ဟတ်ယိုင်မြို့
From Wikipedia, the free encyclopedia
ဟတ်ယိုင်မြို့ (Hat Yai) (ထိုင်း: หาดใหญ่, အသံထွက် [hàːt jàj], သည် ထိုင်းနိုင်ငံတောင်ပိုင်းရှိ မလေးရှားနယ်စပ်မှ မြို့ဖြစ်သည်။ 7°1′N 100°28′Eတွင် တည်ရှိပြီး ဘန်ကောက်မြို့၏တောင်ဘက် ၉၄၆ km (၅၈၈ mi) အကွာတွင်ရှိသည်။၂၀၁၂ခုနှစ်တွင် မြူနီစီပယ် ဧရိယာအတွင်း၌ လူဦးရေ ၁၅၈၂၁၈ရှိသည်။ မက်ထရိုပိုလစ်တန်ဒေသ၌ လူဦးရေ ၃၈၅၉၂၇ ရှိကာ ဆုန်ခလာပြည်နယ်၏ အကြီးဆုံးမြို့ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံတောင်ပိုင်း၏ အကြီးဆုံး မက်ထရိုပိုလစ်တန်ဖြစ်ကာ တစ်နိုင်ငံလုံး တတိယမြောက်အကြီးဆုံး မက်ထရိုပိုလစ်တန်ဖြစ်သည်။ တစ်ခါတစ်ရံတွင် ဆုန်ခလာပြည်နယ်၏ မြို့တော်အဖြစ် အထင်မှားတတ်ကြသည်။ အမှန်တွင် ဆုန်ခလာပြည်နယ်၏ မြို့တော်မှာ ဆုန်ခလာမြို့သာဖြစ်ပြီး ဟတ်ယိုင်မြို့မှာ စီးပွားရေးမြို့သာဖြစ်သည်။
| ဟတ်ယိုင်မြို့ Hat Yai หาดใหญ่ | ||
|---|---|---|
| မြူနီစီပယ်မြို့ | ||
 | ||
| ||
  ဟတ်ယိုင်မြို့ Hat Yai | ||
| ကိုဩဒိနိတ်: 7°1′N 100°28′E | ||
| နိုင်ငံ |  ထိုင်း | |
| ပြည်နယ် | ဆုန်ခလာ | |
| ခရိုင် | ဟတ်ယိုင် | |
| အစိုးရ | ||
| • အမျိုးအစား | မြူနီစီပယ် | |
| • မြို့တော်ဝန် | Prai Pattano | |
| ဧရိယာ | ||
| • မြူနီစီပယ်မြို့ | ၂၁.၀၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၈.၂၀ စတုရန်းမိုင်) | |
| • ကုန်းမြေ | ၂၀.၅၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၈.၀၀ စတုရန်းမိုင်) | |
| • ရေထု | ၀.၅၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၀.၂၀ စတုရန်းမိုင်) 2.38% | |
| • မြို့ပြကြီး | ၈၅၂.၇၉ စတုရန်းကီလိုမီတာ (၃၂၉.၂၆ စတုရန်းမိုင်) | |
| လူဦးရေ (2012) | ||
| • မြူနီစီပယ်မြို့ | ၁၅၈,၂၁၈ | |
| • သိပ်သည်းမှု | ၁၂,၆၇၆.၀၅/km၂ (၃၅,၂၉၇.၅၅/sq mi) | |
| • မြို့ပြကြီး | ၃၈၅,၉၂၇ | |
| Registered residents only | ||
| အချိန်ဇုန် | ICT (UTC+7) | |
| စာပို့ကုတ် | 90110 | |
| ဧရိယာကုတ် | (+66) 74 | |
| ဝက်ဘ်ဆိုဒ် | hatyaicity.go.th | |
မူလအမည်မှာ ခို့စမတ်ချွန် (Khok Samet Chun) (โคกเสม็ดชุน, "shore eugenia knoll")ဖြစ်ပြီး ထိုနေရာတွင် တောင်ပိုင်းမီးရထားလမ်းပိုင်း မဖောက်လုပ်မီအထိ ရွာလေးတစ်ရွာဖြစ်ခဲ့သည်။ ယခင်က ဆုန်ခလာနှင့်ဆက်သောအပိုင်းမှာ ဥ တပိုတွင်သာဖြစ်ပြီး ဥတပို ရေကြီးမှုများကြောင့် ၁၉၂၂ခုနှစ်တွင် ခို့စမတ်ချွန်သို့ ပြောင်းခဲ့သည်။ သန်တရုတ်လူမျိုး ရထားလမ်း ကန်ထရိုက်ဖြစ်သူ Khun Niphat Chinnakor ကြောင့် မြို့ငယ်အဖြစ်သို့ အလျှင်အမြန် တိုးတက်ခဲ့သည်။
