Sphenacodontoidea

De Sphenacodontoidea^[1] zijn een groep Synapsida, behorend tot de Eupelycosauria.

Sphenacodontoidea Fossiel voorkomen: Laat-Carboon tot recent
Ctenospondylus
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia Stam: Chordata Klasse: Synapsida
Clade
Sphenacodontoidea
Sphenacodontoidea op Wikispecies
Portaal    Biologie

In 1973 benoemde Eleanor Daly een onderorde Sphenacodontoidea. Dat begrip was toen in wezen slechts bedoeld om de Sphenacodontidae een hogere rang te geven. Het bevond zich in de parafyletische Pelycosauria.

In 1991 gaf James Allen Hopson een heel andere interpretatie aan het begrip: de Sphenacodontoidea bestonden uit de Sphenacodontidae en hun zustergroep de Therapsida. Dat betekent dat ook de zoogdieren, waaronder de mens, sphenacodontoïden zijn.

In 1992 gaven Robert Rafael Reisz e.a. een exacte definitie als klade: de groep bestaande uit de Sphenacodontidae, de Therapsida en alle Synapsida nauwer aan deze groepen verwant dan aan Haptodus. Deze definitie was dus een stamklade. De publicatie van Reisz e.a. kruiste die van Hopson en was zich ook niet bewust van de eerdere naamgeving door Daly. Men meende dus per abuis de eerste te zijn die het begrip gebruikte.

Reisz e.a. gaven zevenentwintig synapomorfieën, gedeelde nieuwe kenmerken. Later onderzoek zou dat aantal weer verminderen.

In 2014 gaf Frederik Spindler een definitie als nodusklade: de groep bestaand uit de laatste gemeenschappelijke voorouder van Sphenacodon ferox Marsh, 1878 Homo sapiens Linnaeus, 1758; en al zijn afstammelingen.

Een mogelijke stamboom toont het volgende cladogram.

Sphenacodontia	Haptodus Palaeohatteria Pantelosaurus Ianthodon Cutleria Sphenacodontoidea  Therapsida Sphenacodontidae  Secodontosaurus Cryptovenator Sphenacodon Ctenospondylus Dimetrodon

Bronnen, noten en/of referenties

Literatuur

• E. Daly. 1973. "A Lower Permian vertebrate fauna from southern Oklahoma". Journal of Paleontology 47(3): 562-589
• Hopson, J.A. 1991. "Systematics of the nonmammalian Synapsida and implications for patterns of evolution in synapsids". p. 635–693 in: Schultze, H-P. and Trueb, L. (eds.), Origins of the Higher Groups of Tetrapods: Controversy and Consensus, Comstock Publishing Associates, Ithaca, NY
• Reisz, R.R.; Berman, D.S.; Scott, D. 1992. "The cranial anatomy and relationships of Secodontosaurus, an unusual mammal-like reptile (Pelycosauria: Sphenacodontidae) from the early Permian of Texas". Zoological Journal of the Linnean Society. 104: 127–184
• Spindler, F.; Scott, Diane; Reisz, Robert. 2014. "New information on the cranial and postcranial anatomy of the early synapsid Ianthodon schultzei (Sphenacomorpha: Sphenacodontia), and its evolutionary significance". Fossil Record. 18: 17–30

Noten

1. Fossilworks: Sphenacodontoidea. www.fossilworks.org. Geraadpleegd op 27-04-2023.