ဆူကာနို

Bung Karno ဟုလည်း လူသိများသော ဆူကာနို (Sukarno) (ဇွန် ၆၊ ၁၉၀၁ – ဇွန် ၂၁၊ ၁၉၇၀) သည် ၁၉၄၅ ခုနှစ်မှ ၁၉၆၇ ခုနှစ်အထိ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံးသမ္မတအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သော အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရေးသမား၊ မိန့်ခွန်းပြောကြားသူ၊ တော်လှန်ရေးသမားနှင့် အမျိုးသားရေးသမားတစ်ဦး ဖြစ်သည်။

ဆူကာနို
Official portrait, c. 1949
ပထမဦးမြောက် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ သမ္မတ
တာဝန်သက်တမ်း 18 August 1945 – 12 March 1967[မှတ်စု ၁]
ဝန်ကြီးချုပ်	See list Sutan Sjahrir (1945–1947) Amir Sjarifuddin (1947–1948) Mohammad Hatta (1948–1950) Abdul Halim (1950) Mohammad Natsir (1950–1951) Soekiman Wirjosandjojo (1951–1952) Wilopo (1952–1953) Ali Sastroamidjojo (1953–1955) Burhanuddin Harahap (1955–1956) Ali Sastroamidjojo (1956–1957) Djuanda Kartawidjaja (1957–1959) Himself (1959–1966)[မှတ်စု ၂] Suharto (1966–1967)[မှတ်စု ၃]
ဒုတိယ သမ္မတ	Mohammad Hatta (1945–1956)
ယခင်လူ	Office established
ဆက်ခံသူ	Suharto
President of United States of Indonesia
တာဝန်သက်တမ်း 27 December 1949 – 17 August 1950
ဝန်ကြီးချုပ်	Mohammad Hatta
ဒုတိယ သမ္မတ	Mohammad Hatta
ယခင်လူ	Tony Lovink (as High Commissioner of Dutch East Indies)
ဆက်ခံသူ	Himself (as President of Indonesia)
12th Prime Minister of Indonesia
De facto (self-appointed)
တာဝန်သက်တမ်း 9 July 1959 – 25 July 1966
သမ္မတ	Himself
လက်ထောက်	See list
ယခင်လူ	Djuanda Kartawidjaja
ဆက်ခံသူ	Suharto (as Chairman of the Cabinet Presidium)
ကိုယ်ရေး အချက်အလက်များ
မွေးဖွား	Koesno Sosrodihardjo (1901-06-06)၆ ဇွန်၊ ၁၉၀၁ Soerabaja, Dutch East Indies
ကွယ်လွန်	၂၁ ဇွန်၊ ၁၉၇၀(1970-06-21) (အသက် ၆၉) Jakarta, Indonesia
သင်္ဂြိုဟ်ရာနေရာ	Grave of Sukarno
နိုင်ငံရေးပါတီ	Independent
အခြား နိုင်ငံရေးလွှမ်းမိုးမှု	PNI (1927–1931)
အရပ်အမြင့်	၁၇၂ cm (၅ ft ၈ in)[၃]
ကြင်ဖော်	Siti Oetari (လက်ထပ် 1921; ကွာရှင်း 1923) Inggit Garnasih (လက်ထပ် 1923; ကွာရှင်း 1943) Fatmawati (လက်ထပ် ၁၉၄၃) Siti Hartini (လက်ထပ် ၁၉၅၃) Maharani Wisma Susana Siregar (လက်ထပ် 1958; ကွာရှင်း 1962) Sakiko Kanase (လက်ထပ် 1958; died 1959) Kartini Manoppo (လက်ထပ် 1959; ကွာရှင်း 1968) Dewi Sukarno (လက်ထပ် 1962) Haryati (လက်ထပ် 1963; ကွာရှင်း 1966) Amelia De La Rama (လက်ထပ် 1964) Yurike Sanger (လက်ထပ် 1964; ကွာရှင်း 1968) Heldy Djafar (လက်ထပ် 1966; ကွာရှင်း 1969)
သားသမီး	14, including Rukmini, Megawati, Rachmawati, Sukmawati, and Guruh
မိခင်	Ida Ayu Nyoman Rai
ဖခင်	Soekemi Sosrodihardjo
ပညာရေး	Hogere Burgerschool te Soerabaja
မိခင်ကျောင်း	Technische Hoogeschool te Bandoeng (Ir.)
အလုပ်အကိုင်	Politician engineer activist
လက်မှတ်
နာမည်ပြောင်	Bung Karno Great Lover Padoeka Jang Moelia

