Complottheorie

Een complottheorie of samenzweringstheorie is een verklaring van een meestal belangrijke gebeurtenis, ontwikkeling of toestand op bijvoorbeeld sociaal, politiek of economisch gebied die wordt geweten aan een samenzwering. Als initiatiefnemers worden veelal machtige en boosaardige geheime groeperingen aangewezen, terwijl er meer plausibele verklaringen bestaan.[1][2][3] Eigenlijk is de term theorie niet van toepassing, maar eerder de term overtuiging, omdat de beweringen niet of nauwelijks vatbaar zijn voor verificatie of falsificatie, omdat de argumenten vaak berusten op cirkelredeneringen en andere denkfouten en drogredenen, aangezien de beweringen zelden argumentatief en vaak louter persuasief en propagandistisch zijn en omdat de formuleringen vaak vaag, onsamenhangend en soms ook intern contradictoir zijn.[4]

Complottheorieën worden dus onderscheiden van de verifieerbare theorieën over onbewezen, maar meer plausibele en wel omlijnde complotten, die soms met het verstrijken van de tijd, met voortschrijdend inzicht, of met meer kennis door wetenschappelijk onderzoek, toch bevestigd kunnen worden. In dat geval gaat het niet meer om een complottheorie, maar om een bewezen complot. Iets bespreken alsof het een complottheorie betreft kan ook als frame onderdeel zijn van een dispuut, een techniek die al werd toegepast door grote farmaceutische bedrijven om de geloofwaardigheid van legitieme aantijgingen te ondermijnen door te schijn te wekken dat het gaat om een uit de lucht gegrepen Big Pharma-complottheorie.[5]