၁၉၂၈ ဒီဇင်ဘာလ ၁၁ရက်နေ့တွင် ခရိုင် (sukhaphiban) အဖြစ် ပြောင်းလဲခံခဲ့ရသည်။4.4 km² ကျယ်ဝန်းပြီး ပထမဆုံးမြို့တော်ဝန် Udom Bunlongမှ အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။၁၉၃၈ခုနှစ်တွင် မြူနီစီပယ် အုပ်ချုပ်ရေးရုံးကို ဆောက်လုပ်ပြီးစီးခဲ့သည်။၁၉၄၉ခုနှစ် မတ်လ ၁၆ရက်နေ့တွင် ဟတ်ယိုင်ကို မြို့အဆင့်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။၁၉၆၁ခုနှစ် မေလ ၁၀ရက်နေ့တွင်မြို့၏ ဧရိယာကို 8 km² အထိ ထပ်ချဲ့ခဲ့သည်။ မြို့မှာ ကြီးမားလာသည်နှင့်အမျှ ၁၉၆၈ခုနှစ် ဩဂုတ် ၁၃ရက်နေ့တွင် အုပ်ချုပ်ရေးရုံးအသစ်ကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။၁၉၇၇ခုနှစ် ဧပြီလတွင် မြို့၏ ဧရိယာကို 21 km² အထိ ဒုတိယအကြိမ် တိုးချဲ့ခဲ့ပြန်သည်။၁၉၉၅ခုနှစ်တွင် မြူနီစီပယ်မြို့အဖြစ် အဆင့်မြှင့်တင်ခဲ့သည်။ ဟတ်ယိုင်ဆိုသည့် အမည်မှာ မဟတ်ယိုင်'ဆိုသည့် အမည်၏ အတိုကောက်ဖြစ်သည်။ မဟတ်ဆိုသည်မှာ ပိန္နဲပင် ဖြစ်သည်။
ဟတ်ယိုင်မြို့မှာ အပူပိုင်း ရာသီဥတုမျိုးရှိသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အခြားသောဒေသများကဲ့သို့ပင် ပူ၍ စိုစွတ်သည်။ သတ်ယိုင်မြို့တွင် ရာသီဥတု ၂မျိုးသာရှိသည်။ စိုစွတ်သော ရာသီနှင့် ခြောက်သွေ့သော ရာသီတို့ဖြစ်သည်။ စိုစွတ်သောရာသီမှာ မေလမှ ဒီဇင်ဘာလအထိဖြစ်ပြီး မုတ်သုံနှင့် မိုးရွာတတ်သည်။ ခြောက်သွေ့သောရာသီမှာ ဇန်နဝါရီမှ ဧပြီအထိဖြစ်သည်။ သတ်ယိုင်မြို့တွင် တစ်ခါတစ်ရံ မိုးကြီးတတ်ပြီး ရေမြုပ်တတ်သည်။ နိုဝင်ဘာလတွင် ၂၂ရက်ခန့် မိုးရွာသွန်းတတ်ပြီး မိုးရေချိန် 317 mmထက် ရှိတတ်သည်။
| ဟတ်ယိုင်မြို့ (၁၉၈၁ - ၂၀၁၀) အတွက် ရာသီဥတု အချက်အလက်များ | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| လ | ဇန်နဝါရီ | ဖေဖော်ဝါရီ | မတ် | ဧပြီ | မေ | ဇွန် | ဇူလိုင် | ဩဂုတ် | စက်တင်ဘာ | အောက်တိုဘာ | နိုဝင်ဘာ | ဒီဇင်ဘာ | နှစ် |
| စံချိန်တင် အမြင့်ဆုံး °C (°F) | 35.4 (95.7) |
37.4 (99.3) |
38.3 (100.9) |
39.2 (102.6) |
38.3 (100.9) |
36.8 (98.2) |
37.3 (99.1) |
36.9 (98.4) |
36.5 (97.7) |
36.3 (97.3) |
34.7 (94.5) |
34.1 (93.4) |
39.2 (102.6) |
