Top Qs
Tijdlijn
Chat
Perspectief
Lijst van koningen van Sumer
Mesopotamische literaire compositie Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Remove ads
De Soemerische koningslijst is een oud-Mesopotamische literaire tekst in het Soemerisch, die een overzicht geeft van de opeenvolgende koningen en hun heersende steden in Sumer en omgeving. De tekst beschrijft per dynastie welke stad het koningschap bezat, welke koningen regeerden en hoe lang hun regering duurde. In het vroege gedeelte van de lijst worden extreem lange regeerperiodes genoemd — soms tot wel 43.200 jaar — wat wijst op een mythisch karakter.
De oudste versies dateren uit de Ur III-periode (ca. 2100 v.Chr.) en zijn vermoedelijk gebaseerd op nog oudere Akkadische bronnen. In de bekendste versie, vastgelegd op het Weld-Blundell-prisma, begint de lijst met acht mythische koningen die voor de zondvloed regeerden over vijf steden, waaronder Eridu, Bad-tibira en Shuruppak. Deze periode zou in totaal 241.200 jaar hebben beslagen. Na de zondvloed "daalde het koningschap opnieuw neer uit de hemel" en vestigde zich eerst in Kish, waarmee het meer historische deel van de lijst begint.
Remove ads
Opbouw en inhoud
De koningslijst kent een steeds herhaald patroon: een stad ontvangt het koningschap, er worden een of meerdere koningen genoemd met hun regeerduur, en vervolgens wordt vermeld dat de stad viel of het koningschap verloor aan een andere stad. De koningslijst volgt zo een cyclisch patroon van machtsoverdracht tussen steden zoals Kish, Uruk, Ur, Awan, Akshak, Mari en uiteindelijk Isin.
Enkele bekende figuren uit de lijst zijn:
- Dumuzid (de later vergoddelijkte Tammuz), genoemd onder de mythische koningen;
- Etana van Kish, "die naar de hemel steeg en alle landen verenigde";
- Enmebaragesi, de eerste koning uit de lijst die ook onafhankelijk epigrafisch is bevestigd;
- Gilgamesj van Uruk, bekend uit het gelijknamige epos;
- Kug-Bau, een herbergierster en vermoedelijk de enige vrouwelijke heerser op de lijst.
In totaal vermeldt de lijst meer dan honderd koningen, waaronder ook Sargon van Akkad en zijn opvolgers, de heersers van de derde dynastie van Ur (Ur III) en ten slotte de koningen van Isin. Sommige versies eindigen met een samenvatting van het aantal dynastieën, koningen en hun gezamenlijke regeerduur.
Remove ads
Bronnen en varianten
De Soemerische koningslijst is bekend uit minstens zestien tabletten of fragmenten, grotendeels uit het zuidelijke Mesopotamië. De bekendste is het vierzijdige Weld-Blundell-prisma. Andere belangrijke versies zijn de Scheil-tablet (gevonden in Susa) en een vroege versie uit de Ur III-periode (USKL). Niet alle versies bevatten dezelfde delen: sommige missen bijvoorbeeld het zondvloedgedeelte, andere wijken af in volgorde of regeerduur. Verschillen zijn deels het gevolg van kopieerfouten, maar ook van bewuste redactionele aanpassingen om politieke doeleinden te dienen.
Remove ads
Functie en betrouwbaarheid
Samenvatten
Perspectief
De lijst werd vermoedelijk opgesteld om de heerschappij van specifieke steden en dynastieën te legitimeren. Door het koningschap als een goddelijk gegeven te presenteren dat telkens "neerdaalt" in één stad, werd het idee versterkt van een legitieme, doorlopende machtsopvolging. Dit verklaart waarom sommige versies nadruk leggen op Kish, terwijl andere juist trachten die dominante rol te relativeren door een mythische prehistorie toe te voegen.
Hoewel de lijst vroeger als belangrijke historische bron werd beschouwd, is het huidige wetenschappelijke inzicht veel kritischer. De vroege delen van de lijst worden als grotendeels mythisch of ideologisch gezien, mede omdat slechts zeven koningen uit het pre-Sargonische deel onafhankelijk zijn bevestigd door eigentijdse inscripties. Moderne wetenschappers beschouwen de lijst vooral als politieke propaganda, die pas vanaf de Akkadische en Ur III-periode enige historische betrouwbaarheid heeft.
Toch blijft de Soemerische koningslijst belangrijk als literaire en ideologische bron. Ze biedt inzicht in hoe koningschap en geschiedenis werden voorgesteld in het Oud-Babylonische wereldbeeld, en beïnvloedde latere teksten zoals de Assyrische koningslijst en de Babyloniaca van Berossos.
Heersers volgens de Soemerische koningslijst
Samenvatten
Perspectief
De vroege data zijn bij benadering en gebaseerd op beschikbare archeologische gegevens. Voor de meeste pre-Akkadische heersers is de koningslijst zelf de enige bron. Pas vanaf Lugal-zage-si en de Derde Dynastie van Uruk (die werd verslagen door Sargon van Akkad) ontstaat een beter begrip van hoe latere heersers in de chronologie van het Oude Nabije Oosten passen. Hier wordt de korte chronologie gebruikt.
