အနိမိတ္တာနုပဿနာ

အနိမိတ္တာနုပဿနာ ဆိုသည်မှာ သင်္ခါရတရားတို့၌ (မြဲ၏၊ အခိုင်အမာအတုံးအခဲရှိ၏ ဟု စွဲယူအပ်သော) နိစ္စနိမိတ်၊ သဏ္ဌာနနိမိတ်၊ ဃနနိမိတ် စသော အမှတ်အသား "နိမိတ်" တို့ မရှိသည်ကို ပယ်ခွာလျက် အဖန်ဖန်ရှုဆင်ခြင်ပွားများသော ဝိပဿနာဉာဏ် ဖြစ်ပါသည်။^[၁]

အနိမိတ္တာနုပဿနာ နှင့် အနိစ္စာနုပဿနာ

ပဋိသမ္ဘိဒါမဂ္ဂပါဠိတော် (ပဋိသံ၊၂၅၉) နှင့် ဝိသုဒ္ဓိမဂ် (ဝိသုဒ္ဓိ၊၂၊၂၆၅) တို့၌ အောက်ပါအတိုင်း ဖွင့်ဆိုထားပါသည်-

"ယာ စ အနိစ္စာနုပဿနာ ယာ စ အနိမိတ္တာနုပဿနာ၊ ဣမေ ဓမ္မာ ဧကတ္ထာ၊ ဗျဉ္ဇနမေဝ နာနံ။"

အဓိပ္ပာယ်မှာ "အနိစ္စာနုပဿနာ (မမြဲဟု ရှုသောဉာဏ်) နှင့် အနိမိတ္တာနုပဿနာ (နိမိတ်မရှိဟု ရှုသောဉာဏ်) တို့သည် အနက်သဘောအားဖြင့် တစ်မျိုးတည်းသာ ဖြစ်ကုန်၏၊ စကားလုံးအသုံးအနှုန်းသာလျှင် ကွဲပြားထူးခြားကုန်၏" ဟူ၍ ဖြစ်ပါသည်။

သို့ဖြစ်၍ အနိမိတ္တာနုပဿနာသည် အနိစ္စာနုပဿနာ၏ အမည်တစ်မျိုးပင်ဖြစ်ပြီး၊ အထူးသဖြင့် သင်္ခါရတရားတို့၏ မမြဲခြင်းသဘောကို ရှုမြင်ရာမှ ထိုမမြဲမှုကြောင့်ပင် မြဲသောအမှတ်အသား (နိစ္စနိမိတ်)၊ အတုံးအခဲအမှတ်အသား (ဃနနိမိတ်) တို့ ကင်းစင်ပုံကို အာရုံပြုသောဉာဏ်ဟု နားလည်နိုင်ပါသည်။

"နိမိတ်" ဆိုသည်မှာ အဘယ်နည်း

ဤဝိပဿနာပိုင်း၌ "နိမိတ်" ဆိုသည်မှာ အောက်ပါအချက်များကို ရည်ညွှန်းပါသည်-

• ဝိပဿနာဘာဝနာကို ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင်မဆိုက်သေးသော ပုဂ္ဂိုလ် သို့မဟုတ် ဝိပဿနာကို ခေတ္တချထားသော ပုဂ္ဂိုလ်တို့၏ အမြင်၌ ရုပ်နာမ်သင်္ခါရတရားတို့ကို အတုံးလိုက်အခဲလိုက် မြင်နေခြင်း။
• သန္တတိဃန: ရုပ်နာမ်တို့၏ အဆက်မပြတ် ဖြစ်စဉ်ကို တစ်ခုတည်းသော အတုံးအခဲအဖြစ် မြင်ခြင်း။
• သမူဟဃန: ရုပ်အစု၊ နာမ်အစုတို့ကို တစ်ခုတည်းသော အပေါင်းအစု အတုံးအခဲအဖြစ် မြင်ခြင်း (ဥပမာ- ရုပ်ကလာပ်တစ်ခုကို တစ်လုံးတစ်ခဲတည်းအဖြစ် မြင်ခြင်း)။
• ကိစ္စဃန: ရုပ်နာမ်တို့၏ လုပ်ငန်းကိစ္စကို တစ်ခုတည်းသော အတုံးအခဲအဖြစ် မြင်ခြင်း။
• အာရမ္မဏဃန (နာမ်တရားတို့၌): အာရုံယူတတ်သော နာမ်တရားတို့၏ အတုံးအခဲအဖြစ် မြင်ခြင်း။

ဤသို့ အတုံးအခဲ (ဃန) အဖြစ်မြင်ခြင်း၊ သဏ္ဌာန်အဖြစ်မြင်ခြင်း၊ အချိန်ကာလကြာရှည်စွာ တည်တံ့နေသကဲ့သို့ မြင်ခြင်း၊ မြဲသကဲ့သို့မြင်ခြင်းတို့သည် "သင်္ခါရနိမိတ်" ဖြစ်သည်။ ဤနိမိတ်သည် ပရမတ်အမှန်တရားကို ဖုံးကွယ်ထားသော ပညတ်သဘော သို့မဟုတ် ပညတ်အာရုံ ယောင်မှားမှုတစ်မျိုး ဖြစ်သည်။

အနိမိတ္တာနုပဿနာ ရှုပွားပုံ

အနိမိတ္တာနုပဿနာကို ပွားများသော ယောဂီသည်-

1. အထက်တွင်ဆိုခဲ့သော သန္တတိဃန၊ သမူဟဃန စသော အတုံးအခဲ "နိမိတ်" တို့ကို ဉာဏ်ဖြင့် ဖြိုခွဲဖျက်ဆီးရသည်။ ရုပ်ကလာပ်၊ နာမ်ကလာပ်တို့ကိုပင် ပရမတ်သို့တိုင်အောင် ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာ၍ ရှုရသည်။
2. ပရမတ်အစစ် ဓာတ်အနှစ်ဖြစ်သော ရုပ်ပရမတ်၊ နာမ်ပရမတ်တရားတို့၏ အလွန်လျင်မြန်စွာ ဖြစ်ခြင်း (ဥပါဒ်) နှင့် ပျက်ခြင်း (ဘင်) ကို အာရုံပြုသည်။
3. ဤသို့ ပရမတ်တရားတို့၏ ခဏတိုင်းဖြစ်၍ ခဏတိုင်းပျက်နေသော သဘောကို မြင်သောအခါ၊ ရှေးကထင်မှတ်ခဲ့သော အတုံးအခဲ၊ အခိုင်အမာ၊ အမြဲတည်တံ့နေသော "နိမိတ်" တို့သည် မရှိတော့ဘဲ၊ အနိစ္စသဘောကြောင့် "အနိမိတ္တ" (နိမိတ်ကင်းခြင်း) သာလျှင် ထင်ရှားလာသည်။
4. ဤသို့ နိစ္စနိမိတ်၊ ဃနနိမိတ်စသော အမှတ်မှားမှု "နိမိတ်" ကို ပယ်ခွာနိုင်သောကြောင့် အနိမိတ္တာနုပဿနာဟု ခေါ်သည်။ ဤသည်ပင် အနိစ္စာနုပဿနာ၏ နက်နဲသော အပိုင်းဖြစ်ပါသည်။

အကယ်၍ ရုပ်နာမ်တို့ကို ပရမတ်သို့ ဉာဏ်အမြင်မဆိုက်သေးဘဲ အတုံးအခဲလိုက် (ဃနမပြိုသေးဘဲ) သို့မဟုတ် ရုပ်ကလာပ်၊ နာမ်ကလာပ်မျှကိုသာ (ပညတ်မစင်သေးဘဲ) ဖြစ်ပျက်ရှုနေလျှင်၊ ၎င်းသည် "နိမိတ်" ကိုသာ ရှုနေခြင်းဖြစ်ပြီး၊ အနိမိတ္တကို ရှုသည်မမည်၊ အနိမိတ္တာနုပဿနာ (သို့မဟုတ် အနိစ္စာနုပဿနာအစစ်) မဖြစ်သေးဟု ကျမ်းဂန်များက ရှင်းလင်းထားပါသည်။

မဟာဝိပဿနာ (၁၈) မျိုးတွင် အပါအဝင်ဖြစ်ခြင်း

အနိမိတ္တာနုပဿနာသည် ဝိသုဒ္ဓိမဂ်၌ ဖော်ပြထားသော မဟာဝိပဿနာ (၁၈) မျိုးတွင် နံပါတ် (၁၁) အဖြစ် ပါဝင်ပါသည်။

• အနိစ္စာနုပဿနာ ပွားများသူသည် နိစ္စသညာကို ပယ်ခွာသည်။ (အနိမိတ္တာနုပဿနာသည် ဤအနိစ္စာနုပဿနာနှင့် အနက်တူသည်။)
• အနိမိတ္တာနုပဿနာ (အမည်အားဖြင့် အနိစ္စာနုပဿနာပင်ဖြစ်သော) ကို ပွားများသူသည် အထည်ကိုယ်အတုံးအခဲရှိသကဲ့သို့ ကပ်၍ထင်သော "နိမိတ်" ကို ပယ်ခွာသည်။