Tweede Kamerverkiezingen 1948

De Tweede Kamerverkiezingen 1948 waren verkiezingen in Nederland voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Zij vonden plaats op 7 juli 1948.

Tweede Kamerverkiezingen 1948
Datum	7 juli 1948
Land	Nederland
Te verdelen zetels	100
Opkomst	93,67%
Resultaat
Grootste partij	KVP
Nieuwe kabinet	Drees-Van Schaik
Vorige kabinet	Beel I
Opvolging verkiezingen
← 1946     1952 →
Portaal    Politiek

Polygoon-journaal over de aanloop naar de verkiezingen

Grootste partij per gemeente

De verkiezingen waren noodzakelijk geworden door de ontbinding van de Tweede Kamer nadat een voorstel tot Grondwetsherziening in eerste lezing door Tweede Kamer en Eerste Kamer aangenomen was. Een onderdeel van deze grondwetswijziging was de herziening van het Nederlandse staatsbestel vanwege de voorgenomen soevereiniteitsoverdracht aan Indonesië.

Uitslag

Verkiezingsprognose

Voorafgaand aan deze verkiezingen werd in april 1946 door het Nederlands Instituut voor de Publieke Opinie (NIPO) voor het eerst een zogeheten Galupp poll uitgevoerd, een steekproef waarbij aan kiezers werd gevraagd welke partij zij zouden stemmen indien er die dag verkiezingen zouden plaatsvinden. De uitslag daarvan werd kort voor de daadwerkelijke verkiezingen bekendgemaakt, op 15 mei 1946. Bij deze opiniepeiling verklaarde 32% op de KVP te zullen stemmen, 25% op de PvdA, 13% op de ARP, 10% op de CHU, 9% op de CPN, 8% op de VVD, 2% op de SGP en 1% op overige partijen.^[1]

Opkomst en kiesdeler

	1946		1948
	# stemmen	%	# stemmen	%
Kiesgerechtigden	[2]5.275.888		[3]5.433.633
Niet opgekomen	363.873	6,90[4]	344.051	6,33[4]
Opkomst	4.912.015	93,10[4]	5.089.582	93,67[4]
Blanco/ongeldige stemmen	151.304	3,08[5]	156.625	3,08[5]
Geldige stemmen	4.760.711	96,92[5]	4.932.957	96,92[5]
Kiesdeler	47.608	-	49.330	-

Verkiezingsuitslag naar partij

Bij deze verkiezingen kwam de KVP als sterkste uit de bus. Net als in 1946 behaalde zij 32 zetels. De PvdA verloor twee zetels en kwam op 27 zetels. Winst was er voor de VVD (de voortzetting van de PvdV) en de CHU (één zetel). De CPN verloor twee zetels. Ter rechterzijde kwam oud-minister van Koloniën Welter via een eigen lijst in de Kamer. Welter keerde zich tegen de in zijn ogen te progressieve koers van de KVP.

Partij		1946			1948			verschil
		# stemmen	%[6]	zetels	# stemmen	%[6]	zetels	%	zetels
	KVP	1.466.582	30,81	32	1.531.154	31,04	32	+0,23	0
	PvdA	1.347.940	28,31	29	1.263.058	25,60	27	-2,71	-2
	ARP	614.201	12,90	13	651.612	13,21	13	+0,31	0
	CHU	373.217	7,84	8	453.226	9,19	9	+1,35	+1
	VVD[7]	305.287	6,41	6	391.923	7,94	8	+1,53	+2
	CPN	502.963	10,56	10	382.001	7,74	8	-2,82	-2
	SGP	101.759	2,14	2	116.937	2,37	2	+0,23	0
	Lijst Welter	-	-	-	62.376	1,26	1	+1,26	+1
	Middenstandspartij	-	-	-	40.949	0,83	0	+0,83	0
	Onafhankelijke Nationale Groep	-	-	-	22.175	0,45	0	+0,45	0
	OSDAP/VPvdW	-	-	-	15.322	0,31	0	+0,31	0
	RCP	-	-	-	2.224	0,05	0	+0,05	0
overige partijen in 1946		48.762	1,02	0	-	-	-	-1,02	0
Totaal		4.760.711	100	100	4.932.957	100	100	0	0

Gekozen leden

Zie Samenstelling Tweede Kamer 1948-1952 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Kabinetsformatie

De kabinetsformatie was erop gericht een kabinet te vormen dat met het oog op de voorgenomen grondwetsherziening over een tweederdemeerderheid kon beschikken. Dat leidde in augustus 1948 tot het door KVP, PvdA, CHU en VVD gesteunde kabinet-Drees-Van Schaik.

Zie Kabinetsformatie Nederland 1948 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Bronnen

• Tweede Kamer 7 juli 1948 op www.verkiezingsuitslagen.nl
• Verkiezingen; Historische uitslagen Tweede Kamer op opendata.cbs.nl
• Tweede-Kamerverkiezingen - 7 juli 1948 op www.nlverkiezingen.com
• Uitgebrachte stemmen bij Tweede Kamerverkiezingen, per partij, in absolute aantallen vanaf 1946 op www.politiekcompendium.nl
• Verkiezingsprogramma's 1948 bij het DNPP