လာအိုလူမျိုး

လာအိုလူမျိုးများသည် အရှေ့တောင်အာရှတွင် လာအိုနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံအရှေ့မြောက်ပိုင်း တို့ အဓိကနေထိုင်ကြသည်။ လာအိုဘာသာစကားသည် ခရာ-ဒိုင်ဘာသာစကားမိသားစု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်ပြီး လာအို၏ရုံးသုံးဘာသာစကားဖြစ်သည်။ထိုင်းနိုင်ငံ အီဆန်ဒေသ၏ဒေသခံလာအိုလူမျိုးများသည် အီဆန်လူမျိုးများအဖြစ် နေထိုင်ကြပြီး ကမ္ဘောဒီးယား၊ ဗီယက်နမ်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံတို့တွင် အရေအတွက် အနည်းငယ်ရှိသည်။

လာအိုလူမျိုး

လာအိုရိုးရာအက
လူဦးရေ စုစုပေါင်း
≈ ၃၀ မီလီယံ (ပျမ်းမျှ)
ဘာသာစကား
လာအိုဘာသာစကား, တိုင်ဘာသာစကားများ
ကိုးကွယ်မှု
ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ
ဆက်စပ် တိုင်းရင်းသား အုပ်စုများ
တိုင်လူမျိုးစုများ (ထိုင်း၊ ရှမ်း၊ ယွန်း)

သမိုင်းကြောင်း

လာအိုလူမျိုးသည် တိုင်လူမျိုးစုမှဆင်းသက်လာခြင်းဖြစ်ပြီး၊ ထိုင်းနှင့် ယွန်တို့နဲ့နီးစပ်သည်။ ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် လအိုလူမျိုးများသည် ချီနင်းနိုင်ငံ (ယခုတရုတ်ပြည်) တောင်ပိုင်းမှ ရွှေ့ပြောင်းလာခဲ့ကြပြီး လာအိုမြေသို့ ၁၃ ရာစုတွင် ရောက်ရှိလာကြသည်။

၁၄ ရာစုတွင် လင်းဇင်းနိုင်ငံတော် (Lan Xang Kingdom) ကို ဖောင်သည် ဖြစ်သော ဖောင်ဂွမ်မင်းကြီး မှ တည်ထောင်ခဲ့သည်။ Lan Xang သည် “တော်ဝင်လှည်းတောင်ပေါ်နိုင်ငံ” ဟုအဓိပ္ပါယ်ရပြီး လာအိုလူမျိုးတို့၏ ယနေ့ထိ ယဉ်ကျေးမှု၊ ဘာသာစကား၊ သက်တမ်းရှည်သော ဗုဒ္ဓဘာသာယဉ်ကျေးမှုစနစ်များ၏ အခြေခံသည် ဖြစ်လာခဲ့သည်။လာအိုမင်းတချို့သည် မြန်မာဘုရင်မှ ပေးအပ်သော ရာထူးသက်တမ်း (သို့မဟုတ်) မြန်မာ့သမိုင်းတွင် “တရားဝင်လက်အောက်ခံမင်း” အဖြစ်စာရင်းဝင်ခဲ့ကြသည်။

Lan Xang ပြိုကွဲပြီးနောက် ၎င်း၏မြေပြင်သည် ထိုင်းဘုရင်များ၊ ဗီယက်နမ်နှင့် ဗြိတိသျှတို့၏လက်အောက်ဝင်ခဲ့ပြီး၊ နောက်ဆုံးတွင် ပြင်သစ်အင်ပါယာ၏အင်ဒိုချိုင်နားအုပ်ချုပ်မှုအောက်သို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ၁၉၄၉ ခုနှစ်တွင် လာအိုသည် လွတ်လပ်ရေးရရှိခဲ့သည်။

ဘာသာစကား

လာအိုလူမျိုးသည် လာအိုဘာသာ (Lao language) ကိုစကားပြောကြသည်။ ခရာ-ဒိုင် ဘာသာအုပ်စုတွင်ပါဝင်ပြီး ထိုင်းဘာသာနှင့် နီးစပ်မှုများရှိသည်။ လာအိုဘာသာစကားသည် လာအိုနိုင်ငံ၏ တရားဝင်ရုံးသုံးဘာသာစကားဖြစ်ပြီး ဒေသအလိုက် ရှိသည့် ဒေသိယ တွင် Lao Loum, Lao Theung နှင့် Lao Soung တို့ပါဝင်သည်။

လာအိုစာပေသည် ထိုင်းစာလုံးပုံစံနှင့် ဆင်တူသော်လည်း အသံထွက်နှင့် အက္ခရာအချို့ကွာခြားသည်။

ယဉ်ကျေးမှု

လာအိုလူမျိုးသည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များပြီးကြပြီး ဘုန်းတော်ကြီးဆွမ်းကပ်ခြင်း၊ ရဟန်းဝတ်ခြင်း၊ ဘုရားဖူးခြင်းတို့သည် လာအိုလူမျိုးယဉ်ကျေးမှု၏ မျှော်မှန်းရသောသံတမန်များဖြစ်ကြသည်။

လာအိုတို့၏ ရိုးရာအကဖြစ်သော Lamvong (လမ်ဝုန်းအက) သည် ပြင်ပကလူမျိုးများကြားတွင်လည်း နာမည်ကြီးသည်။ နွေရာသီအလယ်တွင်ကျင်းပသည့် Pi Mai (လာအိုနှစ်သစ်ကူးပွဲတော်) သည် လူမှုရေးအခမ်းအနားအရေးကြီးဖြစ်ပြီး အိမ်သန့်ရှင်းခြင်း၊ ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားများကိုရေချိုးခြင်း၊ ရေသက်သက်လှုပ်ရှားမှုများနှင့် ရင်းနှီးသူငယ်ချင်းများအကြား ဆင်နွှဲကာပျော်ရွှင်ကြသည်။

လာအိုရိုးရာအစားအစာများတွင် Laap (လပ်သုပ်), Tam mak hoong (သီးသန့်ပင်လယ်စာသုပ်) နှင့် Sticky rice (ကောက်ညှင်းထမင်း) တို့သည် နာမည်ကြီးသည်။

ကိုးကား

• Stuart-Fox၊ Martin (2008)။ Historical Dictionary of Laos (3rd ed.)။ Scarecrow Press။ ISBN 978-0-8108-5624-0။

• Evans၊ Grant (2002)။ A Short History of Laos: The Land in Between။ Allen & Unwin။ ISBN 1-86508-563-3 |isbn= တန်ဖိုး checksum စစ်ဆေးရန် (အကူအညီ)။

• Schliesinger၊ Joachim (2001)။ Ethnic Groups of Laos: Profiles of Austro-Asiatic-speaking peoples။ White Lotus Press။ ISBN 974-7534-19-8 |isbn= တန်ဖိုး checksum စစ်ဆေးရန် (အကူအညီ)။

ကိုးကား

• Stuart-Fox၊ Martin (2008)။ Historical Dictionary of Laos (3rd ed.)။ Scarecrow Press။ ISBN 978-0-8108-5624-0။

• Evans၊ Grant (2002)။ A Short History of Laos: The Land in Between။ Allen & Unwin။ ISBN 1-86508-563-3 |isbn= တန်ဖိုး checksum စစ်ဆေးရန် (အကူအညီ)။

• Schliesinger၊ Joachim (2001)။ Ethnic Groups of Laos: Profiles of Austro-Asiatic-speaking peoples။ White Lotus Press။ ISBN 974-7534-19-8 |isbn= တန်ဖိုး checksum စစ်ဆေးရန် (အကူအညီ)။