Antediluviaanse heersers (voor de zonvloed)
Geen van de onderstaande predynastische antediluviaanse heersers is archeologisch of epigrafisch bevestigd als historische personen. Hoewel er geen bewijs is dat ze daadwerkelijk regeerden, zouden de Soemeriërs hen toebedacht hebben te hebben geleefd in de mythische tijd vóór de grote zondvloed.
De regeerperiodes in dit deel werden uitgedrukt in Soemerische tijdseenheden: sars (3600 jaar), ners (600 jaar) en sosses (60 jaar). Er zijn pogingen gedaan om deze grote getallen om te rekenen naar realistischer regeerperioden.
Remove ads
Eerste dynastie van Kish (ca. 2900–2550 v.Chr.)
Samenvatten
Perspectief
Nadat de zondvloed het land had overspoeld en het koningschap uit de hemel was neergedaald, was het koningschap in Kish.
Remove ads
Eerste dynastie van Ur
Dynastie Kish II 25xx-2411 v.Chr.
- Shushuda (25xx-25xx v.Chr.)
- Dadasig (25xx-25xx v.Chr.)
- Magalgalla (25xx-25xx v.Chr.)
- Kalburn, zoon van Magalgalla 2511-2491 v.Chr.
- Tuge 2491-2471 v.Chr.
- Mennunna 2471-2451 v.Chr.
- Inbi-Ishtar 2451-2431 v.Chr.
- Lugalmu 2431-2411 v.Chr.
Dynastie Kish III 2411-2381 v.Chr.
Dynastie Kish IV 2381-2268 v.Chr.
- Punzursin 2381-2356 v.Chr.
- Ur-Zababa 2356-2336 v.Chr.
- Simudar 2336-2305 v.Chr.
- Usiwatar 2305-2297 v.Chr.
- Ishtar-muti 2297-2286 v.Chr.
- Ishme-Shamash 2286-2275 v.Chr.
- Nannia 2275-2268 v.Chr.
Dynastie Uruk II 2462-2346 v.Chr.
- Enshakushanna 2462-2402 v.Chr.
- Lugalkinishe-dudu 2402-2376 v.Chr.
- Lugalkinishe-si 2376-2346 v.Chr.
Dynastie Lagash I 2550-2342 v.Chr.
- Lugal Shuggur 2550 v.Chr.
- Gursar 25xx v.Chr.
- Gunidu 25xx v.Chr.
- Ur-Nina van Ur-Nause 2494-2465 v.Chr.
- Akur-Gal 2464-2455 v.Chr.
- Eannatum 2454-2425 v.Chr.
- Enannatum I 2424-2405 v.Chr.
- Entemena 2404-2375 v.Chr.
- Enannatum II 2374-2365 v.Chr.
- Enentarzi 2364-2359 v.Chr.
- Lugalanda 2358-2352 v.Chr.
- Urkagina of Uru-inimgina 2352-2342 v.Chr.
Dynastie Umma tot 2321 v.Chr.
- Ush 24xx
- Enakale 24xx
- Urluma 2400 v.Chr.
- Ila 23xx
- Gishakidu 23xx
- Wawa van Bubu 23xx
- Lugalzagizzi 2346-2321 v.Chr.
Dynastie Ur II 2393-2277 v.Chr.
- Lugalkinishe-dudu 2393-2376 v.Chr.
- Lugalkinishe-si 2376-2346 v.Chr.
- Lugalure 2346-2312 v.Chr.
- Kakug 2312-2277 v.Chr.
Dynastie Hamazi 2540-2534 v.Chr.
- Hatanish 2540-2534 v.Chr.
Dynastie Awwan 2510-2453 v.Chr.
- Peli 2510-2490 v.Chr.
- Tata 2490-2470 v.Chr.
- Ukkutahesh 2470-2435 v.Chr.
Dynastie Adab I 2490-2400 v.Chr.
- Lugalannemundu 2490-2400 v.Chr.
Dynastie Mari 2470-2327 v.Chr.
- Shu 2470-2430 v.Chr.
- Azzi 2430-2414 v.Chr.
- En-Lugal 2414-2385 v.Chr.
- Zi-Lugal 2385-2365 v.Chr.
- Enbimushmash 2365-3335 v.Chr.
- Enni 2335-2327 v.Chr.
Dynastie Aksjak I 2465-2365 v.Chr.
- Unzi 2465-2435 v.Chr.
- Undalulu 2435-2423 v.Chr.
- Urur 2423-2417 v.Chr.
- Puzurnirah 2416-2396 v.Chr.
- Isuil 2396-2372 v.Chr.
- Shusin 2372-2365 v.Chr.
Dynastie Uruk III 2296 – 2271 v.Chr.
