Ontwikkelingsland

Een ontwikkelingsland of land in ontwikkeling is een land dat (nog) geen hoge graad van industrialisatie bereikt heeft in verhouding tot ontwikkelde landen. Het beschikt hierdoor over een relatief grote landbouwsector, een kleine dienstensector, een lage levensstandaard alsook een laag bruto nationaal product. De achterstand op economisch, technologisch, wetenschappelijk en medisch vlak die als gevolg hiervan in de loop der tijd ontstaat, ten opzichte van landen die zich op genoemde vlakken hebben ontwikkeld, gaat gepaard met een bepaalde mate van armoede. Er bestaat een sterk verband tussen de beschreven economische status van een land en een hoge bevolkingsgroei.

■ Landen in ontwikkeling volgens het IMF

■ Landen in ontwikkeling die buiten het bereik van het IMF vallen

■ Landen die inmiddels tot de ontwikkelde landen behoren

■ Newly industrialized countries, ontwikkelen en industrialiseren in hoog tempo

Terminologie

De verzameling ontwikkelingslanden werd in het verleden wel 'derde wereld' genoemd. Ook over de term 'ontwikkelingsland' bestaat controverse, omdat sommigen vinden dat het een concept van "wij" en "zij" in stand houdt. In 2015 verklaarde de Wereldbank dat de 'ontwikkelings- versus ontwikkelde wereld'-categorisering minder relevant was geworden en dat ze het gebruik van die descriptor geleidelijk zou afbouwen.^[1] In plaats daarvan presenteren hun rapporten thans data-aggregaties voor regio's en inkomensgroepen. Voorts wordt steeds vaker de term 'Global South' gebruikt als alternatief voor het begrip ontwikkelingslanden, al is dit te verwarren met het zuidelijk halfrond als geheel.^[2]

Kenmerken

Hoewel de meningen over wat nu een ontwikkelingsland typeert verschillen, bestaan er een aantal punten die in meer of mindere mate kenmerkend zijn voor ontwikkelingslanden:

• slechte gezondheidszorg
• een hoog percentage analfabeten
• hoog percentage agrariërs
• veel kinderen per gezin
• ondervoeding
• gebrekkige hygiëne
• kinderarbeid
• hoog sterftecijfer
• kleine middenstand
• geringe middenklasse
• laag energieverbruik
• ontbrekende tot beperkte vrouwenemancipatie
• hoge schuld (met name aan landen uit de eerste wereld) - zie ook: Lijst van landen naar staatsschuld

Prof.dr. Adam Szirmai (TU/e) vermeldt in zijn boek The Dynamics of Socio-Economic Development ook nog de volgende overeenkomsten:

• duidelijk aanwezig dualisme in de economie
• hoge bevolkingsgroei
• snelle urbanisatie
• onderbenutting van werkkapitaal
• laag niveau van technische capaciteiten
• politieke instabiliteit, een grote mate van corruptie
• milieudegradatie

Voorbeelden

Landen die door het Internationaal Monetair Fonds in het algemeen als ontwikkelingsland gezien worden, of die een aantal dan wel alle bovenstaand genoemde kenmerken vertonen, zijn:

• De meeste landen in Afrika
• De meeste landen en staten in Azië met uitzondering van Israël, Taiwan, Hongkong, Singapore, Japan, Thailand, Zuid-Korea, Qatar, Bahrein, Verenigde Arabische Emiraten en Saoedi-Arabië
• De meeste landen in Zuid-Amerika, Centraal-Amerika en de Caraïben
• Sommige landen in Oost-Europa
• Sommige landen in Oceanië, zoals Papoea-Nieuw-Guinea.^[3]

De Verenigde Naties staat elk land toe om te kiezen of het als ontwikkeld land, ontwikkelingsland of minst ontwikkeld land (onontwikkeld) beschreven wil worden, ofschoon de meeste economische en andere observatoren deze VN-regeling negeren.