အီရန်နိုင်ငံ
From Wikipedia, the free encyclopedia
အီရန်နိုင်ငံ (တရားဝင်အခေါ်အားဖြင့် အီရန် အစ္စလာမ်မစ် သမ္မတနိုင်ငံ) သည် ယူရေးရှား အလယ်ပိုင်းနှင့် အာရှ အနောက်ပိုင်းတွင် တည်ရှိသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ အီရန် ဆိုသော အမည်ကို ဒေသခံတို့အနေဖြင့် အေဒီ ၂ရာစု ဆက်ဆေးနီးယမ်း ခေတ်ကတည်းက ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲခဲ့ကြသော်လည်း နိုင်ငံတကာတွင်မူ ၁၉၃၅ မှ စတင်ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲကြသည်။ ထိုအချိန် မတိုင်မီက အီရန်နိုင်ငံကို အနောက်တိုင်းတွင် ပါရှား ဟူသော အမည်ဖြင့်သာ သိကြသည်။ ယဉ်ကျေးမှု နှင့်ပတ်သက်လျှင်မူ အီရန် နှင့် ပါရှားဟူသော အမည်နှစ်ခုစလုံးကို အလဲလဲ အလှယ်လှယ် သုံးလေ့ရှိကြသော်လည်း နိုင်ငံရေး အရမူ အီရန်ဟူသော အမည်ကိုသာ တရားဝင်ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲလေ့ ရှိကြသည်။
အီရန် အစ္စလာမ်မစ် သမ္မတနိုင်ငံ جمهوری اسلامی ایران Jomhuri-ye Eslāmi-ye Irān | |
---|---|
ဆောင်ပုဒ်: ی Independence, Freedom, Islamic Republic | |
မြို့တော် နှင့် အကြီးဆုံးမြို့ | တီဟီရန်မြို့ |
ရုံးသုံး ဘာသာစကားများ | ပါရှား |
အမျိုးအစား | အစ္စလာမ်မစ် သမ္မတနိုင်ငံ |
အစိုးရ | |
• Supreme Leader | Ali Khamenei |
• သမ္မတ | Hassan Rouhani |
တည်ထောင် | |
• အစ္စလာမ် သမ္မတနိုင်ငံ | ၁ ဧပြီ ၁၉၇၉ |
• ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ | ၂၄ အောက်တိုဘာ ၁၉၇၉ |
ဧရိယာ | |
• စုစုပေါင်း | ၁,၆၄၈,၁၉၅ km² (၆၃၆,၃၇၂ sq mi) (အဆင့်: ၁၈) |
• ရေထု (%) | ၀.၇ |
လူဦးရေ | |
• ခန့်မှန်း | ၇၇,၈၉၁,၂၂၀ (အဆင့် - ၁၇) |
• သိပ်သည်းမှု | ၄၅/km² (၁၁၆.၆/sq mi) |
ငွေကြေး | ရိုင်ယယ် |
အချိန်ဇုန် | +၃:၃၀ |
တယ်လီဖုန်းကုဒ် | +၉၈ |
Internet TLD | .ir |
အကျယ်အဝန်း အနေနှင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ၁၈ ခုမြောက် အကြီးဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး ၁,၆၄၈,၁၉၅ စတုရန်း ကီလိုမီတာ (၆၃၆,၃၇၂ စတုရန်းမိုင်) ကျယ်ဝန်း၍ လူဦးရေ ၇၈ သန်းခန့် ရှိသည်။ အရှေ့အလယ်ပိုင်းနှင့် ယူရေးရှား အလယ်ပိုင်းတွင် ရှိသဖြင့် အီရန်နိုင်ငံသည် ပထဝီ အနေအထားအရ မဟာဗျူဟာမြောက်သော နေရာတွင် ရှိသည်။ မြောက်ဘက်တွင် အာမေးနီးယားနိုင်ငံ၊ အဇာဘိုင်ဂျန်နိုင်ငံ နှင့် တာ့ခ်မင်နစ္စတန်နိုင်ငံ တို့နှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်လျက် ရှိသည်။ ကုန်းတွင်းပင်လယ် တစ်ခုဖြစ်သော ကက်စပီယန်ပင်လယ်၏ တစိတ်တပိုင်း သည် အီရန်နိုင်ငံ နယ်နိမိတ်တွင် ရှိသည်။ ကာဇက်စတန်နိုင်ငံ နှင့် ရုရှားနိုင်ငံ တို့သည်လည်း အီရန်နိုင်ငံ၏ မြောက်ဘက်တွင် ရှိသော အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများ ဖြစ်ကြသည်။ အီရန်နိုင်ငံ၏ အရှေ့ဘက်တွင်မူ အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံ နှင့် ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ တို့နှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်လျက် ရှိပြီး တောင်ဘက်တွင်မူ ပါရှန်ပင်လယ်ကွေ့နှင့် အိုမန်ပင်လယ်ကွေ့ တို့ ရှိကြသည်။ အနောက်ဘက်တွင် အီရတ်နိုင်ငံ ရှိပြီး အနောက်မြောက်ဘက်တွင် တူရကီနိုင်ငံ ရှိသည်။ တီဟီရန်မြို့သည် အီရန်နိုင်ငံ၏ မြို့တော်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးမြို့တစ်မြို့လည်း ဖြစ်ကာ နိုင်ငံရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ စီးပွားရေးနှင့် စက်မှုလုပ်ငန်းတို့၏ အချက်အချာကျရာနေရာလည်း ဖြစ်သည်။ အီရန်သည် ဒေသအတွင်း အင်အားကြီးနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ပြီ: ဓာတ်ဆီနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ အရင်းအမြစ် အမြောက်အမြားရှိသောကြောင့် နိုင်ငံတကာ စွမ်းအင်လုံခြုံရေး နှင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးတွင်လည်း အရေးပါသော နေရာကို ရယူထားသည်။