Hydrometer

De hydrometer (ook wel areometer genoemd, niet te verwarren met aerometer) is een soort van gravimeter dat wordt gebruikt voor het bepalen van de dichtheid van vloeistoffen, en waardoor het gehalte van een opgeloste stof in een oplossing kan achterhaald worden.

Hydrometer

Werking

Het instrument is gebaseerd op de wet van Archimedes en ziet eruit als een grote glazen dobber die aan de onderkant is gevuld met loodkorrels of kwik.

Omdat de massa van de hydrometer bekend is en daarmee de massa van de verplaatste vloeistof, kan met behulp van het volume de dichtheid worden bepaald.

Op de steel is een schaalverdeling aangebracht waarop de dichtheid kan worden afgelezen. Hoe dieper de hydrometer zinkt, des te lager is de dichtheid. De schaalverdeling kan in een gangbare eenheid voor dichtheid, zoals kg/l geijkt zijn, maar ook in meer lokale schalen die een historische achtergrond hebben. Vaak waren ze ontworpen om aan een specifieke nood in een (landbouw)sector te voldoen. Vooral in de wijnbouwbereiding zijn er enkele varianten opgedoken.

Alternatief

Een alternatief voor de hydrometer is de refractometer die gebuik maakt van de variatie in lichtbreking naargelang het gehalte aan een opgeloste stof in een oplossing.

Varianten in schalen

De verschillende schalen zijn vooral ontstaan omdat men in verschillende streken een behoefte had om het suikergehalte te weten van most voor de wijn- of bierbereiding. Een greep hieruit:

• Beaumé-schaal, ontworpen door Antoine Baumé

Specifieke hydrometers en hydrometerschalen

Suiker-gehalte

Er was een grote activiteit rond het meten van het suikergehalte in most of wort.

• Ferdinand Oechsle ontwikkelde de Oechsle-schaal^[1]
• De Oostenrijkse Klosterneuburger Mostwaage (°KMW), ontworpen door August Wilhelm von Babo (1827-1884)
• Carl Joseph Napoleon Balling (1805-1868) stelde de Balling-schaal (°Blg) op.
• Adolf Ferdinand Wenceslaus Brix (1798-1870) corrigeerde sommige fouten in de Balling-schaal wat uitmondde in de Brix-schaal (°Bx)^[1]
• Fritz Plato (1858-1938) legde verdere verbeteringen vast in de Plato-schaal (°P)

Deze schalen meten hetzelfde, maar de latere versies verschillen enkel in nauwkeurigheid, betrouwbaarheid en de referentietemperatuur. zo gebruikt de wijn-, suiker, en oappelsapindustrie vooral de °Bx. Europese bierbrouwers gebruiken de °P, terwijl hun Amerikaanse collega's de °Balling of °P verkiezen.

De beaumé-schaal (°Bé) meet de dichtheid van een vloeistof ten opzichte van water en kan indirect gebruikt worden om suikergehaltes te schatten; ze werd oorspronkelijk ontwikkeld voor gebruik in wijnmaken, zoutoplossingen en andere industriële vloeistoffen, maar is minder nauwkeurig dan °Bx, °P of °Blg.

Alcohol-gehalte

• Alcoholmeter van Gay-Lussac; deze wordt vooral gebruikt in Frankrijk, Spanje en het Verenigd Koninkrijk