Timah

Timah atau Stanum (daripada bahasa Latin Stannum; bahasa Inggeris: Tin) ialah sejenis logam kimia keunsuran yang mempunyai simbol Sn dan nombor atom 50. Timah adalah logam lemah yang berwarna keperakan dan mudah tertempa. Timah sukar untuk dioksidakan oleh udara. Timah juga tahan kakisan dan digunakan untuk menyadur logam-logam lain agar tahan karat. Timah merupakan unsur dalam banyak jenis aloi, contohnya dengan tembaga untuk menghasilkan gangsa. Aloi piuter mengandungi kira-kira 85% hingga 99% timah. Kebiasaannya, timah diperolehi dalam bentuk oksida logam daripada mineral kasiterit.

50 indium ← timah → antimoni Ge ↑ Sn ↓ Pb Jadual berkala piawai - Jadual berkala terlanjut
Am
Nama, simbol, nombor	timah, Sn, 50
Siri kimia	logam lemah
Kumpulan, kala, blok	14, 5, p
Rupa	kelabu keperakan berkilat
Jisim atom piawai	118.710(7) g·mol−1
Tatarajah elektron	[Kr] 5s25p2
Elektron pada setiap petala	2, 8, 18, 18, 4
Fasa	pepejal
Ketumpatan (pada suhu bilik)	(putih) 7.635 g·cm−3
Ketumpatan (pada suhu bilik)	(kelabu) 5.769 g·cm−3
Ketumpatan cecair pada takat lebur	6.99 g·cm−3
Takat lebur	505.08 K (231.93 °C, 449.47 °F)
Takat didih	2875 K (2602 °C, 4716 °F)
Haba lakuran	(putih) 7.03 kJ·mol−1
Haba pengewapan	(putih) 296.1 kJ·mol−1
Muatan haba tentu	(25 °C) (putih) 27.112 J·mol−1·K−1
Tekanan wap P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k pada T/K 1497 1657 1855 2107 2438 (2893)
Sifat keatoman
Keadaan pengoksidaan	4, 2 (Oksida amfoterik)
Keelektronegatifan	1.96 (skala Pauling)
Jejari atom	145 pm
Jejari atom terhitung	145 pm
Jejari kovalen	141 pm
Jejari Van der Waals	217 pm
Lain-lain
Sifat magnet	tiada data
Kerintangan elektrik	(0 °C) 115 nΩ·m
Keberkonduktan haba	(300 K) 66.8 W·m−1·K−1
Pengembangan terma	(25 °C) 22.0 µm·m−1·K−1
Kelajuan bunyi (rod halus)	(suhu bilik) (guling) 2730 m·s−1
Modulus Young	50 GPa
Modulus ricih	18 GPa
Nisbah Poisson	0.36
Kekerasan Brinell	51 MPa
Nombor CAS	7440-31-5
Isotop-isotop terpilih
Rencana utama: Isotop timah iso NA separuh hayat DM DE (MeV) DP 112Sn 0.97% Sn stabil dengan 62 neutron 114Sn 0.66% Sn stabil dengan 64 neutron 115Sn 0.34% Sn stabil dengan 65 neutron 116Sn 14.54% Sn stabil dengan 66 neutron 117Sn 7.68% Sn stabil dengan 67 neutron 118Sn 24.22% Sn stabil dengan 68 neutron 119Sn 8.59% Sn stabil dengan 69 neutron 120Sn 32.58% Sn stabil dengan 70 neutron 122Sn 4.63% Sn stabil dengan 72 neutron 124Sn 5.79% Sn stabil dengan 74 neutron 126Sn syn ~1 E5 thn Beta- 0.380 126Sb
Rujukan
Kotak ini: pralihat bincang sunting

Sifat-sifat utama

Timah mudah tertempa, mulur, sangat terhablur dan berwarna putih keperakan. Sekeping logam timah yang dibengkokkan akan menghasilkan bunyi retakan. Bunyi ini disebabkan oleh pengembaran hablur. Logam ini tahan kakisan daripada air paip lembut, air laut dan air yang disuling. Timah bertindak dengan asid kuat, alkali kuat dan garam-garam asid. Timah bertindak sebagai mangkin kepada oksigen dalam larutan, lalu mempercepatkan tindakan serangan kimia. Timah membentuk SnO₂ (Stanum dioksida) apabila dipanaskan dalam udara. SnO₂ bersifat asid lemah dan bertindak dengan oksida bes untuk menghasilkan garam stanat (SnO₃^2-) Timah boleh digilap penuh. Timah digunakan sebagai saduran pelindung untuk logam-logam lain bagi mengelakkan kakisan atau tindakan-tindakan kimia lain. Logam ini bertindak secara langsung dengan klorin dan oksigen dan menyesar hidrogen daripada asid-asid cair. Timah mudah tertempa pada suhu-suhu biasa (suhu bilik) tetapi rapuh pada suhu rendah.