Doorsteek van Caestert

De Doorsteek van Caestert of Doorsteek van Ternaaien (Frans: Tranchée de Caster) is een kunstmatige kloof en afgraving op de grens van de Belgische gemeentes Bitsingen (Bassenge) en Wezet (Visé). De kloof door de bergrug van het plateau van Caestert heeft steile wanden en is uitgegraven voor de aanleg van het Albertkanaal. Hij ligt op Belgisch gebied tussen Klein-Ternaaien in het Maasdal en Kanne in het Jekerdal.

Albertkanaal ter hoogte van het Plateau van Caestert met rechts de sluizen van Ternaaien en links de kloof door de berg

Uitzicht op de doorsteek met het Albertkanaal vanaf het noordelijke deel van het plateau

Uitzicht op de doorsteek met het Albertkanaal vanaf het noordelijke deel van het plateau

Geologisch profiel van de doorsteek van Caestert met van boven naar beneden allereerst de afzettingen van grind, zand en löss, daaronder achtereenvolgens Kalksteen van Meerssen (Md), Kalksteen van Nekum (Mc), Kalksteen van Emael t/m Gronsveld (Mb), Kalksteen van Lanaye (Cr4)

Ingang van de tunnel in Ternaaien in 2023

Ten noorden van de kloof ligt op het plateau de Oppidum Caestert, evenals de dagbouw kalksteengroeve Verloren Vallei en de ondergrondse Groeve Ternaaien-Beneden. Ten zuiden van de kloof ligt het Fort Eben-Emael en het natuurgebied Thier des Vignes met verschillende kalksteengroeves. Ten oosten van de kloof bevinden zich de Sluizen van Ternaaien.

Over de berg liep van Maastricht naar Luik de eeuwenoude Luikerweg.^[1] Deze weg werd door het afgraven van de ENCI-groeve onderbroken,^[2] en door de doorsteek nog een tweede maal.

Geografie

Het Plateau van Caestert, dat deel uitmaakt van de Sint-Pietersberg, is relatief smal en langgerekt, met een lengte van ruim acht kilometer. In het uiterste zuidwesten gaat het over in het Haspengouws Plateau, terwijl het aan de zuidoost- en noordwestzijde begrensd wordt door twee rivierdalen: aan de noordwestzijde het dal van de Jeker en in het zuidoosten het dal van de Maas. De doorsteek deelt het plateau in twee delen die dus door een diepe kloof van elkaar worden gescheiden.^[3]

Ter plaatse was de Sint-Pietersberg tot 119 meter hoog boven de zeespiegel, terwijl de bodem van het kanaal op 56 meter boven de zeespiegel kwam te liggen. De doorsnijding heeft daarmee een hoogte van 63 meter en een lengte door de berg van 1,7 kilometer. In Kanne hoefde het kanaal slechts vier meter uitgegraven te worden. De wanden van de doorsteek zijn erg steil.^[4]

Geologie

De gesteenten in de ondergrond van de Sint-Pietersberg zijn gevormd aan het einde van het Krijttijdperk. De hier aangetroffen gesteenten behoren tot de Formatie van Maastricht en de Formatie van Gulpen, en bestaan voornamelijk uit kalksteen ("Limburgse mergel"), afgewisseld met vuurstenen concreties. Daar bovenop bevinden zich latere afzettingen van zand, grind en löss die het gesteente afdekken.^[5]

Ter plaatse bestonden de bovenste 12 tot 15 meter uit kiezelachtige grond met löss, terwijl de rest bestond uit kalksteen.^[4]