mengenang jasa-jasa Dadasaheb Phalke terhadap pawagam India.^[4] Phalke (1870–1944), yang dikenali sebagai dan sering disebut sebagai "bapa pawagam India", ialah seorang pembikin filem India yang mengarahkan filem cereka panjang pertama India, Raja Harishchandra (1913).^[1]

Penerima pertama anugerah ini ialah pelakon Devika Rani, yang diberikan anugerah ini di Anugerah Filem Kebangsaan ke-17. Setakat 2013^{[kemas kini]}, terdapat 45 orang yang diberi penghargaan. Salah satunya ialah pelakon Prithviraj Kapoor yang merupakan satu-satunya penerima anumerta.^[5] Anak lelakinya yang juga pembikin filem, Raj Kapoor, menerima anugerah ini sebagai perantaranya di Anugerah Filem Kebangsaan ke-19 pada 1971 dan dirinya sendiri menjadi seorang penerima pada 1987 di Anugerah Filem Kebangsaan ke-35.^[6][7][a] Bommireddy Narasimha Reddy (1974) dan Bommireddy Nagi Reddy (1986);^[10] Raj Kapoor (1987) dan Shashi Kapoor (2014); Lata Mangeshkar (1989) dan Asha Bhosle (2000) bersama dengan Baldev Raj Chopra (1998) dan Yash Chopra (2001) ialah orang-orang yang bersaudara yang memenangi anugerah itu.^[11][12] Penerima paling terkini anugerah ini ialah pelakon Manoj Kumar yang menerima anugerah ini di Anugerah Filem Kebangsaan ke-63.

Penerima

Senarai penerima anugerah mengikut tahun^[1]

Tahun (Majlis)	Imej	Penerima	Industri filem	Catatan
1969 (ke-17)		Devika Rani	Hindi	Dikenali secara meluas sebagai "wanita pertama pawagam India",[13] beliau membuat penampilan sulungnya dalam Karma (1933), yang merupakan filem berbahasa Inggeris India yang pertama dan filem India pertama yang menampilkan ciuman dalam skrin.[14] Beliau juga mengasaskan syarikat filem awam terhad India yang pertama, Bombay Talkies, pada 1934.[15]
1970 (ke-18)		Birendranath Sircar	Bengali	Pengasas dua syarikat penerbitan, International Filmcraft dan New Theatre, Sircar dianggap sebagai salah seorang pelopor pawagam India. Beliau juga membina dua pawagam teater di Calcutta, satu untuk menayangkan filem Bengali dan satu untuk filem Hindi.[16]
1971 (ke-19)		Prithviraj Kapoor[b]	Hindi	Kapoor memulakan kerjaya lakonan di teater dan berlakon dalam filem bunyi pertama India, Alam Ara (1931). Beliau mengasaskan Prithvi Theatre, sebuah syarikat rombongan teater India pada 1944 "bagi mempromosikan penerbitan pentas Hindi".[5]
1972 (ke-20)		Pankaj Mullick	• Bengali  • Hindi	Seorang komposer, penyanyi dan pelakon, Mullick memulakan kerjayanya dengan menyediakan muzik latar belakang dengan mengadakan orkestra secara langsung semasa penayangan filem senyap.[18] Beliau terkenal dengan Mahishasuramardini, sebuah muzikal radio yang diterbitkan pada 1931.[19]
1973 (ke-21)		Ruby Myers (Sulochana)	Hindi	Salah seorang pelakon yang bergajintinggi di zamannya, Sulochana membuat penampilan sulungnya dengan Veer Bala (1925) dan dianggap sebagai "simbol seks pertama panggung wayang India".[20]
1974 (ke-22)		Bommireddy Narasimha Reddy	Telugu	Pengarah lima belas filem cereka dalam Telugu, Reddy ialah personaliti filem pertama India yang menrima penghormatan dengan Doctor of Letters dan juga yang pertama menerima Padma Bhushan, anugerah awam tertinggi ketiga di India[21]
