Habitatverlies

Habitatverlies is de achteruitgang van leefgebieden (habitats) door verdrijving, vernietiging, aantasting en door andere oorzaken waardoor het landschap verandert.

De snelle achteruitgang in biologische diversiteit wordt vooral door verlies aan leefgebieden veroorzaakt. Habitatverlies heeft een directe werking op populaties van dieren en planten en vindt op grotere schaal plaats dan de veranderingen die het gevolg zijn van klimaatverandering, versnippering van het landschap en de introductie van exotische planten en dieren.

Voorbeelden

De toestand wereldwijd

Veel verlies aan habitats wordt veroorzaakt door menselijke activiteiten. De aantasting is een cultureel gevolg van bevolkingsgroei en economische groei.

Een van de willekeurig gekozen factoren is ontbossing speciaal van regenwouden, milieuvervuiling en verdichting van grote delen van het aardoppervlak met gebouwen en infrastructuur (onder andere asfalt).

In tegenstelling tot natuurlijke evolutie leidt habitatverlies meestal tot plotselinge afname van soortenaantallen of het uitsterven van soorten.

Habitatverlies is naast het probleem dat invasieve soorten veroorzaken de belangrijkste oorzaak van de achteruitgang van de diversiteit in soorten.

Hieronder staat een diagram dat een overzicht geeft van het verlies aan natuurlijke leefgebieden in de wereld en het aandeel daarin van de aantallen bedreigde soorten, ontleend aan een artikel in Nature.

	Wereldwijd verlies aan leefgebieden (habitats) en percentage bedreigde soorten per habitat[1]
	Habitatverlies (%) Percentage bedreigde soorten (%)
Tropische wouden	30 22
Natuurlijk bos in gematigd klimaat	48 15
Gordel van noordelijke naaldbossen	2 5
Natuurlijke graslanden met struikgewas¹	57 17
Woestijnen en toendra's	21 12
Zeegrasvelden	29 16
Mangroven	37 11
Koraalriffen	20 27

¹inclusief mediterraan habitat

Voorbeeld van het effect op bepaalde diersoorten

Rivierdolfijnen  Door verlies van de oorspronkelijke structuur van het leefgebied worden soorten bedreigd in hun voortbestaan. Een schrijnend voorbeeld is het lot van de Chinese- en Indische rivierdolfijnen (waaronder de gangesdolfijn) en de La Plata-dolfijn in Zuid-Amerika. De jacht op deze dieren is weliswaar gestopt, maar ze worden nu vooral bedreigd door verstoring van de natuurlijke stroming in de rivier door de aanleg van stuwdammen, door visserij met staande netten en door watervervuiling.

• 
  Chimpansee
• 
  Westelijke gorilla
• 
  Sumatraanse Oerang oetan
• 
  Blauwkeelara
• 
  Chinese rivierdolfijn

Ontbossing Tal van dieren dreigen uit te sterven door ontbossingen vooral in tropische gebieden. Bijna alle soorten mensapen (onze naaste verwanten!) staan op de Rode Lijst van de IUCN. De Sumatraanse orang-oetan (Pongo abelii) en de westelijke laaglandgorilla (Gorilla gorilla gorilla) zijn ernstig bedreigd en ook de chimpansee (Pan troglodytes) is een bedreigde soort. Bovendien zijn veel vogels die leven in ongerept regenwoud bedreigde diersoorten geworden zoals de ernstig bedreigde blauwkeelara (Ara glaucogularis).
De factoren die zorgden voor habitatverlies zijn voor een groot aantal wetenschappers onderwerp van studie. De Duitse onderzoekers Helmut Geist en Eric Lambin onderzochten welke factoren het verlies aan regenwouden precies bepaalden. Hun onderzoek was gebaseerd op 152 verschillende deelstudies. De economische waarde van het hout was in 81% van de gevallen de belangrijkste factor, gevolgd door institutional or policy factors (78%), technologische oorzaken (70%), culturele en maatschappelijk/politieke redenen (66%) en om demografische redenen (61%). Vooral de groeiende vraag naar hout voor de houtverwerkende industrie was van groot belang.^[2]