Essentieel nutriënt

Een essentieel nutriënt of essentiële voedingsstof is een voedingsstof die een organisme niet zelf kan maken en dus een externe voedingsbron voor nodig heeft. Deze externe voedingsbron kan een organisme zijn, een stof die geproduceerd is door een organisme, of een stof die geproduceerd is middels chemische synthese. Wanneer een organisme een voedingsstof wel kan maken, maar tekortschiet in zijn productiecapaciteit om in de behoefte te voorzien, wordt die voedingsstof een semi-essentieel voedingsstof genoemd. Een voorbeeld hiervan is bionine dat in beperkte mate door de darmflora wordt aangemaakt.

Bij de meeste diersoorten zijn het vooral aminozuren, bepaalde meervoudige onverzadigde vetzuren, bepaalde suikers (zoals glyconutriënten) en sommige vitamines die essentieel zijn.

Lijst van essentiële nutriënten voor de mens

Essentiële aminozuren^{[noot 1]}

fenylalanine[noot 2] isoleucine leucine

lysine methionine[noot 3] threonine

tryptofaan valine

Essentiële vitamines (wateroplosbaar)

ascorbinezuur biotine[noot 4] choline

foliumzuur inositol nicotinezuur[noot 5]

pantotheenzuur pyridoxine riboflavine

thiamine vitamine B12

Essentiële vitamines (vetoplosbaar)

vitamine A vitamine D[noot 6]

vitamine E vitamine K

Essentiële mineralen^{[noot 7]}

calcium chloor chroom

fosfor jodium ijzer

kalium koper magnesium

mangaan molybdeen natrium

seleen

Essentiële vetzuren

linolzuur alfa-linoleenzuur eicosapentaeenzuur

Andere organismen

Wat voor het ene organisme een essentieel nutriënt is, hoeft dat voor een ander organisme nog niet te zijn. Bekende voorbeelden daarvan zijn:

• Vitamine C is alleen voor de mens, mensapen, vleerhonden (tropen) en cavia's essentieel. Alle andere hogere diersoorten kunnen deze voedingsstof zelf produceren.
• Taurine is essentieel voor katten en prematuur geboren baby's. Na de geboorte ontwikkelt zich bij mensen de productiecapaciteit voor het enzym dat nodig is voor de productie van taurine.

Noten

1. Arginine en histidine zijn essentieel voor een groeiend kind.
2. Het aminozuur tyrosine kan uitsluitend uit fenylalanine worden geproduceerd.
3. Het aminozuur cysteïne kan uitsluitend uit methionine worden geproduceerd.
4. Door de darmflora wordt bionine beperkt aangemaakt.
5. Nicotinezuur heeft in tryptofaan een (essentiële) metabole precursor.
6. Onder invloed van zonlicht wordt Vitamine D beperkt aangemaakt door de huid.
7. Het mineraal fluor is niet-essentieel, maar voorkomt tandcariës.