1975 (ke-23)		Dhirendra Nath Ganguly	Bengali	Dianggap sebagai salah seorang pengasas industri filem Bengali, Ganguly memulakan kerjayanya sebagai pelakon dalam filem Bilat Ferat (1921). Beliau menubuhkan tiga syarikat penerbitan – Indo British Film Company (1918), Lotus Film Company (1922) dan British Dominion Films Studio (1929) – untuk mengarahkan beberapa filem Bengali.[22]
1976 (ke-24)		Kanan Devi	Bengali	Menerima penghargaan sebagai "wanita pertama pawagam Bengali", Kanan Devi membuat penampilan sulungnya dalam filem-filem senyap pada tahun 1920-an. Beliau juga menyanyikan lagu-lagu yang ditulis oleh Rabindranath Tagore dan merupakan penerbit bersama syarikat filemnya, Shrimati Pictures.[23]
1977 (ke-25)		Nitin Bose	• Bengali  • Hindi	Seorang ahli sinematografi, pengarah dan penulis skeip, Bose dikenali kerana memperkenalkan nyanyian latar kepada pawagam India pada 1935 menerusi filem Bengali Bhagya Chakra dan pembikinan semula Hindinya Dhoop Chhaon.[24][25]
1978 (ke-26)		Raichand Boral	• Bengali  • Hindi	Dianggap sebagai salah seorang pelopor muzik filem India, Boral ialah pengarah muzik yang, dengan kerjasama pengarah Nitin Bose, memperkenalkan sistem nyanyian latar di pawagam India.[26]
1979 (ke-27)		Sohrab Modi	Hindi	Seorang pelakon dan pembikin filem, Modi dikenali dengan membawa klasik Shakespearea ke pawagam India dan dikenali melalui pembawaan dialog Urdu.[27]
1980 (ke-28)		Paidi Jairaj	• Hindi  • Telugu	Pada mulanya telah bekerja sebagai dua badan, pengarah pelakon Jairaj terkenal dengan lakonannya tentang watak-watak sejarah India dan terlibat dalam memulakan Anugerah Filmfare.[28]
1981 (ke-29)		Naushad	Hindi	Pengarah muzik Naushad bermula dengan Prem Nagar (1940),[29] dan dikreditkan kerana memperkenalkan teknik adunan bunyi kepada pawagam India.[30]
1982 (ke30)		L. V. Prasad	• Telugu  • Tamil  • Hindi	Penerbit-pengarah-pelakon L. V. Prasad mempunyai perbezaan dalam lakonan dalam filem-filem dialog pertama yang dihasilkan dalam tiga bahasa: Hindi Alam Ara, Tamil Kalidas dan Telugu Bhakta Prahlada, semuanya dikeluarkan pada 1931.[31] Beliau menubuhkan Prasad Studios pada tahun 1965 dan Makmal Filem Warna pada tahun 1976.[32] Prasad Studios telah menerbitkan lebih 150 filem dalam pelbagai bahasa India.[33]
1983 (ke-31)		Durga Khote	• Hindi  • Marathi	Telah berlakon dalam filem dialog bahasa Marathi pertama Ayodhyecha Raja (1932), Khote dianggap sebagai perintis di kalangan wanita di panggung wayang India.[34] Beliau menubuhkan dua syarikat penerbitan, Fact Films dan Durga Khote Productions, yang menerbitkan filem pendek dan dokumentari.[35]
1984 (ke-32)		Satyajit Ray	Bengali	Telah membuat penampilan sebagai pengarah Pather Panchali (1955),[36] pembikin filem Ray dikreditkan kerana membawa pengiktirafan sedunia bagi pawagam India.[37]
1985 (ke-33)		V. Shantaram	• Hindi  • Marathi	Pelakon dan pembuat filem V. Shantaram menerbitkan dan mengarahkan filem warna pertama India, Sairandhri (1931).[38] He also produced and directed the first Marathi-language talkie, Ayodhyecha Raja (1932), dan dikaitkan dengan hampir 100 filem dalam tempoh 50 tahun.[39]
1986 (ke-34)		B. Nagi Reddy	Telugu	Reddy menghasilkan lebih 50 filem, bermula pada tahun 1950-an. Beliau menubuhkan Vijaya Vauhini Studios yang pada masa itu merupakan studio filem terbesar di Asia.[10]