ဆူကာနိုသည် ဒတ်ခ်ျကိုလိုနီနယ်ချဲ့များထံမှ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးရရှိရန် ကြိုးပမ်းမှု၏ ခေါင်းဆောင်ဖြစ်သည်။ ကိုလိုနီခေတ်အတွင်း အင်ဒိုနီးရှား၏ အမျိုးသားရေးလှုပ်ရှားမှုတွင် ထင်ရှားသော ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်ခဲ့ပြီး ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ဂျပန်ကျူးကျော်တပ်များက လွှတ်ပေးသည်အထိ ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုကျော် ဒတ်ခ်ျအကျဉ်းချခံခဲ့ရသည်။ ဆူကာနိုနှင့် ၎င်း၏ အမျိုးသားရေးသမားများသည် အမျိုးသားရေးစိတ်ဓာတ်များ ပြန့်ပွားရေးအတွက် ဂျပန်၏ အကူအညီကို ရရှိရန်အတွက် ဂျပန်စစ်ပွဲအတွက် လူထု၏ထောက်ခံမှုကို ရယူရန် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။ ဂျပန်စစ်ရှုံးပြီးနောက် ဆူကာနိုနှင့် မိုဟာမက် ဟာတာ (Mohammad Hatta) တို့သည် ၁၉၄၅ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၇ ရက်နေ့တွင် အင်ဒိုနီးရှားလွတ်လပ်ရေးကို ကြေညာခဲ့ကြပြီး ဆူကာနိုကို သမ္မတအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် ဒတ်ခ်ျတို့က အင်ဒိုနီးရှားလွတ်လပ်ရေးကို အသိအမှတ်ပြုသည်အထိ သံတမန်နည်းလမ်းများနှင့် စစ်ရေးနည်းလမ်းများဖြင့် ဒတ်ခ်ျတို့၏ ကိုလိုနီပြန်လည်တည်ထောင်ရေး ကြိုးပမ်းမှုများကို အင်ဒိုနီးရှား၏ ခုခံကာကွယ်ရေးကို ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းကို "ကြေညာချက်ဖခင်" (Father of Proclamation) ဟူသော ဘွဲ့ကို ချီးမြှင့်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။

ပါလီမန်ဒီမိုကရေစီ၏ ရှုပ်ထွေးသောကာလနောက်ပိုင်းတွင် ဆူကာနိုသည် ၁၉၅၉ ခုနှစ်တွင် "လမ်းညွှန်ဒီမိုကရေစီ" (Guided Democracy) ဟုခေါ်သော အာဏာရှင်စနစ်ကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံတွင်းရှိ မတည်မငြိမ်ဖြစ်မှုများနှင့် ပုန်ကန်မှုများကို အောင်မြင်စွာ အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၀ ပြည့်လွန်နှစ်များ အစောပိုင်းတွင် ဆူကာနိုသည် နယ်ချဲ့ဆန့်ကျင်ရေးမူဝါဒများအောက်တွင် ပြင်းထန်သော နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒများကို ချမှတ်ခဲ့ပြီး ဘက်မလိုက်လှုပ်ရှားမှုကို ကိုယ်တိုင်ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ဤဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုများကြောင့် အနောက်နိုင်ငံများနှင့် ပိုမိုတင်းမာလာပြီး ဆိုဗီယက်ယူနီယံနှင့် ဆက်ဆံရေး ပိုမိုနီးကပ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၆၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ၃၀ ရက်နေ့ လှုပ်ရှားမှုနှင့် ပတ်သက်သည့် ဖြစ်ရပ်များအပြီးတွင် စစ်တပ်ဗိုလ်ချုပ် ဆူဟာတို (Suharto) သည် အနောက်နိုင်ငံ၏ ထောက်ခံမှုဖြင့် ဆူကာနိုဦးဆောင်သော အစိုးရကို စစ်ရေးအရ ဖြုတ်ချပြီး နိုင်ငံကို အများစု ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် CIA နှင့် ဗြိတိသျှ ထောက်လှမ်းရေးဌာနများ၏ ထောက်ခံမှုဖြင့် ကွန်မြူနစ်ပါတီဝင်များနှင့် သံသယရှိသူများကို ကွပ်မျက်ခြင်းအပါအဝင် ဘယ်ဝါနှင့် ဘယ်ဝါဟု ယူဆရသူများကို နှိမ်နင်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး လူပေါင်း ၅၀၀,၀၀၀ မှ ၁,၀၀၀,၀၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။ ၁၉၆၇ ခုနှစ်တွင် ဆူဟာတိုသည် ဆူကာနိုအား အစားထိုးကာ သမ္မတရာထူးကို တရားဝင် ရယူခဲ့ပြီး ဆူကာနိုမှာ ၎င်းကွယ်လွန်ချိန်အထိ နေအိမ်အကျယ်ချုပ်ဖြင့် ရှိနေခဲ့သည်။

ဂုဏ်ပြုခံရခြင်း

ဂျာကာတာမြို့ရှိ အဓိကလေဆိပ်ဖြစ်သော ဆူကာနို-ဟာတာ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ် (Soekarno–Hatta International Airport) ကို အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံးသမ္မတ ဆူကာနို (၁၉၀၁-၁၉၇၀) နှင့် ဒုတိယသမ္မတ မိုဟာမက် ဟာတာ (၁၉၀၂-၁၉၈၀) တို့၏ အမည်များကို ဂုဏ်ပြု၍ မှည့်ခေါ်ထားခြင်း ဖြစ်သည်။

မှတ်စု

1. On 11 March 1966, Sukarno, confronted by Generals Basuki Rahmat, Mohammad Jusuf, and Amir Machmud, who were sent by Suharto, signed an order "delegating to General Suharto the authority 'to take all necessary steps to guarantee security and calm and the stability of the running of the government and the course of the revolution,' and also to preserve the personal safety of the president." This effectively ended Sukarno's presidential powers. However, he remained the nominal president. Later in the month, a new cabinet was announced.^[၁]
2. De facto (self-appointed)^[၂]
3. As Chairman of the Cabinet Presidium