တိုင်းလူဘာသာစကား
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
လူးရှမ်း ( ဗမာ : လူးရှမ်း; luu Shan, လူးရှမ်း : ᦅᧄᦺᦑᦟᦹᧉ ᦅᧄᦺᦑᦟᦹᧉ ,ဂမ်ဒိုင်လူး၊ တိုင်ထံ စာလုံးပေါင်း - ᨣᩴᩣᩱᨴᩭᩃᩧ ᩢ ) သို့မဟုတ် တိုင်လူး၊ တိုင်လီူး၊ တိုင်လူး၊ တိုင်လီ၊ သိပ်သောင်ဗန်န_ဆစ်ဆောင်ပန်န ဒိုင် ( တရုတ် : ဒိုင်းလေယူ၊ ထိုင်း: ภาษาไทลื้อ အသံထွက် [pʰāː.sǎː.tʰāj.lɯ́ː] ဘာသာထိုင်း လူး အသံထွက် [pʰāː.sǎː.tʰāj.lɯ́ː] ; ဗီယက်နမ်: Lự သို့ Lữ ) စကားသည် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူဦးရေ ၇၀၀,၀၀၀ ခန့် ပြောဆိုကြပြီ လူးရှမ်း ဘာသာစကားသည် တိုင်အနွယ်ဝင်ဘာသာစကား ဖြစ်သည်။ ၎င်းဘာသာစကားပြောဆိုသူများ စုစုပေါင်းအရေအတွက်တွင် တရုတ်နိုင်ငံ ( ယူနန် )တွင် လူဦးရေ ၂၈၀,၀၀၀၊ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၂၀၀,၀၀၀၊ လာအိုတွင် ၁၃၄,၀၀၀၊ ထိုင်းတွင် ၈၃,၀၀၀ နှင့် ဗီယက်နမ်တွင် ၄,၉၆၀ ဦးတို့၏ စာရင်းပါပါဝင်သည်။ [၃] ဘာသာစကားသည်အခြား တိုင် ဘာသာစကားများ နှင့်ဆင်တူသည်။ ထိုင်းမြောက်ပိုင်းဘာသာစကား ဟုလည်းခေါ်သည့်ခမ်းမောင် သို့မဟုတ် တိုင်ယွန်းနှင့်နီးကပ်စွာဆက်စပ်သည်။ ယူနန်ပြည်နယ်တွင် သိပ်သောင်ဗန်နဒိုင် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရစီရင်စု ၊ Pu'er City ရှိ Jiangcheng Hani နှင့် ယီ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရစီရင်စု များတွင်ပြောဆိုခဲ့သည်။
ဗီယက်နမ်မှာတော့, လူးရှမ်းဘာသာကို တရားဝင်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုကြသည်။ တရုတ်ပြည်တွင် လူး ရှမ်းမျိုးနွယ်ကို သူတို့၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ်ခွဲခြားထားသည်။ တိုင်းရင်းသားလူနည်းစု ဒိုင်လူမျိုး တိုင်ဘာသာစကားများ များစွာရှိသည်။ ဇောင်
ယေဘုယျအားဖြင့် ပွင့်လင်းသော အသံထွက် တွင်သရ အက္ခရာများ (အပြီးသတ်မပါဘဲ) သည်ရှည်လျားပြီး၊ ပိတ်ထားသော အသံထွက် တွင် ( /aː/ and /uː/ ) မှလွဲ၍ တိုသည်။
Remove ads
မစစ်ဆေးရသေးသော အသံထွက် များတွင်ဆန့်ကျင်ဘက်တန်ချိန်များ
လက်ဆောင်အမှတ်ကိုဖြုတ်လိုက်ပါ syllables ခြောက် phonemic တန်ချိန်အတွက်အဆုံးသတ်ဆိုလိုသည်မှာတံခါးပိတ် syllables အောက်ဖော်ပြပါဇယား sonorant အသံ ထိုကဲ့သို့သော [m], [n], [ŋ], [w] နှင့် [j] နှင့်ပွင့်လင်း syllables [m], [n], [ŋ], [w] ။ check လုပ်ထားသော syllables (-p, -t or -k နှင့်အဆုံးသတ်သူများ) တွင်သုံးခုသာခွင့်ပြုထားသော်လည်း unchecked syllables များအတွက်တန်ချိန်ခြောက်လုံးရှိသည်။