1987 (ke-35)		Raj Kapoor	Hindi	Kerap dikenali sebagai "The Show Man",[40] persembahan pelakon dan pembikin filem Kapoor dalam filem Hindi Awara (1951) telah disenaraikan sebagai salah satu daripada sepuluh teratas persembahan terbaik sepanjang masa oleh majalah Time pada 2010.[41]
1988 (ke-36)		Ashok Kumar	Hindi	Dikenali sebagai "Dadamoni" (lelaki tua), Kumar terkenal kerana peranannya dalam Achhut Kannya (1936), Bandhan (1940) dan Kismet (1943), blokbuster pertama di pawagam India.[42]
1989 (ke-37)		Lata Mangeshkar	• Hindi  • Marathi	Dikreditkan secara meluas sebagai "nightingale of India",[43] penyanyi latar Mangeshkar memulakan kerjayanya pada tahun 1940-an dan telah menyanyikan lagu dalam lebih daripada 36 bahasa.[44]
1990 (ke-38)		Akkineni Nageswara Rao	Telugu	Telah membuat penampilan dalam Dharma Pathini (1941), Akkineni Nageswara Rao berlakon lebih dari 250 filem, kebanyakannya dalam bahasa Telugu.[45]
1991 (ke-39)		Bhalji Pendharkar	Marathi	Pembuat filem Pendharkar memulakan kerjayanya pada tahun 1920-an dan menghasilkan lebih daripada 60 filem Marathi dan lapan filem Hindi. Beliau telah diakui secara meluas untuk naratif sejarah dan sosial yang digambarkan dalam filem-filem ini.[46]
1992 (ke-40)		Bhupen Hazarika	Assam	Lebih dirujuk sebagai "Bard oBrahmaputra", pemuzik Hazarika terkenal dengan lagu-lagu rakyat dan baladanya yang dinyanyikan dalam bahasa Assam.[47]
1993 (ke-41)		Majrooh Sultanpuri	Hindi	Penulis lirik Sultanpuri menulis lagu Hindi pertama untuk Shahjehan (1946) dan menulis sekitar 8000 lagu untuk lebih 350 filem Hindi.[48]
1994 (ke-42)		Dilip Kumar	Hindi	Membuat penampilan sulungnya dalam Jwar Bhata (1944), "Raja Tragedi" Dilip Kumar berlakon dalam lebih daripada 60 filem Hindi dalam kerjaya yang merangkumi lebih dari enam dekad.[49]
1995 (ke-43)		Rajkumar	Kannada	Dalam kerjaya yang merangkumi lebih dari 45 tahun, Rajkumar berlakon dalam lebih daripada 200 filem bahasa Kannada dan juga memenangi Anugerah Filem Kebangsaan untuk Penyanyi Latar Lelaki Terbaik pada tahun 1992.[50]
1996 (ke-44)		Sivaji Ganesan	Tamil	Ganesan memulakan kerjayanya sebagai pelakon dalam filem Parasakthi (1952) dan kemudian muncul dalam lebih daripada 300 filem. Beliau terkenal dengan "suara ekspresif dan resonan".[51]
1997 (ke-45)		Kavi Pradeep	Hindi	Paling terkenal dengan lagu patriotik "Aye Mere Watan Ke Logo", penulis lagu lirik Pradeep menulis sekitar 1700 lagu, pujian dan puisi kebangsaan nasionalis, termasuk lirik untuk lebih daripada 80 filem Hindi.[52]
1998 (ke-46)		B. R. Chopra	Hindi	Pembikin filem B. R. Chopra menubuhkan syarikatnya sendiri, B. R. Films, pada 1956,[53] dan terkenal dengan filem-filem seperti Naya Daur (1957) dan Hamraaz (1967), serta siri T Mahabharat berdasarkan daripada kesusasteraan epik Hindu serupa.[54]
1999 (ke-47)		Hrishikesh Mukherjee	Hindi	Telah mengarahkan sebanyak 45 filem Hindi, filmmaker Mukherjee terkenal dengan mempopularkan "pawagam pertengahan jalan" menerusi filem seperti Anuradha (1960), Anand (1971) dan Gol Maal (1979).[55]
2000 (ke-48)		Asha Bhosle	• Hindi  • Marathi	Seorang penyanyi latar yang "versatil dan luar biasa",[56] Bhosle memulakan kerjaya nyanyiannya pada 1948.
