Loading AI tools
Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Een valproef of valexperiment kan elk experiment zijn waarbij voorwerpen vallen, maar de naam wordt vaak gebruikt voor het experiment waarmee een oud idee van Aristoteles weerlegd kan worden. Volgens Aristoteles vallen zware voorwerpen sneller dan lichte voorwerpen. Met een valproef, in het echt of zelfs al als gedachte-experiment, kan men aantonen dat dit niet klopt.
Een bekend valexperiment werd bedacht door Giambattista Benedetti. Simon Stevin voerde in 1586 of eerder valproeven uit met Jan Cornets de Groot op de toren van de Nieuwe Kerk in Delft.[1][2]
Giambattista Benedetti bedacht in zijn boek Diversarum Speculationem mathematicarum et physicarum Liber (Turijn, 1585) een gedachte-experiment. Benedetti dacht aan twee gelijkvormige congruente voorwerpen van dezelfde stof die naast elkaar vallen, maar verbonden zijn door een verbinding van verwaarloosbaar gewicht. Bij gelijke verbonden voorwerpen ontstaat daardoor een voorwerp met dubbel gewicht, dat volgens Aristoteles tweemaal zo snel zou moeten vallen als de voorwerpen los, zonder verbinding.[3]
Hiermee bewees Benedetti dat de valsnelheid voor voorwerpen met hetzelfde soortelijk gewicht niet evenredig kan zijn met het gewicht, een weerlegging van de valwet van Aristoteles.
Men heeft twee kogels, aan de buitenkant hetzelfde, maar een van de twee is hol. De eerste kogel weegt tien kilogram, de tweede vijf. Met een verbindingsstaafje met een verwaarloosbare massa kan men de twee kogels stevig aan elkaar bevestigen.
Volgens Aristoteles hebben we nu één voorwerp van vijftien kilogram dat nóg sneller moet vallen dan eerst, dus in minder dan 9 seconden.
Maar het gezond verstand zegt dat de zware, snelle kogel onderweg moet worden afgeremd door de lichtere, langzamere kogel, en dus in meer dan 9 seconden de grond bereikt.
Dit is een paradox. Beide redeneringen kloppen maar spreken elkaar tegen. De conclusie is dat de stelling zware voorwerpen vallen sneller dan lichte voorwerpen fout is.
D'ervaring teghen Aristoteles is dese: Laet nemen (soo den hoochgeleerden H. Ian Cornets de Groot vlijtichste ondersoucker der Naturens verborghentheden, ende ick ghedaen hebben) twee loyen clooten d'een thienmael grooter en swaerder als d'ander, die laet t'samen vallen van 30 voeten hooch, op een bart oft yet daer sy merckelick geluyt tegen gheven, ende sal blijcken, dat de lichtste gheen thienmael langher op wech en blijft dan de swaerste, maer datse t'samen soo ghelijck opt bart vallen, dat haer beyde gheluyden een selve clop schijnt te wesen. S'ghelijcx bevint hem daetlick oock alsoo, met twee evegroote lichamen in thienvoudighe reden der swaerheyt, daerom Aristoteles voornoemde everedenheyt is onrecht.[4]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.