- Lugal-zage-si beweerde Urukagina van Lagash overmeesterd te hebben, evenals Kish en andere Sumerische stadstaten, en zodoende een verenigd koninkrijk te vormen. Hij werd op zijn beurt verslagen door Sargon van Akkad.
Remove ads
Semitische tijd
Dynastie Akkad 2335-2254 v.Chr.
De Guti-overheersing 2212-2120 v.Chr.
Dynastie van het Zagrosgebergte
- Eridupizir 2212-2205 v.Chr.
- Imta 2205-2202 v.Chr.
- Inkisus 2202-2196 v.Chr.
- Sarlagab 2196-2190 v.Chr.
- Sulme 2190-2184 v.Chr.
- Elulumesh 2184-2178 v.Chr.
- Inimabakes 2178-2173 v.Chr.
- Igesaus 2173-2167 v.Chr.
- Iarlagab 2167-2152 v.Chr.
- Ibate 2152-2149 v.Chr.
- Iarlagab 2148-2145 v.Chr.
- Kurum 2145 v.Chr.
- Habil-kin 2144-2141 v.Chr.
- Laerabum 2141-2139 v.Chr.
- Irarum 2139-2137 v.Chr.
- Ibranum 2137 v.Chr.
- Hablum 2137-2135 v.Chr.
- Puzur-Sin, 2135-2128 v.Chr.
- Iarlaganda 2128-2121 v.Chr.
- Sihum 2121-2114 v.Chr.
- Tiriqa 2114 v.Chr.
Remove ads
Nieuw-Sumer 2230-2000 v.Chr.
Dynastie Lagash II 2152-2110 v.Chr.
- Ur-Bau 2155-2142 v.Chr.
- Nammaghani
- Gudea 2140-2122 v.Chr.
- Ur-Ningirsu 2122-2120 v.Chr.
- Ugme 2120-2119 v.Chr.
- Prigme 2119-2117 v.Chr.
- Urgar 2117-2113 v.Chr.
- Nammakhani 2113-2110 v.Chr.
Dynastie Uruk IV 2144-2107 v.Chr.
- Ur-nigin 2144-2137 v.Chr.
- Ur-gigir 2137-2131 v.Chr.
- Kudda 2131-2125 v.Chr.
- Puzurli 2125-2120 v.Chr.
- Ur-Utu 2120-2114 v.Chr.
- Urukhegal 2114-2107 v.Chr.
- Lugal Zigissi
- Lugal Ki
Dynastie Ur III 2112-2000 v.Chr.
- Urgur
- Dungi I
- Dungi II
- Gimil-sin
- Ine-sin
- Ur-Nammu 2112-2090 v.Chr.
- Shulgi 2090-2047 v.Chr.
- Amar-Sin 2046-2038 v.Chr.
- Shu-Sin 2037-2029 v.Chr.
- Ibbi-Sin 2027-2004 v.Chr.
Verval: de tijd van Larsa en Isin
Dynastie Isin (Amorieten) 2017-1794 v.Chr.
- Ishbi-Irra 2017-1985 v.Chr.
- Shu-Ilishu 1984-1975 v.Chr.
- Iddin-Dagan 1974-1954 v.Chr.
- Ishme-Dagan 1953-1934 v.Chr.
- Lipit-Ishtar 1934-1924 v.Chr.
- Ur-Ninurta 1923-1896 v.Chr.
- Bur-Sin 1895-1874 v.Chr.
- Lipit-Enlil 1873-1869 v.Chr.
- Erra-imitti 1870-1863 v.Chr.
- Sumu-abum[1] 1863 v.Chr. (8 mnd)
- Ikūn-pī-Ištar 1862 v.Chr.[1] (6 mnd)
- Enlil-bani 1862-1839 v.Chr.
- Zambīya 1836-1834 v.Chr.
- Iter-pisha 1833-1831 v.Chr.
- Ur-Dukuga 1830-1828 v.Chr.
- Sin-magir 1827-1817 v.Chr.
- Damiqilišu 1816-1794 v.Chr.
Dynastie Larsa 2025-1763 v.Chr.
- Naplanum 2025-2005 v.Chr.
- Emisum 2004-1977 v.Chr.
- Samium 1976-1942 v.Chr.
- Zabaya 1941-1933 v.Chr.
- Gungunum (Chedormanchundi) 1932-1906 v.Chr.
- Abisare 1905-1895 v.Chr.
- Sumuel (Chedorlamur) 1894-1866 v.Chr.
- Nuradad 1865-1850 v.Chr.
- Siniddinam 1849-1843 v.Chr.
- Siniribam 1842-1841 v.Chr.
- Siniqisham 1840-1836 v.Chr.
- Ṣillī-Adad 1835 v.Chr.
- Chedormabug
- Warad-Sin 1834-1823 v.Chr.
- Rim-Sin 1822-1763 v.Chr.
Remove ads
Babylonische tijd vanaf 1763 v.Chr.
- In 1763 verslaat Hammurabi de laatste koning van Larsa (Rim-Sin). Hiermee komt voorgoed een eind aan Sumer.
Zie ook
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads