ပရိုတွန်
From Wikipedia, the free encyclopedia
ပရိုတွန် (အင်္ဂလိပ်: proton) သည် ကွာ့ခ်၃ခုက ဒြပ်မှုန် ၁ခု သဖွယ် စုစည်းမှုကြောင့် ရလဒ်ဖြစ်ပေါ်နေသည့် အက်တမ်အောက်အမှုန် တစ်မျိုး ဖြစ်သည်။ လျှပ်ဓာတ်ပိုင်ဆိုင်မှုမှာ အီလက်ထရွန်နှင့် ပမာဏချင်းတူလျက် လက္ခဏာသဘာဝချင်း ဆန့်ကျင်ဘက် ဖြစ်သည်။ သဘာဝအားဖြင့် ပရိုတွန်တို့သည် အက်တမ်၏ နျူကလိယ (nucleus) အဖြစ် ပါဝင်တည်ရှိတတ်သည်။ အီလက်ထရွန်၏ လျှပ်ဓာတ်ပမာဏနှင့် ယှဉ်ပြောရသော် ပရိုတွန်မှာ အဖို 2/3 unit (+⅔) ဆောင်သော အထက်ကွာ့ခ် နှစ်ခုနှင့် အမ 1/3 unit (-⅓) ဆောင်သော အောက်ကွာ့ခ် တစ်ခု ပါဝင်နေသဖြင့် လျှပ်စစ်အဖိုဓာတ် (positive charge) အသားတင် ဆောင်သည်။ ပရိုတွန်တစ်ခု၏ ဒြပ်ပမာဏမှာ 1.67262192369(51)×10−27 kg ဖြစ်၍ အီလက်ထရွန်ဒြပ်၏ အဆပေါင်း ၁၈၄၀ ခန့် ဖြစ်သည်။
အခြား အက်တမ်အောက်အမှုန် ဖြစ်သော နျူထရွန် နှင့်အတူ ပရိုတွန်တို့က နျူကလီးယပ်စ် အဖြစ် စုဖွဲ့တည်ရှိကြခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်း နယူထရွန်နှင့် ပရိုတွန် ၂မျိုးလုံးကို ခြုံငုံ၍ နျူကလီယွန် ဟု ခေါ်နိုင်သည်။
The quark content of a proton. The color assignment of individual quarks is arbitrary, but all three colors must be present. Forces between quarks are mediated by gluons. | |
ခွဲခြားမှု | Baryon |
---|---|
ပါဝင်မှု | 2 en:up quarks (u), 1 en:down quark (d) |
စာရင်းဝင် | ဖာမီယွန် |
အတွင်းစည်း | ဒြပ်ဆွဲအား၊ လျှပ်စစ်သံလိုက်၊ အားပျော့၊ အားပြင်း |
သင်္ကေတ | p , p+ , N+ , 1 1H+ |
ဆန့်ကျင်ဘက်အမှုန် | ဆန့်ကျင်ဘက်ပရိုတွန် |
သီအိုရီပြု | William Prout (1815) |
ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ | Observed as H+ by en:Eugen Goldstein (1886). Identified in other nuclei (and named) by Ernest Rutherford (1917–1920). |
ဒြပ်ထု | 6973167262192369000♠1.67262192369(51)×10−27 kg[1] 7002938272088160000♠938.27208816(29) MeV/c2[2] |
သက်တမ်း | > 7036662709600000000♠2.1×1029 years (stable) |
လျှပ်စစ် | 6981160217648700000♠+1 e 6981160217663400000♠1.602176634×10−19 C[2] |
လျှပ်စစ်အချင်းဝက် | 6999841400000000000♠0.8414(19) fm[2] |
Electric dipole moment | < 6976540000000000000♠5.4×10−24 e⋅cm |
Electric polarizability | 6997119999999999999♠1.20(6)×10−3 fm3 |
သံလိုက်ရွေ့လျားမှု | 6974141060679736000♠1.41060679736(60)×10−26 J⋅T−1[2] 6997152103220230000♠1.52103220230(46)×10−3 μB[2] |
Magnetic polarizability | 6996190000000000000♠1.9(5)×10−4 fm3 |
စပင် | 1/2 |
အိုင်ဆိုစပင် | 1/2 |
Parity | +1 |
Condensed | I(JP) = 1/2(1/2+) |