Nazi

Een nazi is een aanhanger van het nationaalsocialisme. Het nationaalsocialisme is de ideologie waarop, tussen 1933 en 1945, in Duitsland een totalitaire dictatuur was gebaseerd. In de moderne tijd wordt ook wel gesproken van Neonazisme wanneer men het nationaalsocialisme nog altijd aanhangt. De grondlegger van het nationaalsocialisme was de oorspronkelijk Duits-Oostenrijkse politieke provocateur, populist en latere dictator van Duitsland Adolf Hitler, die ook aan het hoofd stond van de politieke partij waarin het nationaalsocialisme zich georganiseerd had: de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP).

Vlag van de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij, of simpelweg de (Duitse) nazipartij.

Nazisme vs. franquisme en fascisme

Spanje en Italië vielen in dezelfde tijdsperiode ook onder rechtse, nationalistische dictaturen, respectievelijk het Spaanse franquisme (een verbond tussen de Spaanse katholieke kerk, het leger en de conservatieve Spaanse elite, onder aanvoering van generalissimo Francisco Franco), en het Italiaanse fascisme onder Benito Mussolini (hoewel net zoals het franquisme nationalistisch, maar met socialistische trekjes, waaronder corporatistische en collectivistische elementen). Beide ideologieën worden veelal -- onterecht -- over één kam geschoren met het nationaalsocialisme, maar er zijn significante verschillen tussen deze ideologieën aan te wijzen.

Zo hadden noch het franquisme, noch het fascisme een racistische grondslag. Beide ideologieën stonden weliswaar net als het nationaalsocialisme voor een sterk land met een sterke leider en de democratie werd openlijk en resoluut verworpen, maar de scheidslijn was gebaseerd op politieke 'kleur' en niet op afkomst of etniciteit.

Hitler, die in zijn beginjaren een bewonderaar van Mussolini was, heeft elementen van het fascisme (zoals het corporatisme) in zijn nationaalsocialistische ideologie geïntegreerd. Nadat Mussolini aan het eind van de oorlog door zijn eigen partij was afgezet en Hitler het nog niet door de Geallieerden veroverde Italiaanse grondgebied onder Duits militair bewind stelde, traden daar alsnog de (dus feitelijk nationaalsocialistische) racistische aspecten naar voren.

Het Duitse nationaalsocialisme is opgehouden te bestaan bij de totale nederlaag van Duitsland in mei 1945. Na de oorlog werden zowel het Duitse nazisme als het Italiaanse fascisme verboden. In Spanje, dat tijdens de oorlog neutraal bleef, hield het dictatoriale bewind van Francisco Franco echter nog tot in de jaren zeventig stand en kwam dat pas met zijn dood tot een einde.

Woordverklaring

Het woord 'nazi' is afkomstig van Nationalsozialist, de Duitstalige term voor een aanhanger van het nationaalsocialisme. De afkorting 'nazi' is analoog aan het iets oudere 'sozi', dat in het Duitsland van het begin van de 20e eeuw de volksnaam was voor een aanhanger van het socialisme. De term 'nazisme' is van 'nazi' afgeleid en wordt tegenwoordig gebruikt als afkorting voor nationaalsocialisme. Men gebruikt het ook als pejoratief bijvoeglijk naamwoord ('dat zijn nazistische praktijken' of eerder 'dat zijn nazi-praktijken').

Een alternatieve verklaring voor het woord is de volgende. In het Beiers dialect is nazi een verkleinwoord van Ignaz, een traditionele plattelandsnaam. Nazis waren dus onbedorven Beierse boerenpummels, misschien niet al te snugger maar daadkrachtig, raszuiver en met het hart op de juiste plaats. Het zou dan verklaren dat de tegenstanders deze term voor ze gebruikten, terwijl de Duitsers zelf deze probeerden te vermijden.^[1][2]