| ပျမ်းမျှ အမြင့်ဆုံး အပူချိန် °C (°F) | 31.0 (87.8) |
32.7 (90.9) |
34.2 (93.6) |
34.6 (94.3) |
33.8 (92.8) |
33.5 (92.3) |
33.2 (91.8) |
33.1 (91.6) |
32.5 (90.5) |
31.8 (89.2) |
30.4 (86.7) |
29.7 (85.5) |
32.5 (90.5) |
| နေ့စဉ် ပျမ်းမျှ °C (°F) | 26.0 (78.8) |
26.7 (80.1) |
27.6 (81.7) |
28.0 (82.4) |
27.8 (82) |
27.7 (81.9) |
27.4 (81.3) |
27.4 (81.3) |
26.9 (80.4) |
26.5 (79.7) |
26.0 (78.8) |
25.6 (78.1) |
27.0 (80.6) |
| ပျမ်းမျှ အနိမ့်ဆုံး အပူချိန် °C (°F) | 22.0 (71.6) |
22.1 (71.8) |
22.9 (73.2) |
23.7 (74.7) |
24.0 (75.2) |
23.8 (74.8) |
23.5 (74.3) |
23.5 (74.3) |
23.4 (74.1) |
23.3 (73.9) |
23.2 (73.8) |
22.6 (72.7) |
23.2 (73.8) |
| စံချိန်တင် အနိမ့်ဆုံး °C (°F) | 18.3 (64.9) |
18.2 (64.8) |
18.5 (65.3) |
20.0 (68) |
21.2 (70.2) |
20.9 (69.6) |
20.3 (68.5) |
20.6 (69.1) |
20.9 (69.6) |
21.1 (70) |
20.7 (69.3) |
19.1 (66.4) |
18.2 (64.8) |
| ပျှမ်းမျှ မိုးရေချိန် mm (inches) | 53.8 (2.118) |
24.4 (0.961) |
75.1 (2.957) |
118.6 (4.669) |
147.7 (5.815) |
119.3 (4.697) |
104.5 (4.114) |
113.0 (4.449) |
157.3 (6.193) |
227.8 (8.969) |
317.1 (12.484) |
267.7 (10.539) |
၁၇၂၆.၃ (၆၇.၉၆၅) |
| ပျမ်းမျှ မိုးရွာသွန်းရက်များ | 8.2 | 3.6 | 7.2 | 12.4 | 14.3 | 13.6 | 14.0 | 15.2 | 18.5 | 21.1 | 21.4 | 18.4 | 167.9 |
| Average relative humidity (%) | 80 | 77 | 76 | 78 | 81 | 80 | 79 | 79 | 82 | 85 | 87 | 85 | 81 |
| Mean monthly sunshine hours | 182.9 | 166.7 | 186.0 | 144.0 | 114.7 | 111.0 | 114.7 | 114.7 | 108.0 | 111.6 | 105.0 | 108.5 | ၁၅၆၇.၈ |
| Mean daily sunshine hours | 5.9 | 5.9 | 6.0 | 4.8 | 3.7 | 3.7 | 3.7 | 3.7 | 3.6 | 3.6 | 3.5 | 3.5 | 4.3 |
| Source #1: Thai Meteorological Department[1] | |||||||||||||
| Source #2: Office of Water Management and Hydrology, Royal Irrigation Department (sun and humidity)[2] | |||||||||||||
လူဦးရေအချိုးအစားအရ ဟတ်ယိုင်မြို့မှာ မလေး-မွတ်စလင်လူမျိုးများနှင့် တရုတ်လူမျိုးများမှာ နိုင်ငံအတွင်း အခြားဒေသများနှင့် ယှဉ်လျှင် လွန်စွာ များပြားသည်။ သတ်ယိုင်၏ လူဦးရေမှာ ၁၅၇၃၅၉ဦးရှိပြီး ဘန်ကောက်မြို့၊ နွန်တပ်ဘူရီမြို့၊ ပတ်ခရက်မြို့ တို့ပြီးလျှင် စတုတ္ထမြောက် လူဦးရေအများဆုံးမြို့ဖြစ်သည်။
ထိုင်းနိုင်င် တောင်ဘက်အပိုင်း၏ စီးပွားရေး အချက်အချာဒေသဖြစ်၍ PULO သောင်းကျန်းသူများနှင့် အလားတူ အဖွဲ့များ၏ အကြမ်းဖက်ရေးရာ ပစ်မှတ် ဖြစ်လာသည်။
၂၀၀၅ခုနှစ် ဧပြီ၅ရက်နေ့တွင် ကယ်ရီဖောကုန်တိုက်ကြီးနှင့် ဟတ်ယိုင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်တို့တွင် ဗုံးပေါက်ကွဲမှု ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ သေဆုံးသူနှင့် ဒဏ်ရာရသူ ၂ဒါဇင်ကျော် ရှိခဲ့သည်။ ၂၀၀၆ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၁၆ရက်နေ့တွင် အဆက်လိုက် ဗုံးပေါက်ကွဲမှုများကြောင့် လူလေးဦး သေဆုံးခဲ့ကာ လူ၇၀ကျော် ဒဏ်ရာရခဲ့သည်။ [3] ၂၀၁၂ခုနှစ် မတလ၃၁ရက်နေ့တွင် လီဂါဒန်းပလာဇာ ဟိုတယ်တွင် ကားဗုံးပေါက်ကွဲပြီး လူ၅ဦးသေဆုံးကာ ရာနှင့်ချီ၍ ဒဏ်ရာရခဲ့သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံသားများသာမက မလေးရှားမှ ခရီးသွားများပါ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ထိုကိစ္စကို BRN အဖွဲ့မှ ပြုလုပ်သည်ဟု ထိုင်းတော်ဝင်တပ်မတော်မှ ယုံကြည်ကြသည်။
၂၀၁၄ခုနှစ် မေလ၆ရက်နေ့တွင် စတိုးဆိုင်တစ်ခုနှင့် ရဲစခန်းတစ်ခုတွင် ဗုံး၂လုံး ပေါက်ကွဲကာ လူ၉ဦး ဒဏ်ရာရခဲ့သည်။
ဟတ်ယိုင် လမ်းဆုံ ဘူတာရုံသည် စတင် တည်ဆောက်ခဲ့စဉ်ကပင် ထိုင်းနိုင်ငံ တောင်ပိုင်းဒေသ၏ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးတွင် အရေးပါသောကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ တောင်ပိုင်း၏ အကြီးဆုံးဘူတာရုံတစ်ခုဖြစ် ဟတ်ယိုင်ဘူတာရုံမှာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဘူတာရုံတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။ နေ့စဉ် ရထား၂၈စီးဆိုက်သည်။၂၆စီးမှာ ထိုင်းနိုင်ငံမှဖြစ်ကာ ၂စီးမှာ မလေးရှားနိုင်ငံမှ ဖြစ်သည်။
ရထားလမ်းနှင့် အပြိုင်တွင် အာရှ အဝေးပြေးလမ်းမ ၂ တည်ရှိသည်။ အာရှ အဝေးပြေးလမ်းမ ၁၈မှာ ဟတ်ယိုင်မြို့တွင် စတင်ကာ တောင်ဘက်သို့ဆက်ပြီး မလေးကျွန်းဆွယ်အတိုင်း ဆက်သွားသည်။
ဟတ်ယိုင်ကားဂိတ်မှာ တောင်ပိုင်း၏ အရေးပါသော ကားဂိတ်ဖြစ်သည်။ ထိုကားဂိတ်မှာ အနီးရှိ မြို့အားလုံးကို ဘတ်စ်ကားရှိသည်။ ထို့အပြင် ဘန်ကောက်၊ နခွန်ရတ်ချစီမာ စသည့်ဒေသများသို့လည်း ရှိသည်။ နိုင်ငံတွင်း ဒေသအချို့သာမက မလေးရှား၊ စင်ကာပူတို့မှ ကျွန်းများသို့လည်း မီနီဘတ်စ်များရှိသည်။
