Aambeeld (gereedschap)

Een aambeeld (of aanbeeld^[1]) is een zwaar uitgevoerd metalen (gietstaal, staal) blok op een voetstuk. Hierop slaat een smid stukken smeedijzer of andere metalen in de gewenste vorm.

Demonstratie ijzer bewerken op een aambeeld bij de klassieke schepenbeurs in Enkhuizen.

Uitvoering

Er zijn vele uitvoeringen van een aambeeld al naargelang de werkzaamheden waarvoor het gemaakt is. De edelsmid gebruikt meestal een zeer lichte uitvoering van hoogstens een paar kilo. De dorpssmid van vroeger had in zijn smidse een aambeeld dat vaak 200 tot 400 kilo woog om grotere werkstukken te kunnen bewerken.

Eeuwenlang heeft het aambeeld bestaan uit een samengesteld blok, gesmeed staal met een laag koolstofgehalte. Dit was zacht en vervormde snel. Later werd een geharde stalen 'baan' op het gesmede aambeeld aangebracht en werden aambeelden gegoten uit gietstaal. De ronde 'hoorn' wordt gebruikt om allerlei rondingen en buigingen te kunnen maken in het werkstuk. Vaak zitten er gaten in het aambeeld waar allerlei losse hulpstukken, tassen in vaktaal, in vastgezet kunnen worden. Deze zijn nodig om speciale vormen te kunnen aanbrengen aan het werkstuk. Op de foto op het blok naast het aambeeld.

Het aambeeld wordt geplaatst op een onderstel. In het verleden werd hiervoor een houten blok gebruikt, gemaakt van iepen of eiken.