2001 (ke-49)		Yash Chopra	Hindi	Pengasas Yash Raj Films, Chopra menduduki kerusi pengarah dengan Dhool Ka Phool (1959). Beliau mengarahkan 22 filem Hindi.[57]
2002 (ke-50)		Dev Anand	Hindi	Dirujuk secara meluas sebagai "bintang malar hijau pawagam Hindi",[58] pelakon dan pembikin filem Anand menubuhkan bersama Navketan Films pada 1949 dan menerbitkan 35 filem.[59]
2003 (ke-51)		Mrinal Sen	Bengali	Dikenang sebagai "pembikin filem paling penting India",[60] Sen menduduki kerusi pengarah dengan Raat Bhore (1955) dan menghasilkan 27 filem dalam tempoh 50 tahun.[61]
2004 (ke-52)		Adoor Gopalakrishnan	Malayalam	Dihargai dengan mempelopori pergerakan gelombang baru dalam pawagam Malayalam, pengarah Gopalakrishnan memenangi Anugerah Filem Kebangsaan untuk Pengarah Terbaik bagi filem sulungnya, Swayamvaram (1972). Beliau telah diiktiraf atas "keupayaannya menggambarkan masalah kompleks dalam cara yang mudah".[62]
2005 (ke-53)		Shyam Benegal	Hindi	Benegal memulakan kerjayanya dengan mengarahkan iklan. Beliau mengarahkan filem pertamanya Ankur, pada 1973. Filem beliau telah berfokuskan kepada wanita dan hak mereka.[63]
2006 (ke-54)		Tapan Sinha	• Bengali  • Hindi	Pembikin filem Sinha memulakan kerjaya sebagai pengarah pada tahun 1954 dan menerbitkan lebih daripada 40 filem cereka dalam bahasa Bengali, Hindi dan Oriya. Kebanyakan filemnya menangani masalah yang dihadapi oleh orang biasa.[64]
2007 (ke-55)		Manna Dey	• Bengali  • Hindi	Dalam kerjaya yang merangkumi lebih dari lima dekad, penyanyi latar Dey menyanyikan lebih daripada 3500 lagu dalam pelbagai bahasa India. Beliau juga dikreditkan dengan "merintis genre baru dengan menggabungkan muzik klasik India dalam kerangka pop".[65]
2008 (ke-56)		V. K. Murthy	Hindi	Terkenal dengan kolaborasinya bersama pengarah Guru Dutt, ahli sinematografi Murthy merakamkan filem cinemascope pertama India, Kaagaz Ke Phool (1959).[66] Beliau paling diingati bagi teknik pencahayaannya dalam Pyaasa (1957) dan "rakaman rasuk" di Kaagaz Ke Phool dianggap sebagai klasik dalam sejarah seluloid.[67]
2009 (ke-57)		D. Ramanaidu	Telugu	Dalam kerjayanya selama 50 tahun, D. Ramanaidu menerbitkan lebih daripada 130 filem dalam pelbagai bahasa India namun kebanyakannya dalam bahasa Telugu.[68] Beliau muncul salam The Guinness Book of World Records kerana telah menerbitkan filem dalam sembilan bahasa.[69]
2010 (ke-58)		K. Balachander	• Tamil  • Telugu	pembikin filem K. Balachander mula menduduki kerusi pengarah dengan Neerkumizhi (1965). Dalam kerjayanya yang meluas selama empat puluh tahun, beliau mengarahkan dan menerbitkan (melalui rumah penerbitanya, Kavithalayaa Productions, ditubuhkan pada tahun 1981) lebih 100 filem dalam pelbagai bahasa India.[70]
2011 (ke-59)		Soumitra Chatterjee	Bengali	Paling terkenal dengan kerjasamanya bersama Satyajit Ray,[71] Chatterjee memulakan kerjayanya sebagai pelakon dalam filem Apur Sansar (1959) dan bekerja dengan pengarah lain, seperti Mrinal Sen dan Tapan Sinha, dalam kerjayanya yang bertahan selama 50 tahun.[72]
2012 (ke-60)		Pran	Hindi	Dikenali dengan "persembahan yang menarik dan sangat bergaya", pelakon Pran terutamanya memainkan watak jahat dalam filem Hindi semasa kerjaya yang merangkumi lebih 50 tahun.[73]
2013 (ke-61)		Gulzar	Hindi	Gulzar memulakan kerjayanya sebagai penulis lirik untuk Bandini (1963) dan muncul sebagai pengarah dengan Mere Apne (1971). Terkenal dengan kolaborasinya paling berjaya bersama pengarah muzik R. D. Burman and A. R. Rahman, Gulzar memenangi beberapa anugerah bagi liriknya dalam kerjayanya selama 50 tahun.[74][75]