ဟတ်ယိုင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ် သည် မြို့လယ်ခေါင်မှ 9 km အကွာတွင် တည်ရှိကာ ကွာလာလမ်ပူနှင့် စင်ကာပူသို့ လေကြောင်းခရီးများရှိသည်။မက္ကာမြို့သို့ ဝတ်ပြုသ့ားမည့် မွတ်စလင်များအတွက် အဓိကလေဆိပ်ဖြစ်သည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ပဉ္စမမြောက် အလုပ်အရှုပ်ဆုံး လေဆိပ်ဖြစ်ကာ ၂၀၁၁ခုနှစ်တွင် ခရီးသည် ၁၈၆၉၁၁၃ဦးကို ဝန်ဆောင်မှုပေးနိုင်ခဲ့သည်။ [4]
ဆုန်ခလာမင်းသား တက္ကသိုလ်သည် တောင်ပိုင်းထိုင်းပြည်တွင် အကြီးဆုံးနှင့် သက်တမ်းအရင့်ဆုံး တက္ကသိုလ်ဖြစ်သည်။ ပင်မနယ်မြေမှာ ဟတ်ယိုင် မြို့လယ်ခေါင်တွင် တည်ရှိကာ တက္ကသိုလ် အဆောက်အဦးများမှာ ဟတ်ယိုင်နှင့် ခိုဟွန်မြို့တို့တွင်ဖြစ်သည်။ဤတက္ကသိုလ်မှာ ထိုင်းအမျိုးသားတက္ကသိုလ်များတွင် ထိပ်တန်းဝင်ဖြစ်သည်။ ဟတ်ယိုင်တွင် နာမည်ကြီး အထက်တန်းကျောင်းများစွာရှိသည်။ [5]
ဟတ်ယိုင်မြို့မှာ ထိုင်းနိုင်ငံနှင့် အိမ်နီးချင်းများအတွက်ပါ စီးပွားရေး အချက်အချာကျသည်။ ကုန်တိုက်ကြီးများ၊ ဈေးဝယ်စင်တာများ၊ ဈေးကြီးများမာ မြို့အနှံ့ တည်ရှိသည်။ ဆန်တီဆုတ်ဈေးမှာ ထင်ရှားလှသည်။ အစားအစာ၊ အထည်နင့် လျပ်စစ်ပစ္စည်းများကို အဓိက ရောင်းချသည်။
ကင်ယုန်းဈေးသည် ဟတ်ယိုင်မြို့လယ်ခေါင်မှ ကျော်ကြားလှသော ဈေးဖြစ်သည်။ ထိုဈေးကို ၁၉၂၈ခုနှစ်တွင် တရုတ်လူမျိုး Xi Gim Yong (徐金榮) စီးပွားရေးသမားမှ တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ထိုဈေးကို အပိုင်း၂ပိုင်းခွဲနိုင်သည်။ ပထမပိုင်းမှာ အထပ်၂ထပ်ရှိ အဆောက်အဦးဖြစ်ပြီး ဒုတိယအပိုင်းမှာ ဈေးအပြင်အပိုင်း လမ်းတစ်လျောက်ဖြစ်သည်။ ဈေးအတွင်းတွင် ပစ္စည်းများ စုံလင်လှသည်။ ပထမထပ်တွင် အသီးအနှံများ၊ အသားများ၊ ပင်လယ်စာများ၊ စားသောက်ဆိုင်များ စသည်တို့ရှိသည်။ ဟတ်ယိုင်မြို့တွင် စနေ၊ တနင်္ဂနွေ ၂ရက်ဈေးကြီး ၂ခုရှိသည်။
အရေးပါသော ဗုဒ္ဓဘုရားမှာ ဟတ်ယိုင်နမ်ဘုရား သို့မဟုတ် ဝပ် ဟတ်ယိုင်နမ်ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ တတိယအကြီးဆုံး လျောင်းတော်မှု ရုပ်ပွားတော်ရှိသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံ တစ်ဝှမ်းလုံးမှ လူများသည် ဤဘုရားသို့ လာရောက်လေ့ရှိကြသည်။ အောက်တိုဘာ ၁ရက်နေ့ညတွင်ကျင်းပသော ချက်ဖရာဘုရားပွဲမှာ ထိုင်းတောင်ပိုင်းတွင် ကျော်ကြားလှသည်။
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
