C-type lectinereceptor

C-type-lectinereceptoren (CLRs), ook wel C-type-lectinen, zijn een groep van pattern-recognition-receptoren die vooral tot expressie komen op macrofagen en dendritische cellen. Ze bevatten een extracellulair koolhydraat-bindend domein waarmee ze bepaalde suikerstructuren herkennen op micro-organismen en lichaamseigen cellen. CLR's herkennen suikers zoals mannose, fucose, siaalzuren en β-glucaan. De naam is een verwijzing naar het feit dat calcium vereist is voor de functie van deze receptoren. In wetenschappelijke classificaties worden ze soms afgekort als CLECs.^[1]

Structuur van DC-SIGN

De C-type-lectinen vormen een grote groep van moleculen met diverse functies, zoals de herkenning van pathogenen, cel-celadhesie en het in gang zetten van signalering. De mannosereceptor was een van de eerst ontdekte CLR's. De receptor functioneert als een fagocytosereceptor; zodra een bacterie via zijn mannose-rijke glycanen aan de receptor bindt, zal de bacterie geïnternaliseerd worden en via lysosomale weg afgebroken worden. De cel kan het materiaal verwerken voor antigeenpresentatie.

De C-type-lectine Dectin-1 (CLEC7A) en Dectin-2 (CLEC6A) herkennen koolhydraatstructuren op veel verschillende schimmels. Deze zijn belangrijk voor antifungale afweer.^[2] De receptor DC-SIGN bindt zich aan mannoses op bacteriën als Mycobacterium tuberculosis en virussen als HIV-1 en mazelenvirus. De vele signaalroutes die door CLR's in gang worden gezet zijn divers en hun wisselwerking met andere immuunreceptoren is zeer complex.^[1] Naast hun rol in de afweer zijn CLRs betrokken bij het handhaven van homeostase en spelen ze een rol in auto-immuniteit en allergieën.^[3]

Overzicht

De C-type-lectinen vormen een omvangrijke familie van receptoren. Ze zijn gevoelig voor verschillende groepen pathogenen en komen in verschillende mate tot expressie in dendritische cellen. Deze differentiële expressie onderschrijft het feit dat de receptoren in diverse herkenningscontexten functioneel zijn. Enkele belangrijke vertegenwoordigers van de familie zijn onder weergegeven.^[1]

Naam	Expressie	Ligand	Pathogenen
DC-SIGN, CD209	Dendritische cellen (DC's)	Mannose, fucose	M. tuberculosis, C. albicans, HIV-1, SARS-CoV-2, andere bacteriën, teken
Langerine, CLEC4K, CD207	Langerhanscellen, dermale DC's	Mannose, fucose, GlcNAc	HIV-1, M. leprae
MGL, CLEC10A, CD301	DC's, macrofagen	GalNAc	Filovirussen, S. mansoni
Dectin-1, CLEC7A	DC's, monocyten, macrofagen, B-cellen	β‑1,3‑glucan	C. albicans, A. fumigatus, Pneumocystis carinii, diverse schimmels
CLEC2, CLEC1B	Bloedplaatjes	Niet bepaald	HIV-1, slangengif-eiwit
Dectin-2, CLEC6A	DC's, monocyten, macrofagen, B-cellen, neutrofielen	Mannose	M. tuberculosis, C. albicans, huisstofmijt
BDCA2, CLEC4C, CD303	Plasmacytoïde DC's	Niet bepaald	Niet bepaald
Mincle, CLEC4E	DC's, monocyten, macrofagen	α‑mannose	Malassezia spp.
DCIR, CLEC4A	Myeloïde en plasmacytoïde DCs, monocyten, macrofagen, B-cellen, neutrofielen	Niet bepaald	HIV-1
Mannosereceptor, CD206	DC's, macrofagen	Mannose, fucose	M. tuberculosis, M. kansasii, HIV-1, dengue virus, C. albicans, Cryptococcus neoformans, Leishmania spp.

Zie ook

• Siglec-receptoren

Bronnen

• (nl) Rijkers, G. T. (2016). Leerboek Immunologie. Bohn Stafleu van Loghum, p. 42. ISBN 978-90-368-0257-4.

1. (en) Geijtenbeek T, Gringhuis SI. (2009). Signalling through C-type lectin receptors: shaping immune responses. Nature Reviews Immunology 9 (7): 465–479. PMID 19521399. PMC 7097056. DOI: 10.1038/nri2569. Geraadpleegd op 8 april 2025.
2. (en) Willment JA, Brown GD. (2008). C-type lectin receptors in antifungal immunity. Trends in Microbiology 16 (1): 27–32 (Elsevier BV). DOI: 10.1016/j.tim.2007.10.012.
3. (en) Varki A, Cummings RD, Esko JD. (2022). Essentials of Glycobiology, 4th. Cold Spring Harbor Laboratory Press, "C-Type Lectins". ISBN 978-1-62182-421-3.