2014 (ke-62)		Shashi Kapoor	Hindi	Pemenang dua Anugerah Filem Kebangsaan termasuk Pelakon Lelaki Terbaik untuk New Delhi Times pada 1985, Kapoor memulakan kerjayanya sebagai pelakon kanak-kanak pada usia empat tahun dalam sandiwara arahan bapanya Prithviraj Kapoor dan kemudiannya sebagai pelakon utama dalam filem 1961 Dharmputra. Pada tahun 1978, Kapoor menubuhkan studio Film "Valas" dan memegang watak utama dalam kumpulan Prithvi Theatre, ditubuhkan oleh bapanya.[76]
2015 (ke-63)		Manoj Kumar	Hindi	Dikenali dengan imejnya sebagai wira patriotik, Kumar memulakan kerjayanya sebagai pelakon dengan filem Hindi 1957, Fashion. Pelakon dan pengarah filem berasaskan tema patriotik, Kumar dipanggil "Bharat Kumar".[77]
2016 (ke-64)		Kasinathuni Viswanath	Telugu	Viswanath memulakan kerjayanya sebagai seorang perakam bunyi. Dalam kerjaya filem yang merangkumi enam puluh tahun, Viswanath telah mengarahkan lima puluh tiga filem cereka dalam pelbagai genre, termasuk filem berdasarkan seni persembahan, seni visual, dan estetika. Viswanath telah mendapat lima Anugerah Filem Kebangsaan, dan telah menerima pengiktirafan antarabangsa untuk karya-karyanya.[78][79]
2017 (ke-65)		Vinod Khanna[c]	Hindi	Membuat penampilan sulungnya dalam Man Ka Meet (1968), Khanna terutamanya terkenal kerana karyanya sebagai pelakon dalam filem Hindi pada tahun 1970-an.[81] Beliau mengambil masa singkat dari filem (1982-1987) dan memasuki politik pada tahun 1997.[82]
2018 (ke-66)		Amitabh Bachchan[83]	Hindi	Membuat penampilan sulungnya dalam Saat Hindustani, Bachchan sering dikenali oleh suara bariton yang unik dan untuk kemuliaannya dalam bidang lakonan. Dirujuk sebagai Shahenshah dari Bollywood, beliau telah muncul di lebih 200 filem India dalam kerjaya yang merangkumi hampir lima dekad. Beliau dianggap sebagai pelakon terbesar dan paling berpengaruh dalam sejarah pawagam India serta pawagam dunia, sehingga pengarah Perancis François Truffaut memanggilnya sebagai "industri satu orang."

Anugerah serupa

Beberapa penganugerahan dan festival filem lain telah dinamakan sempena Dadasaheb Phalke, kadangkala menyebabkan kekeliruan. Anugerah tersebut termasuk Anugerah Yayasan Filem Dadasaheb Phalke dan Anugerah Kecemerlangan Dadasaheb Phalke, yang tidak berkaitan dengan penganugerahan yang diberikan oleh Direktorat Festival Filem. Beberapa pembikin filem terkemuka, seperti Shyam Benegal, telah mencadangkan bahawa kerajaan India mengambil langkah untuk menghalang penggunaan Dadasaheb Phalke seperti itu tetapi Kementerian Penerangan dan Penyiaran mengatakan bahawa ia tidak dapat melakukannya kerana nama-nama anugerah baru itu bukan salinan tepat.^[84]

Catatan penjelasan

1. Pada 1972, Raj Kapoor meraih anugerah anumerta yang diberikan kepada bapanya, Prithviraj Kapoor. Namun, pada 1 Mei 1988, ketika menerima anugerah itu oleh Presiden India, R. Venkataraman, Kapoor diserang sesak nafas dan dibawa ke hospital menggunakan ambulans Presiden. Kapoor meninggal sebulan kemudian pada 2 Jun 1988.^[8][9]
2. Prithviraj Kapoor meninggal dunia pada 29 Mei 1972, pada usia 65 tahun.^[17] Beliau menerima anugerah itu secara anumerta pada 1971.
3. Vinod Khanna meninggal dunia pada 27 April 2017, pada usia 70 tahun.^[80] Beliau dianugerahkan secara anumerta pada 2017.