santwarju tal-fejqan fis-sit arkeoloġiku ta' Epidaurus, Argolid, il-Greċja From Wikipedia, the free encyclopedia
It-Tempju ta' Asklepju ta' Epidaurus, magħruf ukoll bħala s-Santwarju ta' Asklepju ta' Epidaurus, kien santwarju f'Epidaurus iddedikat lil Asklepju. Kien is-sit imqaddes prinċipali ta' Asklepju. Is-santwarju f'Epidaurus kien ir-rivali ta' siti maġġuri oħra tal-qima bħas-Santwarju ta' Żeus f'Olimpja u ta' Apollo f'Delphi. It-tempju nbena fil-bidu tas-seklu 4 Q.K. Jekk kien għadu jintuża sas-seklu 4 W.K., it-tempju ċertament ingħalaq waqt il-persegwitazzjoni tal-pagani fl-aħħar tal-Imperu Ruman, meta l-Imperaturi Kristjani ħarġu editti li kienu jipprojbixxu l-qima mhux Kristjana.
Is-Santwarju ta' Asklepju ta' Epidaurus ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1988.[1]
Pausanias iddeskriva l-mit madwar l-istabbiliment tat-tempju, kif ukoll l-importanza reliġjuża tal-qima ta' Asklepju fis-seklu 2:
It-tempju kien Doriku, sitt kolonni bi ħdax-il kolonna, b'tul ta' madwar 80 pied. Ħdejn it-tempju ġiet skavata kitba mnaqqxa (Inscriptiones Graecae IV, it-tieni edizzjoni, nru. 102) li tagħti rendikont pubbliku ta' meta nbena t-tempju. Il-kitba mnaqqxa ssemmi lil Teodotu bħala l-arkitett. Il-proġett ħa kważi ħames snin biex tlesta. It-tempju kellu skultura pedimentali, fuq quddiem u fuq wara, u acroteria bil-figuri. Dawn, li kienu l-frott tal-aqwa skulturi ta' dak iż-żmien, issa jokkupaw kamra prominenti fil-Mużew Arkeoloġiku Nazzjonali f'Ateni.
L-istatwa meqjuma tad-deheb u tal-avorju tal-alla ġiet deskritta minn Pausanias, li ddeskriva wkoll is-santwarju fis-seklu 2:
Mis-santwarju ġew ippreservati biss il-pedamenti. Xi frammenti mill-istruttura ta' fuq, li ġew irkuprati fl-iskavi, jinsabu fil-Mużew Arkeoloġiku fis-sit, u minflok inbniet rikostruzzjoni parzjali tal-frammenti li nstabu.
Madankollu, it-Tempju ta' Asklepju ma kienx l-unika binja f'Epidaurus. Pausanias iddokumenta diversi binjiet iżgħar oħra fiż-żona sagra u l-ort tal-kumpless tat-tempju, fosthom teatru, Tempju ta' Artemis, xbieha ta' Epione, Santwarju ta' Afrodite u Themis, "korsa tat-tiġrijiet... u funtana li ta' min jaraha għas-saqaf tagħha u għall-ġmiel inġenerali".[2]
Fi żmien iż-żjara ta' Pausanias fis-seklu 2, żdiedu wkoll diversi donazzjonijiet minn senatur Ruman Antoninos, fosthom: "banju ta' Asklepju u santwarju tal-allat imsejħa tal-ġenerożità. Bena wkoll tempju ddedikat lil Hygeia, Asklepju, u Apollon, bl-aħħar tnejn imsejħa Aigyptios (Eġizzjani). Barra minn hekk, irrestawra l-portiku msejjaħ il-Portiku ta' Kotys, li minħabba li l-brikks li bihom inbena ma kinux maħruqin, iġġarraf wara li ċeda s-saqaf tiegħu. Peress li ċ-ċittadini ta' Epidaurus qrib is-santwarju kienu mħassbin ferm, billi n-nisa u l-morda ma kellhomx fejn jistkennu u kellhom joqogħdu fil-beraħ, huwa pprovda binja, sabiex jindirizza dak it-tħassib. Hemmhekk, fl-aħħar, kien post fejn mingħajr dnub bniedem seta' jmut u mara setgħet twelled...".[2]
It-tempju kellu importanza reliġjuża kbira fil-qima ta' Asklepju. Kien sit ta' pellegrinaġġ sagru mid-dinja antika kollha, u influwenza l-qima ta' Asklepju f'bosta santwarji oħra ddedikati lilu. Pausanias iddeskriva kif is-sriep kienu meqjusa sagri għall-alla tas-sit: "Is-sriep, inkluż tipi strambi ta' lewn fl-isfar, jitqiesu sagri għal Asklepju, u huma mansi mal-irġiel".[2]
Pausanias iddeskriva l-qima u l-importanza tas-sit bħala post ta' pellegrinaġġ fis-seklu 2:
Kien hemm bosta leġġendi, ġrajjiet u mirakli li ntqal li seħħew fit-tempju matul is-sekli ta' pellegrinaġġ lejn is-sit. Ċiċerun alluda għan-natura tal-ħniena ta' Asklepju meta rrakkonta kif Dijoniżju ta' Siracusa allegatament wettaq sagrileġġ fis-santwarju mingħajr ma ngħata kastig divin: "Huwa ordna t-tneħħija tad-daqna tad-deheb ta' Asklepju f'Epidaurus, għaliex sostna li ma kienx sew li l-iben ikollu d-daqna meta missieru [Apollo] fit-tempji kollha kien jidher bla daqna... U Asklepju ma kkastigahx billi xeħtu f'xi post imbiegħed biex imut bil-ġuħ jew b'xi marda kiefra u dejjiema".[4]
Fis-seklu 3, Aelian jiddeskrivi miraklu leġġendarju li skontu seħħ fis-santwarju:
It-tempju ma setax kien qed jiffunzjona iktar tard mis-seklu 4 jew 5, meta s-santwarji pagani kollha ngħalqu waqt il-persegwitazzjoni tal-pagani fl-aħħar tal-Imperu Ruman.
Is-Santwarju ta' Asklepju ta' Epidaurus ġie ddeżinjat bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1988.[1]
Il-valur universali straordinarju tas-sit ġie rrikonoxxut abbażi ta' ħames kriterji tal-għażla tal-UNESCO: il-kriterju (i) "Rappreżentazzjoni ta' kapulavur frott il-kreattività tal-bniedem"; il-kriterju (ii) "Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ"; il-kriterju (iii) "Xhieda unika jew minn tal-inqas eċċezzjonali ta' tradizzjoni kulturali jew ta' ċivilizzazzjoni li għadha ħajja jew li għebet"; il-kriterju (iv) "Eżempju straordinarju ta' tip ta' bini, ta' grupp ta' siti jew ta' pajsaġġ arkitettoniku jew teknoloġiku li joħroġ fid-dieher stadju/i sinifikanti fl-istorja tal-bniedem"; u l-kriterju (vi) "Assoċjazzjoni diretta jew tanġibbli ma' avvenimenti jew ma' tradizzjonijiet ħajjin, ma' ideat jew ma' twemmin, jew ma' xogħlijiet artistiċi jew letterarji ta' valur universali straordinarju".[1]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.