အောက်ဖော်ပြပါဇယားသည်စစ်ဆေးထားသော syllables တွင်အသံထွက်အသံထွက်နှစ်ခုဖြစ်သည်။ ဆိုလိုသည်မှာ glottal stop [ʔ] နှင့် [p], [t] နှင့် [k] တို့ဖြစ်သော ကြမ်းတမ်းသောအသံများ ဖြင့်အဆုံးသတ်ထားသောပိတ်ထားသော syllables ။
Remove ads
ဝေါဟာရ
ထိုင်းနှင့် လာအိုနည်းတူ လူးရှမ်းစကား၌ သင်္သကရိုက် နှင့် ပါဠိ စကားလုံးများကို မွေးစားအသုံးပြုထားသည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် လူးရှမ်းစကားသည် အနောက်တောင်ပိုင်းတိုင်မျိုးနွယ်များအနက်မှ ရှမ်း၊ တိုင်နူးအာ့တို့နှင့် ဝေါဟာရများစွာ တူညီပါသည်။ လူးရှမ်းစကားသည် (ဝေါဟာရတူသည်။ ) မြောက်ပိုင်းထိုင်း (လန်နယွန်းရှမ်း)နှင့် ၉၅%၊ ဗဟိုထိုင်းနှင့် ၈၆%,၊ ရှမ်းနှင့် ၉၃%၊ ဂုံရှမ်းနှင့် ၉၅% အသီးသီးတူညီပါသည်။
- ยี่สิบ→ᦌᦱᧁ ( /jîː sìp/ → /sâːw/, နှစ်ဆယ်; cf. လာအို: / sáːw /, ထိုင်းထိုင်း: / sāw /)
- พูด→ᦀᦴᧉ ( /pʰûːt/ → /ʔu᷅ː/, စကားပြောရန်; cf. Thai Thai: / ʔu᷇ː /)
- ชายพี่→ᦀᦻᧉ ( /pʰîː t͡ɕʰaːj/ → /ʔa᷅ːj/, အစ်ကို၊ cf. လာအို: / ʔâːj /, Thai:: / ʔa᷇ːj /)
အလားတူစကားများ
အချို့စကားလုံးများသည်အသံနှင့်သာကွာခြားသည်။
- หนึ่ง→ᦓᦹᧂᧈ ( /nɯŋ/ ၊ တစ်ခု )
- หก→ᦷᦠᧅ ( /hók/ ၊ ၆ နှစ်)
- เจ็ด→ᦵᦈᧆ ( /t͡ɕét/, ခုနစ်)
- สิบ→ᦉᦲᧇ ( /síp/, ten)
- กิน→ᦂᦲᧃ ( /kín/ စားသောက်ရန် /kín/ )
အချို့စကားလုံးများသည်အသံတစ်ခုနှင့်ဆက်စပ်သောအသံတစ်ခုနှင့်ကွဲပြားသည်။ များစွာသောအားဖြင့်ထိုင်းဘာသာတွင်ကန ဦး /r/ ( /r/ ) သည်) ( /h/ ) ဖြစ်သည်။ လာအိုနှင့်ယွန်းရှမ်းတို့ကဲ့သို့ ဖြစ်သည်။
- ร้อน→ᦣᦸᧃᧉ ( /rɔ́n/ → /hɔ̀n/ ၊ အပူ; cf. လာအို: / hɔ̂n /, Thai:: / hɔ́ːn /)
- รัก→ᦣᧅᧈ ( /rák/ → /hak/ to love) cf. လာအို: / hāk /, Thai:: / ha᷇k /)
- รู้→ᦣᦴᧉ ( /rúː/ → /hùː/ ; သိရန်; cf. လာအို: / hûː /, Thai:: / húː /)
Aspire ဗျည်း (อักษรต่ำ /ʔàk sɔ̌n tàm/ unaspirated ဖြစ်လာနိမ့်လူတန်းစားဗညျြးအုပျစုထဲမှာ:
- ประเทศ→ᦘᦰᧈᦑᦵᧆ ( /praʔtʰêːt/ → /pʰaʔtêːt/, နိုင်ငံ; cf. ထိုင်းမြောက်ပိုင်း/pʰa.têːt/)
အခြားခြားနားချက်များ
- ให้→ᦣᦹ ( /hâj/ → /hɯ᷅/, ပေးရန်)
အရေအတွက်
၁ | ၂ | ၃ | ၄ | ၅ | ၆ | ၇ | ၈ | ၉ | ၁၀ | ၁၀၀ | 10,000 | 100,000 | 1,000,000 |
ᦓᦹᧂᧈ | ᦉᦸᧂ | ᦉᦱᧄ | ᦉᦲᧈ | ᦠᦱᧉ | ᦷᦠᧅ | ᦵᦈᧆ | ᦶᦔᧆᧉ | ᦂᧁᧉ | ᦉᦲᧇ | ᦣᦾᧉ | ᦖᦹᧃ | ᦶᦉᧃ | ᦟᧃᧉ |
nɯŋ | sɔ́ŋ | sám | ɕi᷄ː | ha᷅ː | hók | t͡ɕét | pɛ᷄t | ka᷅w | ɕíp | hɔ̀i | mɯ᷄n | ɕɛ́n | làn |
Remove ads
ကြည့်ရှုပါ
- တိုင်နူဘာသာစကား
- တိုင်ထံဘာသာစကား
ကိုးကားချက်များ
ပြင်ပလင့်များ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads